Xem xét trong tổng thể, giảm thiểu sự chồng chéo
Chiều ngày 20/11, tiếp tục Kỳ họp thứ 10, Quốc hội thảo luận ở hội trường về: Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục; Dự án Luật Giáo dục đại học (sửa đổi); Dự án Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi); Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về những cơ chế, chính sách đặc thù để thực hiện Nghị quyết số 71-NQ/TW ngày 22/8/2025 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo.
Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn phát biểu giải trình.
Cuối phiên thảo luận tại hội trường, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn đã giải trình làm rõ ý kiến các đại biểu Quốc hội nêu.
Tiếp thu ý kiến của đại biểu về vấn đề rất quan trọng liên quan đến cấu trúc của các luật. Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn bày tỏ: "Trong quá trình xây dựng 3 luật, chúng tôi đã thành lập Ban chỉ đạo thống nhất để xem xét trong một tổng thể nhằm giảm thiểu sự chồng chéo hoặc mâu thuẫn và tạo thành sự liên thông, hô ứng".
Trong 3 luật, Luật Giáo dục được xem là có tính chất nền tảng, còn các luật khác mang tính chất theo mảng, theo khối và theo các bậc. "Chuẩn" được quy định trong Luật Giáo dục là chuẩn chung nhất. Đối với giáo dục đại học, giáo dục nghề nghiệp, chuẩn sẽ là những lĩnh vực đặc thù.
Bộ trưởng dẫn ví dụ, cũng là nhà giáo, trong Luật Nhà giáo hay Luật Giáo dục, có thể chỉ đưa những nội dung chung nhất. Một nhà giáo trong cơ sở giáo dục nghề nghiệp phải khác với một nhà giáo trong cơ sở giáo dục phổ thông và cũng cần có những nét khác trong cơ sở giáo dục đại học. Tuy khác nhưng đây là sự khác biệt trong một hệ thống tổng thể, liên quan và tương thích.
Về vấn đề các đại biểu quan tâm đến mô hình đại học vùng và nhấn mạnh đến ví dụ của Đại học Thái Nguyên, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo cho hay, đại học vùng có vai trò và đóng góp trong đào tạo và nghiên cứu suốt thời gian vừa qua.
Trong các nghị quyết của Đảng, từ Nghị quyết 29 đến Kết luận 91 và 6 nghị quyết vùng cũng như các nghị quyết khác của Đảng, vẫn nhấn mạnh cần phát triển các đại học quốc gia và đại học vùng thành các thực thể mạnh để đóng vai trò dẫn dắt, đầu tàu trong hệ thống giáo dục quốc dân.
Nếu như trong thực tế, chúng ta xét thấy mô hình còn có những điểm khiếm khuyết, hay bên trong còn có những vấn đề của khâu trung gian, cần phải khảo sát và đánh giá như Nghị quyết 71 là cần phải giảm khâu trung gian. Bộ trưởng cho biết, sẽ tiến hành xem xét thực hiện nghị quyết này để đánh giá xem khâu trung gian nằm ở đâu.
Song theo Bộ trưởng, các đại học vùng bây giờ phân tán bên trong gần chục cơ sở đơn vị thành viên nên đi ngược lại với Nghị quyết 71 là giảm đầu mối, giảm các cơ sở phân tán. Nếu tách các đại học vùng ra thì sẽ tạo ra hàng chục đơn vị nhỏ, còn phân tán hơn. Điều này cần được cân nhắc kỹ. Còn nếu như cấu trúc bên trong nó lỏng lẻo, quản lý cồng kềnh, điều đó phải khắc phục và phải tìm ra điểm trung gian ở chỗ nào để giải quyết. Bộ sẽ xem xét kỹ đối với nội dung này.
Nhiệm vụ vẻ vang nhưng cũng nhiều thách thức
Về nội dung đào tạo chuyên sâu đặc thù trong lĩnh vực sức khỏe, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn thông tin, việc đào tạo này từ xưa đến nay vẫn tiến hành một cách bình thường.
Khi có ý kiến của Bộ Y tế về việc đưa văn bằng và đào tạo này chính thức vào luật, Bộ trưởng trao đổi lại: Luật Giáo dục Đại học không can thiệp vào việc quản lý và đào tạo chuyên khoa y tế. Luật chỉ quy định nguyên tắc chung đối với đào tạo trình độ đại học, thạc sĩ, tiến sĩ của các ngành, các lĩnh vực theo đúng phạm vi quản lý nhà nước mà Bộ Giáo dục và Đào tạo được giao.
