| Nghệ An: Bản làng thoát nghèo nhờ đồi chè Shan tuyết Fìn Hò Trà: Nâng tầm vị chè Shan tuyết nơi rẻo cao Trà hoa vàng Ba Chẽ: Nâng tầm thương hiệu ‘vàng xanh’ |
Tự hào sản phẩm chè Việt
Nhà của bà Triệu Mùi Nghính - bà cụ được lựa chọn hình ảnh đại diện trên hộp chè Phìn Hồ đạt 5 sao OCOP của HTX chè Phìn Hồ nằm trong thung lũng Phìn Hồ, xã Thông Nguyên, huyện Hoàng Su Phì (Hà Giang) khuất dưới tán của những cây chè shan tuyết trong cánh rừng già. Năm nay bà đã 95 tuổi nhưng mắt vẫn tinh anh, vẫn đi hái chè, sao chè và ngày ngày truyền nghề cho lớp trẻ.
| Chè Shan tuyết là đặc sản của Hà Giang (Ảnh: Cổng Thông tin điện tử Hà Giang) |
Bà Nghính làm chè từ khi còn mặc váy khố nên chỉ cần tay chạm vào búp chè, mũi ngửi mùi hương là biết đó có phải là búp chè cho loại chè hảo hạng nhất hay không. Hình ảnh cụ bà Triệu Mùi Nghính - người phụ nữ lớn tuổi người Dao nhưng vẫn đẹp rạng rỡ nhờ thường xuyên uống thứ trà trên đỉnh núi cao được sử dụng trên bao bì đã trở thành câu chuyện truyền cảm hứng rất lớn. Hiện nay, 2 sản phẩm ưu thế nhất đó là Hồng trà gói 100gr và Trà xanh gói 100gr là sản phẩm OCOP quốc gia.
Đây là hai sản phẩm đặc trưng nhất của hợp tác xã, bởi ngay trên bao bì sản phẩm là hình ảnh bà cụ người Dao đỏ uống trà; nguyên liệu, kỹ thuật chế biến cũng được lấy từ quê hương của cụ già người Dao tại thôn Phìn Hồ. Khẳng định đây là sản phẩm của người dân tộc, mang thương hiệu và chứa đựng bản sắc dân tộc thiểu số Việt Nam.
Từ tình yêu của cụ bà Triệu Mùi Nghính với cây chè, đến nay, con, cháu của bà và bà con đồng bào người Dao ở Hà Giang đã tiếp tục hành trình làm thương hiệu, nâng cao giá trị cho chè shan tuyết bằng chất lượng, bằng sự liên kết và bằng câu chuyện tuyệt đẹp phía sau.
| Fìn Hò Trà của HTX Phìn Hồ |
Trao đổi với phóng viên Báo Công Thương, bà Lý Mùi Mương, Phó Giám đốc HTX Phìn Hồ, xã Thông Nguyên, huyện Hoàng Su Phì (Hà Giang) cho hay, để có được các sản phẩm OCOP, hợp tác xã nhận được sự quan tâm rất lớn từ chính quyền, ngành chức năng từ tỉnh đến huyện trong việc lập hồ sơ, từ vấn phát triển sản phẩm; hỗ trợ xây thiết kế bao bì, nhãn mác và quảng bá sản phẩm; xây dựng câu chuyện về sản phẩm OCOP năm sao. HTX muốn kể câu chuyện về sản phẩm chè là sản phẩm có chất lượng, có câu chuyện văn hoá đặc biệt phía sau.
Nếu chè Shan tuyết Hà Giang mang đậm tinh hoa từ đại ngàn, thì chè Thái Nguyên là biểu tượng của sự tinh tế, khéo léo của những nghệ nhân làm chè trên vùng đất nổi tiếng với thứ chè ngon nhất Việt Nam. Nhiều năm trở lại đây, Thái Nguyên đã chứng kiến sự vào cuộc mạnh mẽ của các HTX và doanh nghiệp để duy trì và phát triển thương hiệu “chè Thái”, trong đó có Hương Vân Trà - một HTX hội tụ những người con Thái Nguyên mang trong tim tình yêu với chè và mang trên vai giấc mơ xây dựng thương hiệu Việt trên thị trường quốc tế.
Là người con của xứ chè thơm, ngon nổi tiếng, bà Nguyễn Thị Hương Vân, Chủ tịch Hội đồng Quản trị, Giám đốc HTX Hương Vân Trà luôn mang trong mình niềm đam mê đưa hương trà Thái Nguyên bay xa không chỉ trong nước mà cả nước ngoài. Bà đã đầu tư xây dựng một không gian trà độc đáo tại đường Việt Bắc, phường Đồng Quang (T.P Thái Nguyên) để giới thiệu sản phẩm trà và chào đón du khách gần, xa đến thưởng trà.
Để có được các sản phẩm chè chất lượng phục vụ không gian thưởng trà, các sản phẩm chè của Hợp tác xã Hương Vân Trà được sản xuất từ vùng nguyên liệu vài chục héc-ta thuộc các xóm vùng chè trọng điểm của xã Tân Cương (T.P Thái Nguyên). Sản phẩm chè của Hương Vân được sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, đang chuyển đổi theo hướng hữu cơ. Để có được những cánh trà ngon, xứng tầm thương hiệu “Thái Nguyên Đệ nhất danh trà”, các nghệ nhân phải hết sức công phu trong trồng, hái, sao chè, tuân thủ nghiêm ngặt theo quy trình sản xuất chè kỹ thuật cao.
