Cao Bằng đẩy mạnh chế biến sâu, mở rộng thị trường cho quế, hồi

Liên kết HTX và doanh nghiệp: Động lực cải thiện sinh kế

Cao Bằng là tỉnh miền núi biên giới, địa hình rộng lớn, khí hậu mát mẻ, thổ nhưỡng giàu độ ẩm, là điều kiện lý tưởng để phát triển cây quế và hồi. Đây là hai loại cây dược liệu, gia vị có giá trị kinh tế cao, được nhiều thị trường trong và ngoài nước ưa chuộng. Không chỉ mang lại lợi ích kinh tế, quế và hồi còn có tác dụng bảo vệ môi trường, giữ đất, chống xói mòn và góp phần phủ xanh đất trống, đồi núi trọc.

Thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi (Chương trình 1719), tỉnh Cao Bằng đã ban hành nhiều giải pháp thúc đẩy phát triển quế và hồi theo hướng hàng hóa, gắn với nâng cao giá trị chuỗi sản phẩm. Các chính sách hỗ trợ giống, phân bón, đào tạo kỹ thuật, khuyến khích HTX và doanh nghiệp tham gia liên kết sản xuất - tiêu thụ đã giúp bà con có thêm niềm tin và động lực để mở rộng diện tích, áp dụng kỹ thuật canh tác mới.

Cùng với đó, tỉnh chú trọng nâng cao năng lực quản trị HTX, hỗ trợ xúc tiến thương mại, quảng bá sản phẩm OCOP, kết nối thị trường. UBND tỉnh và Liên minh HTX thường xuyên tổ chức các hội nghị đối thoại để tháo gỡ khó khăn về vốn, thủ tục hành chính, thị trường, giúp HTX và doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư vào chế biến sâu, giảm phụ thuộc vào xuất thô.

Một điểm sáng là tại xã Minh Khai, mô hình liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị cây quế do Liên minh HTX tỉnh Cao Bằng chủ trì, HTX Nông nghiệp Tân Bách triển khai đã đem lại hiệu quả rõ rệt. Từ năm 2023, gần 100 hộ nghèo, cận nghèo được hỗ trợ giống quế và phân bón hữu cơ Green Soil để trồng mới hơn 28 ha quế. Đây là cơ sở giúp bà con có thêm sinh kế bền vững, không còn nỗi lo đầu ra như trước. Nhiều hộ dân cho biết, nhờ có sự hỗ trợ này, cây quế phát triển tốt, kỳ vọng năng suất cao, thu nhập trong tương lai sẽ ổn định hơn so với trồng ngô hay sắn trên nương rẫy.

Về phía doanh nghiệp, HTX, nhiều mô hình liên kết thành công từ các tỉnh bạn cũng được xem là “bài học” cho Cao Bằng. Tiêu biểu là HTX Quế Hồi Việt Nam (Vinasamex) đã phát triển được hơn 1.000 ha quế hữu cơ, đã xây dựng nhà máy chế biến tinh dầu, sản phẩm sấy khô, ký cam kết bao tiêu sản phẩm cho bà con. Mô hình này cho thấy: khi doanh nghiệp, HTX đầu tư bài bản, sản phẩm không chỉ có giá trị cao hơn mà còn mở rộng thị trường xuất khẩu, nâng thu nhập bền vững cho người trồng.

Tại Cao Bằng, các HTX cũng đang từng bước khẳng định vai trò “bà đỡ” của mình. Đại diện Liên minh HTX tỉnh nhấn mạnh: “Muốn nâng giá trị sản phẩm nông nghiệp, HTX phải chú trọng liên kết chặt chẽ với người dân, quan tâm đến quảng bá thương hiệu, đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm, giảm bớt khâu trung gian để sản phẩm đến tay người tiêu dùng với giá tốt hơn.”

Nhờ sự tham gia của HTX, doanh nghiệp, người dân không còn đơn độc trên thị trường. Các cam kết bao tiêu sản phẩm, hỗ trợ kỹ thuật và đầu tư chế biến đang từng bước đưa cây quế, hồi Cao Bằng vào quỹ đạo sản xuất hàng hóa bền vững. 

Thành quả và định hướng phát triển bền vững

Những nỗ lực trong vài năm gần đây đã mang lại nhiều kết quả tích cực. Trước hết là tạo thu nhập ổn định cho người dân. Nếu trước kia, quế và hồi chủ yếu được bán thô với giá trị thấp, thì nay, nhờ áp dụng kỹ thuật mới và liên kết với HTX, nhiều hộ dân đã có thêm nguồn thu từ vỏ, nhánh, tinh dầu và các sản phẩm chế biến khác.

Việc làm được tạo ra nhiều hơn. Ngoài lao động trực tiếp chăm sóc, thu hái, bà con còn có việc làm phụ trong sơ chế, vận chuyển, chế biến. Điều này đặc biệt có ý nghĩa với đồng bào dân tộc thiểu số vốn khó khăn trong việc tìm kiếm công việc ổn định.

Môi trường rừng được bảo vệ. Việc mở rộng diện tích trồng quế và hồi gắn liền với phủ xanh đất trống đồi trọc, giúp giữ đất, giữ nước, hạn chế xói mòn. Đồng thời, khi người dân thấy giá trị kinh tế rõ rệt từ rừng trồng, họ sẽ có ý thức hơn trong bảo vệ tài nguyên rừng tự nhiên.

Tuy nhiên, để cây quế, hồi thực sự trở thành cây “đầu tàu” sinh kế cho đồng bào vùng cao, Cao Bằng cần giải quyết một số thách thức: kiểm soát chất lượng giống, nhân rộng kỹ thuật canh tác tiên tiến, đầu tư vào chế biến sâu, xây dựng thương hiệu đặc trưng và tìm kiếm thị trường ổn định. Đặc biệt, việc xây dựng chỉ dẫn địa lý hay chứng nhận hữu cơ cho quế, hồi Cao Bằng sẽ là bước đi quan trọng để khẳng định chỗ đứng trên thị trường.

Quế và hồi không chỉ là cây dược liệu, gia vị có giá trị kinh tế cao, mà còn là cây sinh kế giúp đồng bào dân tộc thiểu số Cao Bằng thoát nghèo, làm giàu bền vững. Chương trình 1719 cùng với sự chung tay của chính quyền, doanh nghiệp, HTX và người dân đang mở ra con đường mới để hai loại cây này phát triển thành sản phẩm chủ lực.

Khi những khó khăn về vốn, chế biến và thị trường dần được tháo gỡ, quế và hồi Cao Bằng hoàn toàn có thể trở thành thương hiệu mạnh, vừa mang lại thu nhập ổn định, vừa góp phần bảo vệ rừng và giữ gìn bản sắc sinh thái của vùng đất biên cương phía Bắc.