Cần cơ chế đặc biệt để gỡ điểm nghẽn từ thực tiễn pháp luật

Chiều 20/6, Quốc hội đã tiến hành thảo luận ở Tổ về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật.

Đề xuất bổ sung tiêu chí và nguyên tắc để gỡ vướng pháp lý hiệu quả

Phát biểu tại Tổ 4, Đại biểu Nguyễn Thị Yến - Trưởng đoàn ĐBQH tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu cho biết, theo Thông báo kết luận số 05 của Ban Chấp hành Trung ương, mục tiêu đặt ra đến năm 2025 là cơ bản hoàn thành việc tháo gỡ những điểm nghẽn do quy định pháp luật và kịp thời xây dựng cơ chế để xử lý.

Việc ban hành một nghị quyết của Quốc hội về cơ chế xử lý các khó khăn, vướng mắc do quy định pháp luật là rất cần thiết và mang tính đột phá thể chế, giúp khai thông các điểm nghẽn đang cản trở sự vận hành thông suốt của hệ thống pháp luật và kìm hãm sự phát triển kinh tế - xã hội.

Theo đại biểu, trong bối cảnh đất nước đang đẩy mạnh cải cách hành chính, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa và chuyển sang mô hình quản trị hiện đại, việc thiết lập một cơ chế linh hoạt, hiệu quả để xử lý kịp thời các vướng mắc từ thực tiễn là vô cùng cấp thiết. Nếu được thông qua, nghị quyết này sẽ tạo cơ sở pháp lý đặc biệt, trao quyền chủ động, linh hoạt cho Chính phủ và các cơ quan có thẩm quyền, qua đó thúc đẩy phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội.

Góp ý về Điều 2 quy định tiêu chí xác định khó khăn, vướng mắc do quy định pháp luật, đại biểu cho rằng dự thảo đã đưa ra ba tiêu chí khá sát với thực tiễn. Tuy nhiên, cần bổ sung tiêu chí thứ tư: “quy định pháp luật không còn phù hợp với thực tiễn và xu thế phát triển”.

"Đây là dạng vướng mắc phổ biến trong các lĩnh vực như giao thông đô thị, thương mại điện tử, kinh tế số, logistics... Các quy định tuy không trái pháp luật nhưng đã lạc hậu so với thực tế, gây cản trở phát triển"- đại biểu Nguyễn Thị Yến nhấn mạnh.

Liên quan đến quy định tại Điều 3 – Nguyên tắc xử lý vướng mắc pháp lý, đại biểu đề nghị bổ sung nguyên tắc “tôn trọng thực tiễn quản lý, lấy thực tiễn làm thước đo để hoàn thiện pháp luật”.

Bà cho rằng, đây là tinh thần nhất quán trong chỉ đạo của Tổng Bí thư khi yêu cầu việc xây dựng pháp luật phải xuất phát từ thực tiễn, bám sát cuộc sống và phục vụ phát triển. Nếu không quy định nguyên tắc này, dễ dẫn đến việc xử lý vẫn mang tính hình thức, máy móc.

Về quy định tại Điều 4 – Thẩm quyền ban hành nghị quyết điều chỉnh quy định của luật, đại biểu tán thành với việc cho phép Chính phủ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội được điều chỉnh một số nội dung của luật, nghị quyết trong trường hợp cấp bách. Tuy nhiên, cần quy định rõ ràng hơn về ranh giới thẩm quyền, điều kiện áp dụng và đặc biệt là cơ chế giám sát của Quốc hội, để tránh tùy tiện, lạm quyền.

Đồng thời, các nghị quyết đặc thù cần được công bố công khai, phổ biến rộng rãi để bảo đảm tính minh bạch và khả năng tiếp cận của người dân, doanh nghiệp...

Ngoài ra, đại biểu kiến nghị bổ sung điều khoản riêng về cơ chế phối hợp, phản hồi liên ngành. Nhiều vướng mắc không chỉ do quy định pháp luật mà còn do cách hiểu, cách áp dụng khác nhau giữa các bộ, ngành, địa phương. Cần quy định rõ thời hạn phản hồi khi nhận được kiến nghị và cơ chế phân xử khi có ý kiến trái chiều, đặc biệt với lĩnh vực như đất đai, xây dựng, tài nguyên môi trường, tài chính...

Cần cơ chế giải quyết tức thời các điểm nghẽn

Thảo luận tại tổ 14, đại biểu Trần Văn Lâm (đoàn Bắc Giang) cho rằng, hệ thống pháp luật bộc lộ những hạn chế, bất cập, song không thể sửa một lúc tất cả các hạn chế, bất cập này; việc sửa đổi cũng cần có thời gian.

Do đó, việc đưa ra một cơ chế để giải quyết tức thời các điểm nghẽn mang tính cấp bách là cần thiết, đặc biệt trong bối cảnh chúng ta đang muốn mở ra những điều kiện để tăng tốc, bứt phá trong năm nay và những năm tiếp theo.

“Tôi đồng tình, ủng hộ Quốc hội ban hành Nghị quyết này”, đại biểu Trần Văn Lâm khẳng định.

Liên quan đến quy định “Người đứng đầu cơ quan, đơn vị, người tham gia xây dựng Nghị quyết này và tham gia xác định, xử lý các khó khăn, vướng mắc theo quy định tại Nghị quyết này được xem xét loại trừ, miễn trách nhiệm trong trường hợp đã tuân thủ đầy đủ các quy trình, quy định liên quan và không vụ lợi trong quá trình thực hiện nhiệm vụ nhưng vẫn để xảy ra thiệt hại”, Đại biểu Trần Văn Lâm đặt câu hỏi: “Liệu điều này có bảo đảm thực sự an toàn để không xảy ra hậu quả kéo dài như vậy hay không?”.

Đại biểu đề nghị Chính phủ cần nghiên cứu, có cơ chế, giải pháp ngăn ngừa tình trạng này, “không phải để xảy ra việc làm trái luật được quyết, sau đó hậu quả kéo dài tới mấy chục năm sau”.

Kết thúc thảo luận tại tổ 4, Đại biểu Nguyễn Thị Yến gửi lời chúc mừng nhân kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 – 21/6/2025), đồng thời trân trọng cảm ơn các cơ quan báo chí đã đồng hành cùng hoạt động của Quốc hội, truyền tải tiếng nói của cử tri đến với toàn xã hội.