Đầu tư chiến lược, mở hướng đi mới cho nông sản Sơn La
Ngày 16/8, tại xã Chiềng Mung, Tập đoàn Mavin chính thức khởi công tổ hợp nhà máy sản xuất thức ăn chăn nuôi và chế biến nông sản Mavin Mai Sơn. Dự án có tổng vốn đầu tư 350 tỷ đồng, xây dựng trên diện tích 10,9 ha, gồm hai hạng mục chính: nhà máy sản xuất thức ăn chăn nuôi công suất 200.000 tấn/năm và nhà máy chế biến nông sản công suất 300.000 tấn/năm. Đây là dự án chiến lược, đánh dấu sự mở rộng của Mavin tại Tây Bắc, đồng thời góp phần hình thành chuỗi chế biến nông sản khép kín từ nguyên liệu, sản xuất, chế biến đến tiêu thụ.
Không chỉ là dự án sản xuất, tổ hợp Mavin Mai Sơn còn được kỳ vọng tạo việc làm cho hàng nghìn lao động địa phương, đồng thời nâng cao giá trị nông sản Sơn La nhờ ứng dụng công nghệ hiện đại trong bảo quản và chế biến sâu. Điều này có ý nghĩa quan trọng, bởi lâu nay rau quả Sơn La phần lớn mới dừng ở xuất khẩu tươi, gặp rủi ro về giá và thị trường tiêu thụ. Khi có nhà máy chế biến, thời gian bảo quản kéo dài, sản phẩm có thể đa dạng dạng thức, đáp ứng yêu cầu khắt khe của nhiều thị trường cao cấp.
Khánh thành dây chuyền đồ hộp giấy Tetra Recart® đầu tiên tại Việt Nam (Ảnh: Thanh Trà)
Trước đó không lâu, ngày 2/7, Công ty CP Thực phẩm Xuất khẩu Đồng Giao (Doveco) phối hợp cùng Tập đoàn Tetra Pak (Thụy Điển) đã khánh thành dây chuyền đồ hộp giấy Tetra Recart® đầu tiên tại Việt Nam, đặt tại Sơn La. Công nghệ Tetra Recart® cho phép bảo quản rau quả trong bao bì giấy an toàn, tiện lợi, có hạn sử dụng dài hơn mà vẫn giữ nguyên hương vị và giá trị dinh dưỡng. Đặc biệt, đây là giải pháp thân thiện môi trường, thay thế dần bao bì nhựa hoặc hộp thiếc truyền thống.
Sự kiện này được xem là bước ngoặt quan trọng trong việc hiện đại hóa chế biến sâu nông sản ở Sơn La. Bằng việc ứng dụng công nghệ tiên tiến, Doveco và Tetra Pak đã mở ra hướng đi mới: từ xuất khẩu nông sản tươi sang xuất khẩu sản phẩm chế biến chất lượng cao, phù hợp tiêu chuẩn châu Âu và các thị trường khắt khe khác.
Sơn La: Vùng nguyên liệu dồi dào và đầy tiềm năng tăng trưởng
Những dự án chế biến hiện đại sẽ khó thành công nếu thiếu nền tảng nguyên liệu. Ở góc độ này, Sơn La đang nắm giữ lợi thế lớn. Hiện toàn tỉnh có trên 84.000 ha cây ăn quả và cây sơn tra, sản lượng thu hoạch hàng năm gần 490.000 tấn. Đây là một trong những “thủ phủ” trái cây lớn nhất cả nước, với nhiều loại quả chủ lực như nhãn, xoài, mận, chuối, dâu tây...
Sơn La có nguồn nông sản rất dồi dào
Chỉ tính riêng 6 tháng đầu năm 2024, Sơn La đã tiêu thụ gần 190.000 tấn trái cây, đem lại giá trị gần 2.500 tỷ đồng. Trong đó, mận đạt sản lượng 81.000 tấn với giá trị hơn 1.300 tỷ đồng; xoài đạt 70.900 tấn (~434 tỷ đồng); dâu tây đạt 7.300 tấn (~502 tỷ đồng); chuối đạt 43.300 tấn (~127 tỷ đồng). Con số này cho thấy sự đa dạng về chủng loại, đồng thời phản ánh sức tiêu thụ tốt ở cả thị trường trong nước và xuất khẩu.
Về kim ngạch xuất khẩu, Sơn La đặt mục tiêu năm 2024 đạt 186 triệu USD. Trong nửa đầu năm, tỉnh đã xuất khẩu khoảng 12.000 tấn trái cây, với giá trị hàng chục tỷ đồng. Điểm đáng chú ý là nhiều sản phẩm đã có “hộ chiếu” vào các thị trường khó tính như EU, Nhật Bản, Mỹ, Hàn Quốc, Úc.
