Camera AI và bước chuyển trong kỷ luật giao thông Thủ đô

Tăng ý thức chấp hành luật

Từ ngày 13/12, TP. Hà Nội chính thức đưa vào vận hành hệ thống 1.837 camera tích hợp trí tuệ nhân tạo, đánh dấu bước tiến quan trọng trong công tác quản lý giao thông đô thị. Mạng lưới này bao gồm 957 camera lắp tại 195 nút đèn tín hiệu, 748 camera giám sát vi phạm và 132 camera PTZ có khả năng xoay, thu phóng linh hoạt, cho phép mở rộng góc quan sát.

Hệ thống xử lý dữ liệu được vận hành trên 20 máy chủ với thời gian lưu trữ tối đa 75 ngày, kết nối trực tiếp với 188 tủ điều khiển đèn tín hiệu giao thông. Cấu trúc đồng bộ này tạo nên khả năng theo dõi và phân tích tình hình giao thông theo thời gian thực, giúp hệ thống trở thành "bộ não giao thông" mới của Thủ đô.

Khác với camera truyền thống, camera AI có khả năng tự động nhận diện tối đa 28 hành vi vi phạm trật tự giao thông. Tốc độ ghi hình 50 khung hình/giây giúp việc phát hiện, trích xuất và xử lý vi phạm đạt độ chính xác cao hơn.

Một lái xe không đội mũ bảo hiểm khi di chuyển trên đường, hay một tài xế vừa lái xe vừa sử dụng điện thoại hoặc không cài dây an toàn... tất cả những vi phạm kiểu này đều dễ dàng bị hệ thống camera AI ghi nhận và gửi lên hệ thống để xử lý.

Trong bối cảnh Hà Nội đối mặt với áp lực giao thông lớn, hệ thống trên đã trở thành công cụ quan trọng để nâng cao hiệu lực quản lý, tạo tiền đề tiếp cận hiện đại hơn trong quản lý đô thị. Hiệu quả của hệ thống thể hiện rõ rệt qua sự thay đổi trong ý thức chấp hành giao thông của người dân.

Thống kê tại nút giao Phạm Văn Bạch - Hoàng Quán Chi cho thấy, trước thời điểm hệ thống chính thức vận hành, chỉ trong 12 giờ ngày 24/9, hai camera AI thí điểm đã ghi nhận 1.452 lượt vượt đèn đỏ cùng hàng trăm lỗi vi phạm khác.

Tuy vậy, trong 24 giờ đầu hệ thống vận hành chính thức, camera chỉ phát hiện 124 trường hợp không chấp hành hiệu lệnh đèn tín hiệu tại cùng khu vực. Sự chênh lệch lớn này phản ánh xu hướng vi phạm giảm, người dân đã có chuyển biến tích cực khi biết hành vi của mình được giám sát liên tục.

Cùng với giảm tình trạng vượt đèn đỏ, các vi phạm như dừng đè vạch hay lấn làn cũng giảm tại nhiều giao lộ; dòng phương tiện di chuyển có trật tự hơn, đặc biệt trong giờ cao điểm. Sự điều chỉnh trong hành vi cá nhân góp phần hình thành thói quen chung của cộng đồng, tạo nên nếp giao thông văn minh hơn. 

Giải pháp đồng bộ để camera AI phát huy hiệu quả

Từ góc độ quản lý đô thị, hệ thống camera AI góp phần quan trọng trong lộ trình xây dựng đô thị thông minh mà Hà Nội đang hướng tới. Trung tướng Nguyễn Thanh Tùng - Giám đốc Công an TP. Hà Nội nhận định, trung tâm điều khiển và mạng lưới camera AI sẽ làm thay đổi cơ bản ý thức của người tham gia giao thông. Theo ông, sự kết hợp giữa giám sát tự động và phân tích dữ liệu sẽ góp phần bảo đảm trật tự và văn minh đô thị, mang lại hiệu quả thiết thực trong việc giải quyết ùn tắc.

