Trụ cột thúc đẩy phát triển hạ tầng đào tạo Công Thương
Đầu tư công từ lâu được coi là một trong những công cụ quan trọng giúp các quốc gia nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đặc biệt tại lĩnh vực giáo dục - đào tạo và các lĩnh vực liên quan đến năng lượng, công nghiệp.
Nhiều quốc gia đã dựa vào chiến lược đầu tư ngân sách để mở rộng trường lớp, cải thiện hạ tầng học tập, đẩy mạnh nghiên cứu khoa học, qua đó tạo nền tảng cho quá trình công nghiệp hóa và phát triển bền vững.
Từ kinh nghiệm quốc tế cho thấy, việc coi đầu tư công là động lực tạo thay đổi là hướng tiếp cận đúng đắn, đặc biệt với các cơ sở đào tạo trực thuộc Bộ Công Thương.
Sinh viên nghiên cứu thực tiễn về cơ khí ô tô. Ảnh: L.A.
Giai đoạn 2021 - 2025 ghi nhận dấu ấn rõ rệt của các chính sách đầu tư công trung hạn đối với hệ thống các trường thuộc bộ. Tổng cộng 22 dự án đầu tư công trong giai đoạn này được triển khai, trong đó 20 dự án tập trung vào xây dựng cơ sở vật chất phục vụ đào tạo và 2 dự án thuộc lĩnh vực khoa học công nghệ; cho thấy trọng tâm ưu tiên của Bộ Công Thương đặt vào việc củng cố hạ tầng đào tạo, đẩy mạnh năng lực nghiên cứu - một thành tố quan trọng của hệ thống giáo dục hiện đại.
Nguồn vốn ngân sách nhà nước cấp cho các dự án này đạt khoảng 800 tỷ đồng. Tính đến năm 2025, Bộ Công Thương đã hoàn thành hơn 20 dự án, trong khi 01 dự án theo kế hoạch sẽ hoàn thành trong năm 2026. Tổng giá trị giải ngân đạt gần 798 tỷ đồng, tiết kiệm hơn 2 tỷ đồng cho ngân sách nhà nước.
Thực tế tại các trường, những tác động tích cực của các dự án đầu tư công đã tạo ra sự đổi mới đáng kể trong điều kiện giảng dạy, học tập và nghiên cứu. Việc nâng cấp cơ sở vật chất giúp mở rộng năng lực đào tạo, tạo điều kiện để các trường đưa vào triển khai những chương trình mới, tăng cường thực hành và nâng cao chất lượng đào tạo đáp ứng yêu cầu của doanh nghiệp và thị trường lao động.
Quan trọng hơn, đầu tư công giai đoạn này đã đi đúng mục tiêu củng cố hạ tầng đào tạo theo hướng chuyên nghiệp và hiện đại hóa. Hệ thống phòng học, xưởng thực hành, phòng thí nghiệm được hoàn thiện từng bước, tạo nền tảng cho việc đẩy mạnh giáo dục nghề nghiệp, lĩnh vực then chốt đối với ngành Công Thương và nhiều ngành kinh tế khác. Nhờ đó, năng lực đào tạo và nghiên cứu của các trường được nâng lên, đóng góp trực tiếp vào sự phát triển kinh tế - xã hội.
Định hướng cải thiện chính sách đầu tư công
Từ kinh nghiệm quốc tế, có thể thấy, đầu tư công cho giáo dục chỉ phát huy tối đa giá trị khi đi kèm với quản trị minh bạch, cơ chế giám sát hiệu quả và khả năng huy động nguồn lực ngoài ngân sách. Nhiều nước đã trở thành điển hình nhờ việc kết hợp chính sách tài khóa với cơ chế hợp tác công - tư, cho phép các cơ sở đào tạo tham gia chủ động vào việc tìm nguồn vốn cho phát triển cơ sở vật chất; giúp giảm áp lực lên ngân sách nhà nước, thúc đẩy sự cạnh tranh và sáng tạo trong quản lý đầu tư.
Đối chiếu với bối cảnh của Bộ Công Thương, hệ thống trường đã đạt được kết quả quan trọng trong giai đoạn 2021 – 2025, song vẫn cần rút ra một số kinh nghiệm. Trước hết, cần cải thiện về tiến độ giải ngân, thông qua đơn giản hóa thủ tục, đẩy nhanh quy trình thẩm định và tăng tính chủ động cho các trường trong quản lý dự án.
Bên cạnh đó, cần xem xét các mô hình hợp tác huy động nguồn lực ngoài ngân sách. Hoặc phát triển mô hình trường, doanh nghiệp, có thể tạo ra nguồn lực bổ sung quan trọng. Việc này đặc biệt phù hợp với lĩnh vực công nghiệp, thương mại và công nghệ, nơi doanh nghiệp có nhu cầu lớn về nhân lực chất lượng cao.
Một điểm đáng chú ý khác là tăng cường sự liên kết giữa đầu tư công và chiến lược phát triển ngành. Các quốc gia có hệ thống giáo dục nghề nghiệp mạnh thường đặt đầu tư cơ sở vật chất trong mối tương quan chặt chẽ với nhu cầu nhân lực tương lai; giúp các dự án đầu tư công tối ưu việc nâng cấp hạ tầng, trở thành động lực thúc đẩy đổi mới chương trình đào tạo và gắn kết chặt chẽ hơn với nhu cầu của doanh nghiệp.
Trong giai đoạn tới, Bộ Công Thương có thể xem xét tiếp tục nâng cao hiệu quả đầu tư công bằng cách hoàn thiện cơ chế quản lý, tăng cường giám sát tiến độ và ưu tiên các dự án có tác động trực tiếp đến năng lực đào tạo thực hành. Các trường cần chủ động hơn trong việc đề xuất mô hình hợp tác mới, tìm kiếm nguồn lực ngoài ngân sách và khai thác tối đa cơ sở vật chất đã được đầu tư.
Từ những kết quả giai đoạn 2021 - 2025, có thể thấy, chính sách đầu tư công đã đóng góp quan trọng cho sự phát triển của hệ thống trường thuộc bộ. Hạ tầng đào tạo được củng cố, năng lực nghiên cứu và giảng dạy được nâng cao, tạo lợi thế cho các chương trình đào tạo trong bối cảnh đổi mới giáo dục.