Dưới những bàn tay cần mẫn, từng mẻ chè được sản xuất với tiêu chuẩn cao, kiểm soát nghiêm ngặt từ vườn đến thành phẩm không chỉ giữ được hương vị truyền thống mà còn đáp ứng yêu cầu xuất khẩu. Từ không gian chè phục vụ nội địa đến đưa chè Hương Vân đi xuất khẩu, HTX Hương Vân Trà đã góp phần rạng danh thương hiệu chè Thái Nguyên trên thị trường và duy trì nghề sản xuất trà truyền thống của địa phương.
| Trà Hương Vân là sản phẩm OCOP 4 sao của Thái Nguyên (Ảnh: HTX Hương Vân Trà) |
Bà Nguyễn Thị Hương Vân - Chủ tịch Hội đồng Quản trị, Giám đốc HTX Hương Vân Trà chia sẻ, chè Hương Vân được sản xuất từ những búp chè chất lượng nhờ sự liên kết với người nông dân. Người nông dân được hỗ trợ vốn từ các nguồn của địa phương để sản xuất sạch, theo tiêu chuẩn, từ đó đưa ra thị trường các sản phẩm thật sự chất lượng.
Sinh kế bền vững cho đồng bào
Cây chè không chỉ là cây trồng truyền thống, mà còn là một trong những trụ cột kinh tế của nhiều địa phương. Đồng thời, chè cũng là một trong những sản phẩm xuất khẩu chủ lực. Theo Bộ Công Thương, Việt Nam hiện đứng thứ 5 trên thế giới về sản xuất và xuất khẩu chè. Tính chung trong quý I/2025, tổng sản lượng chè xuất khẩu đạt 26.880 tấn, với kim ngạch 43,07 triệu USD, tăng 1,3% về lượng. Chè Việt Nam hiện đã xuất khẩu tới hơn 74 quốc gia và vùng lãnh thổ.
Đặc biệt, tại khu vực đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, sự vào cuộc của các hợp tác xã, doanh nghiệp trong việc chuyển đổi sang chè hữu cơ, chè sạch, áp dụng truy xuất nguồn gốc, và tiêu thụ qua sàn thương mại điện tử đã mở ra hướng đi mới trong tiêu thụ nội địa và xuất khẩu. Trên hành trình đầu tư ấy, các hợp tác xã, doanh nghiệp cũng mong muốn nhận được sự hỗ trợ, đồng hành của các cơ quan quản lý.
Thời gian qua, Bộ Công Thương với vai trò là Bộ quản lý đa ngành đã triển khai rất nhiều giải pháp nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp, hợp tác xã khu vực đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi phát triển các sản phẩm chủ lực. Những chương trình phát triển sản xuất, thương mại nhằm triển khai Quyết định 1719 về phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đã giúp các hợp tác xã được hưởng nguồn vốn khuyến công để đầu tư công nghệ, nâng cao chất lượng sản phẩm. Bộ Công Thương cũng hỗ trợ các khu vực khó khăn xây dựng hệ thống chợ khang trang, sạch đẹp hơn, là nơi phát luồng hàng hoá, tiêu thụ sản phẩm cho bà con. Các chương trình xúc tiến thương mại cũng hỗ trợ quảng bá sản phẩm nói chung và sản phẩm chè nói riêng đến với mọi miền đất nước và xuất khẩu thành công ra nước ngoài.
Những vùng chè nổi tiếng như Shan Tuyết Hà Giang, Suối Giàng Yên Bái, hay Tân Cương Thái Nguyên không chỉ sản sinh ra những sản phẩm đặc biệt mang đậm bản sắc văn hoá mà còn tạo công ăn việc làm, nâng cao thu nhập cho hàng chục ngàn hộ dân. Với diện tích trồng lớn, tiềm năng xuất khẩu cao, cùng với sự hỗ trợ về chính sách từ các cơ quan quản lý nhà nước, trong đó có Bộ Công Thương, chè đang từng bước trở thành cây xoá đói giảm nghèo bền vững ở vùng cao. Khi được tổ chức sản xuất theo chuỗi giá trị, liên kết hợp tác xã, doanh nghiệp, người dân, cây chè không chỉ là sản phẩm nông nghiệp, mà là biểu tượng của hy vọng và khát vọng vươn lên của đồng bào miền núi.
| Hiện cả nước có 122.000ha chè với năng suất khoảng 1,125 triệu tấn. Ngành chè có tới 6 triệu người đến từ 35 tỉnh thành (cả trực tiếp và gián tiếp) tham gia sản xuất, chế biến, kinh doanh. Các mô hình liên kết giữa doanh nghiệp, hợp tác xã và người trồng chè đang tạo ra chuỗi giá trị bền vững, giúp nông dân không còn bị “ép giá”, mà được định giá đúng với giá trị sản phẩm. |