Các chuyên gia giao thông cũng đánh giá cao giá trị dữ liệu mà hệ thống mang lại. TS. Phan Lê Bình - Trưởng Đại diện Công ty Tư vấn OCG Nhật Bản cho rằng, dữ liệu liên tục và đầy đủ là nền tảng quan trọng để nghiên cứu, dự báo và quy hoạch giao thông dài hạn.

Qua phân tích dữ liệu, lực lượng chức năng có thể nhận diện các điểm ùn tắc thường xuyên, xác định thời gian cao điểm và theo dõi xu hướng vi phạm. Đây là cơ sở để đưa ra các giải pháp phù hợp và điều chỉnh hạ tầng theo từng giai đoạn phát triển đô thị.

Tuy nhiên, TS. Phan Lê Bình cho rằng, hệ thống camera AI cũng tồn tại những giới hạn nhất định. Đơn cử, camera chỉ có thể nhận diện các hành vi vi phạm đã được lập trình.

Trong thực tế, giao thông đô thị luôn phát sinh các tình huống phức tạp ngoài khả năng xử lý của hệ thống tự động, như: tai nạn, phương tiện hỏng hóc, thời tiết xấu hay các vi phạm tinh vi, buộc phải có sự can thiệp trực tiếp của lực lượng Cảnh sát giao thông. Do đó, camera AI không thể thay thế hoàn toàn mà chỉ đóng vai trò hỗ trợ đắc lực, nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của lực lượng chức năng.

Thách thức khác là việc xử phạt vi phạm đối với xe máy. Hiện tỷ lệ phương tiện chưa sang tên đổi chủ còn lớn khiến thông báo vi phạm không đến đúng người điều khiển. Xe máy cũng dễ bị che khuất hoặc bị làm mờ biển số, gây khó khăn cho việc trích xuất dữ liệu.

Ngoài ra, tâm lý né tránh của một bộ phận người dân khiến quá trình xử lý mất nhiều thời gian... do đó, cần tiếp tục hoàn thiện pháp lý, hạ tầng công nghệ và nâng cao ý thức chấp hành để việc phạt nguội đạt hiệu quả thực chất.

Sự vận hành của hệ thống camera AI cũng đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ về hạ tầng. Công an TP. Hà Nội đã triển khai duy tu, bảo dưỡng hệ thống đèn tín hiệu để đảm bảo hoạt động ổn định và tương thích với dữ liệu phân tích từ camera AI. Đây là điều kiện cần thiết, bảo đảm tính liên tục của hệ thống và nâng cao hiệu quả điều hành giao thông.

Camera AI tạo ra cú hích quan trọng cho chuyển đổi số trong quản lý giao thông. Tuy nhiên, hiệu quả thực tế của hệ thống không chỉ phụ thuộc vào nền tảng kỹ thuật, mà còn được quyết định bởi ba yếu tố chính: ý thức điều chỉnh hành vi của người dân, mức độ phối hợp giữa các lực lượng chức năng và hoàn thiện hành lang pháp lý để phù hợp với bối cảnh vận hành mới.

Trong quá trình phát triển, Hà Nội sẽ tiếp tục đối mặt với những thách thức về ùn tắc và áp lực hạ tầng. Song, sự kết hợp đồng bộ giữa công nghệ, ý thức người dân và năng lực điều hành của cơ quan quản lý tạo cơ sở để kỳ vọng vào một môi trường giao thông văn minh. Camera AI vì thế trở thành yếu tố thúc đẩy nâng cao chất lượng sống, xây dựng hình ảnh Thủ đô hiện đại, hướng tới mục tiêu đô thị thông minh.

Thời gian tới, Công an TP. Hà Nội sẽ phối hợp với Trung tâm dịch vụ hành chính công tích hợp ứng dụng Công dân Thủ đô số (iHanoi) vào hạ tầng kỹ thuật của Trung tâm điều khiển giao thông, từng bước triển khai xử phạt vi phạm hành chính trên môi trường điện tử trong lĩnh vực trật tự, an toàn giao thông.