Triển vọng năm 2025 càng sáng sủa hơn. UBND tỉnh dự kiến sản lượng cây ăn quả đạt 510.000 tấn, tăng hơn 30% so với năm trước. Trong đó, riêng nhãn dự kiến đạt 155.000 tấn, mận và xoài gần 100.000 tấn mỗi loại, chuối khoảng 63.000 tấn. Đây chính là nguồn lực dồi dào để các nhà máy như Mavin hay dây chuyền Tetra Recart® hoạt động hiệu quả, đảm bảo đầu ra cho nông sản, đồng thời tạo sự liên kết chặt chẽ với nông dân.
Sản lượng dồi dào song thực tế, trong nhiều năm qua, phần lớn nông sản Sơn La được tiêu thụ ở dạng tươi, xuất khẩu tiểu ngạch sang Trung Quốc hoặc tiêu thụ nội địa. Điều này khiến nông dân chịu áp lực “được mùa rớt giá”, nông sản khó cạnh tranh ở các thị trường cao cấp. Việc đầu tư chế biến sâu chính là lời giải để nâng cao giá trị, ổn định đầu ra, đồng thời xây dựng thương hiệu nông sản Việt trên thị trường toàn cầu.
Sự xuất hiện của Mavin Mai Sơn và dây chuyền Tetra Recart® thể hiện xu thế tất yếu: kết hợp nguồn nguyên liệu dồi dào với công nghệ hiện đại nhằm hình thành hệ sinh thái chế biến khép kín. Mavin áp dụng mô hình sản xuất - chế biến - tiêu thụ đồng bộ, ứng dụng số hóa, tự động hóa và “xanh hóa” sản xuất. Doveco cùng Tetra Pak đưa vào Việt Nam công nghệ bao bì giấy tiên tiến, bảo quản dài ngày, phù hợp với xu hướng tiêu dùng xanh.
Doveco đã đầu tư hiệu quả vào chế biến sâu nông sản Sơn La
Ở tầm nhìn rộng hơn, các dự án này còn giúp nâng cấp “chuỗi giá trị nông sản” Sơn La từ khâu quy hoạch vùng trồng, cấp mã số vùng, chuẩn hóa quy trình canh tác, đến sơ chế, chế biến, đóng gói và xuất khẩu. Một khi chuỗi được khép kín, nông sản không chỉ tránh được tình trạng “được mùa mất giá” mà còn đủ sức chinh phục thị trường toàn cầu với giá trị cao gấp nhiều lần so với bán thô.
Có thể nói, sự đồng hành của các doanh nghiệp lớn như Mavin, Doveco và Tetra Pak đã mở ra một “cánh cửa mới” cho nông nghiệp Sơn La. Nếu như trước đây, hình ảnh Sơn La gắn liền với vựa trái cây mùa vụ, thì nay tỉnh đang dần trở thành trung tâm chế biến nông sản hiện đại của Tây Bắc.
Ông Nguyễn Thành Công - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Sơn La khẳng định, Sơn La cam kết sẽ hỗ trợ, tạo mọi điều kiện thuận lợi để nhà đầu tư vào ngành chế biến sâu nông sản thực hiện đúng chủ trương đầu tư, lộ trình đầu tư, để sớm hoàn thành, đưa dự án vào hoạt động, góp phần đưa Sơn La phát triển xanh nhanh bền vững, thực hiện thắng lợi các chỉ tiêu Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh đề ra.
Trong dài hạn, khi các nhà máy đi vào vận hành, Sơn La sẽ có thêm lợi thế kép: vừa duy trì nguồn nông sản tươi đa dạng, vừa phát triển mạnh mẽ sản phẩm chế biến sâu. Điều này không chỉ nâng cao thu nhập cho nông dân, mà còn đóng góp vào kim ngạch xuất khẩu nông sản Việt Nam, hướng tới mục tiêu tăng trưởng xanh, bền vững và hội nhập quốc tế.
Với hơn 84.000 ha cây ăn quả, sản lượng dự kiến 510.000 tấn năm 2025, và mục tiêu xuất khẩu 186 triệu USD, Sơn La thực sự là vùng đất hứa cho các dự án chế biến nông sản. Việc khởi công tổ hợp Mavin Mai Sơn và khánh thành dây chuyền Tetra Recart® không chỉ giải quyết bài toán bảo quản và nâng cao giá trị, mà còn đặt nền móng cho một hệ sinh thái nông nghiệp công nghệ cao, thân thiện môi trường, bền vững. Đây chính là bước ngoặt quan trọng đưa nông sản Sơn La và rộng hơn là nông sản Việt Nam vươn xa trên bản đồ thế giới.