Từ rơm rạ bỏ đi đến sinh kế thoát nghèo
Ở nhiều vùng lúa gạo, rơm rạ sau mỗi vụ thu hoạch thường bị đốt bỏ, vừa gây lãng phí vừa làm ô nhiễm môi trường. Nhưng tại phường Thới Long (Cần Thơ), Hợp tác xã New Green Farm đã tìm ra cách biến thứ “phế phẩm đồng ruộng” này thành sản phẩm có giá trị, mở lối thoát nghèo cho người nông dân.
Đối với Hợp tác xã New Green Farm, rơm được coi là một trong những tài nguyên quý giá. Ảnh: Tùng Lâm
Hợp tác xã tiên phong áp dụng mô hình nông nghiệp tuần hoàn. Rơm sau thu hoạch được tận dụng làm nguyên liệu trồng nấm rơm. Sau khi thu hoạch nấm, phần bã rơm tiếp tục được xử lý thành phân bón hữu cơ quay lại phục vụ đồng ruộng. Quy trình khép kín này giúp nông dân tăng thu nhập, đồng thời góp phần giảm phát thải khí nhà kính.
Được sự hỗ trợ của Liên minh Hợp tác xã thành phố Cần Thơ, New Green Farm đã hoàn thiện công nghệ sản xuất phân bón hữu cơ từ rơm và các phụ phẩm nông nghiệp. Sản phẩm không chỉ chất lượng, giá thành rẻ mà còn dễ tiếp cận với nông dân. Nhờ vậy, hợp tác xã không chỉ nâng cao hiệu quả kinh tế cho thành viên mà còn giúp nhiều hộ dân thoát nghèo bền vững.
Điểm nhấn của hợp tác xã New Green Farm là mô hình trồng nấm rơm trong nhà. So với cách trồng ngoài trời, trồng trong nhà cho năng suất cao gấp đôi, chất lượng đồng đều, bán được giá tốt hơn. Nếu trồng ngoài trời, mỗi mét dòng nấm chỉ đạt 1-2 kg, thì trồng trong nhà có thể đạt 2-2,5 kg. Giá bán cũng chênh lệch đáng kể. Giá nấm ngoài trời khoảng 60.000 đồng/kg, còn nấm trong nhà loại 1 đạt 75.000 đồng/kg.
Chẳng hạn, với diện tích 320 m dòng, hợp tác xã New Green Farm thu lợi nhuận hơn 8,6 triệu đồng, cao hơn 6,2 triệu đồng so với mô hình ngoài trời. Quan trọng hơn, mô hình trong nhà có thể làm 6 vụ/năm, tạo nguồn thu ổn định và dài hạn. Những con số này đã chứng minh đây là hướng đi hiệu quả, giúp nông dân tăng thu nhập, bớt phụ thuộc vào cây lúa vốn nhiều rủi ro.
Từ chỗ chỉ đốt bỏ, nay rơm rạ đã trở thành “tài nguyên vàng nâu”, mang lại sinh kế và cơ hội thoát nghèo cho hàng trăm hộ thành viên hợp tác xã.
Lan tỏa mô hình, nuôi dưỡng phát triển bền vững
Thành công của hợp tác xã New Green Farm đã trở thành động lực để nhiều hợp tác xã khác mạnh dạn làm theo. Tại hợp tác xã Tiến Thuận, rơm rạ được tận dụng để sản xuất phân bón hữu cơ, vừa gia tăng thu nhập vừa bảo vệ môi trường. Hợp tác xã Nhân Lợi cũng triển khai mô hình tương tự nhờ sự hỗ trợ của máy đảo trộn phân hữu cơ, biến rơm rạ thành nguồn phân bón hữu ích.
Cùng với đó, Liên minh Hợp tác xã thành phố Cần Thơ đóng vai trò “bệ đỡ” quan trọng. Họ không chỉ là cầu nối giúp hợp tác xã tiếp cận vốn, công nghệ, mà còn tổ chức tập huấn về quản trị, kế toán, marketing và kỹ thuật sản xuất. Những kiến thức này giúp nông dân thay đổi tư duy từ sản xuất nhỏ lẻ sang sản xuất hàng hóa chuyên nghiệp.
Rơm được xử lý để nuôi trồng nấm. Ảnh: Tùng Lâm
Ngoài ra, Liên minh hợp tác xã còn hỗ trợ quảng bá sản phẩm, kết nối với siêu thị, kênh phân phối và đối tác thương mại. Họ giúp xây dựng thương hiệu, tem nhãn, bao bì, để sản phẩm nông nghiệp tuần hoàn có sức cạnh tranh hơn trên thị trường. Chính sự hỗ trợ này đã tiếp thêm sức mạnh để các hợp tác xã tự tin mở rộng quy mô, nhân rộng mô hình.
Từ những “ngọn lửa” ban đầu, mô hình đã lan tỏa ra nhiều địa phương, trở thành phong trào chung. Theo đánh giá của ngành chức năng, đây là một hướng đi đầy hứa hẹn để nâng cao chuỗi giá trị ngành hàng lúa gạo ở Đồng bằng sông Cửu Long, biến rơm rạ từ gánh nặng thành nguồn lợi ích kép, vừa bảo vệ môi trường, vừa giúp nông dân thoát nghèo.
Dẫu vậy, để nhân rộng mô hình kinh tế tuần hoàn từ rơm rạ vẫn còn nhiều thách thức. Trước hết là vốn đầu tư: xây dựng nhà trồng nấm, mua máy móc xử lý rơm rạ đòi hỏi chi phí lớn, là rào cản với nhiều hợp tác xã nhỏ. Khung pháp lý về kinh tế tuần hoàn cũng chưa hoàn chỉnh, khiến việc triển khai thiếu đồng bộ.
Bên cạnh đó, đầu ra sản phẩm chưa thực sự ổn định. Nấm rơm hay phân hữu cơ từ rơm đôi khi gặp khó trong tiêu thụ, giá cả phụ thuộc vào thị trường. Điều này đòi hỏi cần có thêm chính sách hỗ trợ quảng bá, kết nối tiêu thụ, cũng như đầu tư cho thương hiệu sản phẩm.
Tuy còn nhiều khó khăn, song thành công bước đầu của các hợp tác xã ở Cần Thơ đã chứng minh rằng, nếu có sự đồng lòng, tư duy đổi mới và sự hỗ trợ kịp thời từ chính quyền, nông dân hoàn toàn có thể biến phụ phẩm thành tài nguyên, tạo thêm việc làm, tăng thu nhập.
Mô hình nông nghiệp tuần hoàn từ rơm rạ chính là “chìa khóa” giúp nông dân giảm nghèo bền vững. Nó không chỉ mang lại lợi ích kinh tế, mà còn khẳng định một hướng đi mới cho nông nghiệp Việt Nam xanh hơn, sạch hơn và bền vững hơn.