Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên giải trình 6 nhóm vấn đề đại biểu Quốc hội quan tâm

Kiểm soát hàng giả và thương mại điện tử

Về vấn đề kiểm tra, kiểm soát thị trường chống hàng giả, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên đồng tình với các ý kiến của đại biểu và cho rằng, mặc dù các bộ, ngành địa phương đã rất nỗ lực trong công tác đấu tranh phòng chống hàng giả, hàng kém chất lượng và đạt được kết quả, nhưng diễn biến còn rất phức tạp. Nguyên nhân là do hành vi kinh doanh hàng giả, hàng nhái có lợi nhuận lớn, lôi kéo nhiều đối tượng tham gia.

Thứ hai là các hành vi vi phạm ngày càng tinh vi, lợi dụng công nghệ cao để gian lận trong môi trường thương mại điện tử. Thứ ba là nguồn lực, cả nhân lực và vật lực của các cơ quan chức năng còn hạn chế. Thứ tư là công tác phối hợp giữa các cơ quan đôi lúc chưa đồng bộ. Thứ năm, luật pháp hiện hành, cơ chế, chế tài xử lý chưa đủ sức răn đe. Một bộ phận cán bộ, trong một số ngành, lĩnh vực được trao trách nhiệm nhưng tha hóa, biến chất, tiếp tay cho hành vi vi phạm.

Để khắc phục tình trạng này, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho biết, trong thời gian tới, Bộ Công Thương sẽ tiếp tục tham mưu hoàn thiện chính sách pháp luật, phân định rõ thẩm quyền, trách nhiệm các bộ, ngành, địa phương, cơ quan chức năng và cơ chế phối hợp liên ngành, tăng cường hiệu lực, hiệu quả công tác giám sát, kiểm tra. Trình Quốc hội phê duyệt Luật Thương mại điện tử để tăng cường quản lý, dự kiến sẽ trình tại Kỳ họp thứ 10 tới đây.

Nâng cao trách nhiệm thực thi công vụ, tăng cường kiểm tra, hậu kiểm bắt buộc, hoàn thiện cơ chế hỗ trợ lực lượng quản lý thị trường tại địa phương hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Đề xuất áp dụng các chế tài đủ sức răn đe đối với các đối tượng vi phạm.

Đẩy mạnh công tác phổ biến, tuyên truyền, hướng dẫn các doanh nghiệp, hộ kinh doanh chấp hành pháp luật và khuyến cáo người tiêu dùng tiêu dùng thông minh.

Về vấn đề xử lý gian lận thương mại, hàng giả, hàng nhái trên môi trường thương mại điện tử, Bộ trưởng đánh giá, việc kiểm soát và xử lý hàng giả, hàng nhái trên môi trường trực tuyến luôn gặp khó khăn, vì nhiều mặt hàng phức tạp, công nghệ tinh vi, lực lượng và phương tiện thanh kiểm tra còn hạn chế, cần sự phối hợp của nhiều cơ quan chuyên ngành khác nhau. Trong khi đó, pháp luật hiện hành chưa có quy định cụ thể về chế tài đối với các mô hình bán hàng, quảng cáo mới. Chế tài của chúng ta chưa thực sự đủ mạnh.

Bộ trưởng nhấn mạnh, để khắc phục tình trạng này, trong thời gian tới, Bộ Công Thương sẽ khẩn trương hoàn thiện hồ sơ, dự án Luật Thương mại điện tử, trình Chính phủ, Quốc hội. Theo đó, Bộ Công Thương đề xuất làm rõ trách nhiệm của các bộ, ngành, địa phương, các cơ quan chức năng với các mô hình thương mại điện tử và các đối tượng livestream bán hàng.

Bộ trưởng thông tin thêm, ngay cuối giờ chiều vào 18h ngày 17/6, Thủ tướng Chính phủ sẽ nghe dự thảo Luật này để trình Quốc hội trong những ngày tới.

Bộ trưởng cho biết sẽ phân cấp thẩm quyền cho địa phương trong quản lý giao dịch thương mại điện tử. Tiếp tục phối hợp với các đơn vị chuyên ngành trong thanh kiểm tra, xử lý các mặt hàng vi phạm. Tích cực, chủ động rà soát và xử lý lợi dụng livestream và các website, ứng dụng thương mại điện tử để kinh doanh hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng. Đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến, hướng dẫn người dân, doanh nghiệp chỉ mua sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng, chất lượng bảo đảm. Tăng cường kết nối, chia sẻ dữ liệu giữa các bộ ngành, địa phương. Phối hợp với Ban Chỉ đạo 389 Quốc gia, Bộ Công an để rà soát thông tin, ngăn chặn hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng.