Các chương trình đào tạo bác sĩ chuyên khoa là đào tạo về các năng lực và kỹ năng chuyên môn sâu sau đại học thuộc quản lý của Bộ Y tế. Việc này bao gồm nội dung chuyên môn, chuẩn năng lực, điều kiện thực hành lâm sàng, chương trình đào tạo để cấp văn bằng trong hệ thống quốc dân đối với thạc sĩ và tiến sĩ.
Bộ trưởng nhấn mạnh, việc đào tạo các lĩnh vực như bác sĩ chuyên khoa một, chuyên khoa hai, chuyên khoa ba vẫn do Bộ Y tế tổ chức đào tạo từ xưa đến nay. Bộ Giáo dục và Đào tạo không can thiệp vào việc đào tạo các bác sĩ chuyên khoa này.
Trong dự thảo Luật Giáo dục Đại học (sửa đổi), tại điều 8, khoản 2, điểm d đã quy định: "Chương trình đào tạo chuyên sâu thuộc lĩnh vực khoa học sức khỏe cấp bằng bác sĩ nội trú, bác sĩ chuyên khoa do Bộ Y tế quản lý". Điều đó cho thấy, Bộ Giáo dục không "ôm" việc này. Bộ Giáo dục cũng chưa từng có ý tưởng về việc đưa các trường đại học của Bộ Y tế về mình.
Quang cảnh phiên thảo luận tại hội trường chiều ngày 20/11.
Như vậy, các đào tạo bác sĩ nội trú, chuyên khoa 1, chuyên khoa 2, chuyên khoa 3 thì vẫn do Bộ Y tế quy định. Các chương trình đào tạo bình thường khác thì phần chuẩn chương trình đào tạo hiện nay do Cục Khoa học Công nghệ và Đào tạo của Bộ Y tế tổ chức soạn thảo. Các nội dung chuyên môn này do Bộ Y tế quản lý chứ không phải do Bộ Giáo dục và Đào tạo.
Bộ trưởng cho rằng, chúng ta cũng cần phân biệt rạch ròi giữa quản lý nhà nước trong lĩnh vực giáo dục và quản lý chuyên môn. Bộ Giáo dục và Đào tạo là quản lý nhà nước bằng các văn bản quy định, quy phạm pháp luật, các hướng dẫn và các chuẩn; không mâu thuẫn với việc các tổ chức, đơn vị chuyên ngành đặc thù quản lý các lĩnh vực của mình; làm việc có nguyên tắc và chịu trách nhiệm về nguyên tắc đó.
Trong không khí của Ngày nhà giáo Việt Nam 20/11, thay mặt cho ngành giáo dục và đào tạo và các thầy cô giáo, Bộ trưởng đã gửi lời cảm ơn sâu sắc đến Quốc hội đã dành sự quan tâm đặc biệt, sự thấu hiểu và chia sẻ đối với ngành giáo dục.
Theo Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn, giáo dục đào tạo không phải chỉ của ngành giáo dục, công việc giáo dục không chỉ của các nhà giáo. Chúng tôi càng ngày càng hiểu một cách sâu sắc rằng thể chế là một nguồn lực. Với sự ủng hộ của các đại biểu Quốc hội như hôm nay, đấy cũng chính là một nguồn lực để cho giáo dục và đào tạo phát triển một cách đột phá trong thời gian sắp tới. Về phía các nhà giáo, chúng tôi thấu hiểu về trách nhiệm của mình trước Đảng, trước Quốc hội và Nhân dân. Nhiệm vụ đối với nhà giáo chúng tôi rất vẻ vang nhưng cũng rất nặng nề và nhiều thách thức.
"Chúng tôi thấu hiểu rằng sự vinh quang và cao quý của nghề nghiệp không phải tự nhiên sinh ra, cũng không nghiễm nhiên mà bền vững mãi mãi. Nó cũng không thuần túy từ sự ưu ái vô điều kiện nào. Nó chỉ có được bằng một sự nỗ lực của chính bản thân các nhà giáo và luôn luôn phụ thuộc vào chính các nhà giáo" - Bộ trưởng bày tỏ.
Tại phiên họp Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn đã nhấn mạnh, chúng tôi nguyện làm hết sức để không phụ tình cảm, sự quan tâm, sự phó thác của Đảng, Nhà nước, Nhân dân và các quý vị phụ huynh.