Sáng 26/8 tại Hà Nội, Vụ Tổ chức cán bộ phối hợp với Viện Nghiên cứu Chiến lược, Chính sách Công Thương tổ chức Hội nghị tập huấn về công tác tổ chức cán bộ năm 2025.
Chương trình được triển khai trên cơ sở Quyết định số 1575/QĐ-TTg ngày 22/7/2025 của Thủ tướng Chính phủ ban hành Kế hoạch triển khai thi hành Luật Cán bộ, công chức năm 2025; đồng thời thực hiện Kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng cán bộ công chức Bộ Công Thương năm 2025.
Toàn cảnh hội nghị. Ảnh: Lê An
Yêu cầu điều chỉnh luật để đồng bộ với mô hình chính quyền hai cấp
Tại hội nghị, ông Nguyễn Tư Long, Phó Vụ trưởng Vụ Công chức - Viên chức, Bộ Nội vụ trình bày vấn đề tập huấn liên quan đến các nội dung quy định liên quan đến Luật Cán bộ, công chức và các văn bản quy phạm pháp luật quy định chi tiết.
Ông Nguyễn Tư Long, Phó Vụ trưởng Vụ Công chức - Viên chức. Ảnh: Lê An
Theo ông Nguyễn Tư Long, việc sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước luôn gắn liền với hệ thống pháp luật và các quy định liên quan đến đội ngũ cán bộ, công chức. Đặc biệt, khi chủ trương xây dựng chính quyền địa phương hai cấp được triển khai, yêu cầu sửa đổi Luật Cán bộ, công chức năm 2008 (đã được sửa đổi, bổ sung năm 2019) trở nên cấp bách để đảm bảo sự thống nhất, đồng bộ từ ngày 1/7.
Trước đây, hệ thống công chức được chia thành hai nhóm: công chức cấp huyện trở lên và công chức cấp xã. Sự phân biệt này xuất phát từ bối cảnh lịch sử. Trước năm 1998, Pháp lệnh về cán bộ, công chức chỉ điều chỉnh đội ngũ từ cấp huyện trở lên, còn cán bộ cấp xã được Chính phủ quy định riêng. Ở thời điểm đó, tại cấp xã, có nhiều vị trí làm việc bán chuyên trách. Tuy nhiên, thực tiễn hiện nay cho thấy cấp xã đã thay đổi đáng kể, gồm phạm vi công việc rộng hơn, khối lượng nhiệm vụ lớn hơn, cơ cấu tổ chức được nâng lên, yêu cầu trình độ ngày càng cao.
Việc bỏ cấp chính quyền trung gian và nâng cấp xã thành đơn vị hành chính quan trọng kéo theo yêu cầu sáp nhập và quản lý thống nhất đội ngũ công chức. Nếu trước đây, cấp xã có chế độ riêng, nay họ cần được quản lý như một bộ phận của hệ thống công chức chung. Về cơ bản, đội ngũ này đã đáp ứng yêu cầu về tiêu chuẩn đào tạo, khi 95% đạt trình độ đại học.
Đáng chú ý, quy định hiện hành đã bổ sung điều khoản chuyển tiếp để hòa nhập các nhóm công chức thành một đội ngũ thống nhất. Đây được xem là bước đi phù hợp.
Trong thực tế triển khai, khối lượng công việc tại cấp xã hiện rất lớn, đặc biệt ở những nơi sáp nhập 3-4 đơn vị hành chính. Với biên chế trung bình 60 người, trong đó khoảng 32 công chức và 28 người làm công tác Đảng, đoàn thể, nhưng phải thực hiện hơn 1.000 nhiệm vụ, áp lực là không nhỏ. Bên cạnh đó, tính chất công việc đã thay đổi từ đơn thuần cung cấp dịch vụ hành chính sang thực hiện chức năng quản lý nhà nước, ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Điều này đòi hỏi năng lực mới, khả năng thích ứng cao từ đội ngũ cán bộ, công chức.
Mô hình chính quyền đô thị tại Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Đà Nẵng cho thấy sự linh hoạt trong tổ chức, song vẫn còn nhiều thách thức. Một số địa phương phản ánh tình trạng nhân sự xin nghỉ việc sau thời gian ngắn triển khai mô hình mới, do áp lực công việc tăng lên đáng kể. Đây là thách thức lớn đặt ra cho các cơ quan chức năng trong việc hoàn thiện chính sách, hỗ trợ và đào tạo đội ngũ.
Đảm bảo minh bạch và chuyên nghiệp trong quản lý công chức
Theo quy định của Luật Cán bộ, công chức, việc xác định vị trí việc làm và xếp ngạch công chức được đặt trên nguyên tắc rõ ràng nhằm bảo đảm tính khoa học, minh bạch trong quản lý nhân sự. Cụ thể, vị trí việc làm được xác định dựa trên ba căn cứ chính: chức năng, nhiệm vụ và cơ cấu tổ chức của cơ quan, đơn vị; mức độ phức tạp, tính chất đặc thù của ngành, lĩnh vực và đối tượng phục vụ; cùng với điều kiện hiện đại hóa, mức độ ứng dụng khoa học công nghệ và chuyển đổi số trong hoạt động công vụ.
Một vị trí việc làm phải thể hiện rõ tên gọi, chức vụ hoặc ngạch công chức tương ứng, đồng thời có bản mô tả công việc và khung năng lực phù hợp. Theo phân loại, có ba nhóm vị trí việc làm gồm lãnh đạo, quản lý; chuyên môn, nghiệp vụ; và hỗ trợ, phục vụ. Chính phủ sẽ quy định nguyên tắc, trình tự, thủ tục xây dựng và phê duyệt vị trí việc làm, bảo đảm thống nhất với phân cấp quản lý trong các cơ quan Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc và tổ chức chính trị - xã hội.
Cán bộ Bộ Công Thương đặt câu hỏi tới báo cáo viên tại hội nghị. Ảnh: Lê An
Bên cạnh đó, Luật cũng quy định rõ về ngạch công chức, được sắp xếp theo thứ bậc chuyên môn, nghiệp vụ, bao gồm: chuyên gia cao cấp; chuyên viên cao cấp và tương đương; chuyên viên chính và tương đương; chuyên viên và tương đương; cán sự và tương đương; nhân viên. Việc xếp ngạch công chức phải phù hợp với vị trí việc làm, áp dụng trong hai trường hợp: khi tuyển dụng mới hoặc khi công chức được bổ nhiệm chức vụ lãnh đạo, quản lý hay bố trí vào vị trí có ngạch khác với ngạch hiện giữ.
Ngoài những nguyên tắc trên, Luật Cán bộ, công chức cũng nhấn mạnh vai trò của hệ thống tiêu chuẩn ngạch trong việc đánh giá năng lực và trình độ của công chức. Mỗi ngạch công chức gắn với yêu cầu về chuyên môn, kinh nghiệm và kỹ năng nhất định, từ đó tạo cơ sở cho việc tuyển dụng, bổ nhiệm, đào tạo và phát triển nghề nghiệp.
Đối với ngạch chuyên gia cao cấp, yêu cầu năng lực phân tích, hoạch định chính sách ở tầm chiến lược; trong khi ngạch chuyên viên, cán sự hay nhân viên chủ yếu đảm nhận các công việc hành chính, nghiệp vụ cụ thể.
Việc phân định rõ ràng này giúp bảo đảm sự công bằng trong công tác cán bộ. Đồng thời, thúc đẩy tính cạnh tranh lành mạnh, khuyến khích công chức rèn luyện, nâng cao trình độ để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của nền hành chính hiện đại.