Đẩy mạnh xuất khẩu, nâng cao thương hiệu Việt và giảm chi phí logistics

Vấn đề thứ ba Bộ trưởng đề cập là tình hình xuất khẩu nông sản trong bối cảnh chịu áp lực từ các biện pháp đối ứng. Bộ trưởng cho biết, theo số liệu của hải quan, xuất khẩu nhóm hàng nông, thủy sản trong 4 tháng đầu năm nay đạt 13,72 tỷ USD, tăng 14,8% so với cùng kỳ năm trước. Những năm qua, kể cả trước khi xuất hiện áp lực từ biện pháp đối ứng của Hoa Kỳ, Thủ tướng đã chỉ đạo Bộ Công Thương nỗ lực triển khai và đang tiếp tục triển khai một số giải pháp về tìm kiếm, mở rộng thị trường cho hàng hóa của Việt Nam nói chung và các loại nông, thủy sản nói riêng. Cụ thể là nâng cao chất lượng công tác dự báo biến động của thị trường thế giới, cập nhật thông tin về chiến lược sản xuất, xuất nhập khẩu của các thị trường chính. Tổ chức hội nghị giao ban xúc tiến thương mại hàng tháng để các doanh nghiệp, hội ngành cùng tham gia và chia sẻ thông tin.

Phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Môi trường, các bộ, ngành liên quan tiếp tục đàm phán tháo gỡ hàng rào kỹ thuật phi thuế quan, mở rộng thị trường xuất khẩu sang các thị trường tiềm năng, nhất là nhóm hàng nông sản tại các thị trường Hoa Kỳ, EU, Nhật Bản, Canada, Hàn Quốc, Úc. Đẩy mạnh xúc tiến thương mại tại các thị trường tiềm năng như Anh, Pháp, Hà Lan và các nước Tây Á. Tiếp tục đẩy mạnh xuất khẩu hàng hóa sang thị trường Trung Quốc theo hình thức chính ngạch. Thúc đẩy đàm phán các hiệp định thương mại tự do, yêu cầu các đối tác mở cửa thị trường, cắt giảm thuế quan cho hàng hóa, trong đó có nông sản Việt Nam. Tăng cường hoạt động xúc tiến thương mại trực tiếp và trực tuyến, các hoạt động kết nối cung cầu nhằm thúc đẩy tiêu thụ tại nước ngoài và trong nước. Hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng, khai thác các hiệp định thương mại tự do Việt Nam là thành viên.

Đẩy mạnh cuộc vận động Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam để khai thác thị trường nội địa với tiềm năng hơn 100 triệu dân. Tiếp tục đơn giản hóa thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp. Ủy quyền cấp giấy chứng nhận xuất xứ, cơ quan hải quan trung ương, địa phương về các quy tắc xuất xứ, cấp giấy xuất xứ, tự chứng nhận xuất xứ và tổ chức tập huấn, đào tạo, tư vấn cho doanh nghiệp thực hiện.

Vấn đề thứ tư là hỗ trợ xây dựng và phát triển thương hiệu, nâng cao năng lực cạnh tranh, phát triển thị trường hàng hóa Việt Nam. Việc xây dựng và phát triển thương hiệu có ý nghĩa quan trọng, giúp nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển thị trường cho hàng hóa Việt Nam.

Các bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp đã nhận thức rõ và phối hợp triển khai nhiều giải pháp, trong đó Bộ Công Thương đã triển khai ở ba cấp độ: thương hiệu ngành ở quy mô toàn quốc; thương hiệu sản phẩm mang chỉ dẫn địa lý, nhãn hiệu tập thể, nhãn hiệu chứng nhận quy mô cấp địa phương; và thương hiệu sản phẩm quy mô cấp doanh nghiệp.

Thời gian tới, Bộ Công Thương tiếp tục triển khai thực hiện các chương trình phát triển thương hiệu, tập trung vào nâng cao nhận thức về vai trò, ý nghĩa và sự cần thiết của xây dựng, phát triển, quản trị thương hiệu trong sản xuất kinh doanh và đầu tư.

Tổ chức các chương trình đào tạo, tư vấn, hỗ trợ về kỹ năng, kỹ thuật và các vấn đề cần lưu ý trong xây dựng và phát triển doanh nghiệp. Tư vấn đổi mới, cải tiến thiết kế nhằm đáp ứng thị hiếu, yêu cầu của thị trường tiêu thụ trong và ngoài nước.

Tư vấn hỗ trợ đăng ký bảo hộ nhãn hiệu, chỉ dẫn địa lý cho các sản phẩm xuất khẩu tiềm năng ở trong và ngoài nước. Xây dựng và tổ chức thực hiện các chương trình tuyên truyền, quảng bá hình ảnh trong và ngoài nước đối với từng sản phẩm nông sản và thực phẩm chế biến.

Giảm rác thải nhựa, phát triển thương mại xanh và thúc đẩy logistics

Vấn đề thứ năm là giảm rác thải nhựa trong thương mại điện tử. Rác thải nhựa trong bao bì và sản phẩm có nhiều tiện ích và chi phí thấp nên được sử dụng nhiều trong thương mại điện tử. Do thương mại điện tử đang phát triển rất nhanh từ 20% - 25%/năm nên rác thải ngày càng tăng, gây ảnh hưởng đến môi trường.

Để khắc phục tình trạng này, các nhóm giải pháp cần được thực hiện đồng bộ. Thứ nhất, phía nhà nước xây dựng chính sách khuyến khích doanh nghiệp và người dân mua hàng chuyển sang sử dụng sản phẩm, dịch vụ xanh, giảm rác thải nhựa thông qua các chương trình khuyến mại, chính sách hỗ trợ cụ thể.

Đồng thời, tăng cường kiểm soát, đánh giá hiệu quả thực hiện của các doanh nghiệp kinh doanh thương mại điện tử.

Theo Bộ trưởng, hiện nay trong xây dựng dự thảo Luật Thương mại điện tử, Bộ Công Thương đã lồng ghép nội dung này để quy định từ khuyến khích cho đến bắt buộc. Với cộng đồng thì cần tăng cường tuyên truyền, đẩy mạnh xã hội hóa trong việc thu gom rác thải từ thương mại điện tử để tái chế.

Đối với các doanh nghiệp, cần quan tâm đổi mới nguyên liệu đóng gói, bảo đảm bảo quản hàng hóa. Bộ Công Thương đã và đang có chương trình khuyến khích đối với các doanh nghiệp thực hiện mô hình này.

Với người tiêu dùng, cần ưu tiên lựa chọn các sản phẩm tiêu dùng xanh. Bộ Công Thương cũng đã khuyến khích các doanh nghiệp kinh doanh trong lĩnh vực thương mại điện tử thúc đẩy người tiêu dùng lựa chọn các sản phẩm tiêu dùng xanh thông qua hình thức khuyến mại, giảm giá bán sản phẩm.

Vấn đề cuối cùng là để góp phần kéo giảm chi phí logistics, Bộ Công Thương đã phối hợp với các bộ, ngành liên quan trình Chính phủ Chiến lược phát triển dịch vụ logistics giai đoạn 2025 - 2035, tầm nhìn đến năm 2050.

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh, hiện Thủ tướng đã chỉ đạo sửa đổi ngay trong tháng 6/2025, trong đó tập trung vào một số nhóm giải pháp chính.

Thứ nhất, nâng cấp hạ tầng giao thông, xây dựng các trung tâm logistics lớn, từ đó góp phần giảm thời gian, chi phí vận tải, lưu kho.

Thứ hai, hoàn thiện thể chế, môi trường kinh doanh, tạo thuận lợi tối đa cho doanh nghiệp sản xuất và doanh nghiệp logistics, đặc biệt trong các khâu như giao nhận, thủ tục cửa khẩu.

Thứ ba, thúc đẩy liên kết vùng, tạo kết nối giữa sản xuất và thị trường, gia tăng số lượng hàng hóa để tăng tốc độ lưu thông.

Thứ tư, hỗ trợ doanh nghiệp logistics nâng cao năng lực cạnh tranh, nâng cao chất lượng dịch vụ, đẩy mạnh xúc tiến, mở rộng thị trường logistics.

Thứ năm, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cho ngành dịch vụ logistics, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số, đặc biệt trí tuệ nhân tạo trong các dịch vụ then chốt như quản lý cảng, quản lý kho, vận tải đa phương thức, giao hàng trạm cuối.

Cuối cùng là nâng cao vai trò các hiệp hội, xây dựng doanh nghiệp tiên phong cho lĩnh vực logistics.