Di sản núi cao và bước đệm pháp lý cho thương hiệu Suối Giàng
Nằm ở độ cao gần 1.400 m trên dãy Hoàng Liên Sơn, Suối Giàng (xã Văn Chấn, Lào Cai) từ lâu đã được biết đến như “xứ sở” của những cây chè shan tuyết cổ thụ hàng trăm năm tuổi. Thân cây phủ rêu phong, tán xòe rộng, vươn mình trong mây núi, chè không chỉ là nguồn sinh kế mà còn là biểu tượng văn hóa của đồng bào Mông. Với họ, mỗi vụ hái chè gắn liền với nghi lễ tạ ơn núi rừng, là sợi dây nối kết cộng đồng. Hơn 500 ha chè nơi đây, trong đó trên 300 ha là cây cổ thụ, tạo ra sản lượng búp tươi hơn 600 tấn mỗi năm, trở thành trụ cột kinh tế của vùng.
Giá trị của chè Suối Giàng không chỉ đến từ sự độc đáo của tự nhiên mà còn từ dấu ấn pháp lý quan trọng (Ảnh: HTX hệ sinh thái du lịch Suối Giàng)
Trao đổi với phóng viên Báo Công Thương, ông Đào Đức Hiếu - Giám đốc HTX hệ sinh thái du lịch Suối Giàng cho biết, giá trị của chè Suối Giàng không chỉ đến từ sự độc đáo của tự nhiên mà còn từ dấu ấn pháp lý quan trọng. Tháng 1/2023, sản phẩm “Chè shan tuyết Suối Giàng - Văn Chấn” được cấp chứng nhận chỉ dẫn địa lý số 00126. Đây là minh chứng khẳng định chất lượng và nguồn gốc xuất xứ, đồng thời tạo nền tảng pháp lý giúp chè Suối Giàng có “hộ chiếu” để vươn ra thị trường quốc tế. Hồ sơ chỉ dẫn địa lý đã mô tả rõ điều kiện sinh thái đặc thù: độ cao trên 600 m, biên độ nhiệt ngày - đêm ổn định, độ ẩm và lượng mưa lý tưởng. Những yếu tố này kết hợp tạo nên hương vị riêng khó lẫn, đưa Suối Giàng vào nhóm ít ỏi những vùng trà trên thế giới có được “địa lý độc quyền” làm nên chất lượng.
Sự công nhận này không chỉ bảo vệ thương hiệu mà còn nâng tầm giá trị cho mỗi búp trà. Các cơ sở chế biến, doanh nghiệp trong vùng từ đó có thể dựa vào chỉ dẫn địa lý để mở rộng thị trường. Nhiều đơn vị đã mạnh dạn đầu tư dây chuyền sản xuất, tiêu chuẩn hóa quy trình và xây dựng thương hiệu riêng. Câu chuyện Dragon Tea Suối Giàng ra đời gần đây là một minh chứng. Sản phẩm này khẳng định thêm giá trị của cây chè cổ thụ và giúp người dân địa phương nâng cao thu nhập. Tuy vẫn cần sự thẩm định khoa học cho các tuyên bố về lợi ích sức khỏe, Dragon Tea cho thấy hướng đi mới: biến chè Suối Giàng thành sản phẩm thương hiệu hóa theo ngôn ngữ hiện đại, dễ tiếp cận hơn với thị trường toàn cầu.
Suối Giàng còn là điểm đến du lịch độc đáo (Ảnh: HTX hệ sinh thái du lịch Suối Giàng)
Không dừng ở đó, Suối Giàng còn là điểm đến du lịch độc đáo. Lễ hội chè thường niên, trải nghiệm hái chè và sao chè thủ công đã đưa hình ảnh cây chè cổ thụ vào tâm trí du khách. Đây chính là sự kết hợp giữa di sản văn hóa và phát triển kinh tế: trà không chỉ là thức uống mà là trải nghiệm, là câu chuyện bản địa mà khách hàng quốc tế tìm kiếm.
Hành trình vươn ra thế giới: từ bản sắc đến tiêu chuẩn
Định danh chè Suối Giàng trên thị trường thế giới không chỉ dừng lại ở câu chuyện văn hóa hay dấu ấn địa lý. Thị trường quốc tế, đặc biệt là châu Âu, Bắc Mỹ hay Bắc Âu, đòi hỏi khắt khe về tiêu chuẩn an toàn thực phẩm, môi trường và lao động. Theo các chuyên gia, chiến lược vươn ra thế giới của Suối Giàng phải dựa trên ba trụ cột.
Thứ nhất, tiêu chuẩn hóa chất lượng. Chỉ dẫn địa lý là nền tảng, nhưng chưa đủ. Muốn chinh phục các kênh phân phối cao cấp, Suối Giàng cần có bộ chứng nhận phù hợp như hữu cơ, ISO, HACCP… Đồng thời, việc ứng dụng công nghệ số vào truy xuất nguồn gốc sẽ là chìa khóa bảo đảm minh bạch, tạo niềm tin cho người tiêu dùng toàn cầu.
Thứ hai, kể câu chuyện bằng dữ liệu và bản sắc. Suối Giàng có lợi thế hiếm nơi nào có được: cây chè di sản hàng trăm năm tuổi, khí hậu núi cao, lễ hội truyền thống, phương thức chế biến thủ công. Đây là kho tư liệu giàu cảm xúc để xây dựng thương hiệu. Tuy nhiên, câu chuyện cần đi cùng số liệu: bản đồ vùng nguyên liệu, dữ liệu vi khí hậu, hồ sơ cảm quan của từng lô trà. Sự kết hợp giữa “chất liệu bản địa” và “chứng cứ khoa học” sẽ giúp Suối Giàng nói chuyện với thế giới bằng cả trái tim lẫn lý trí.
Thứ ba, liên kết vùng và mở rộng quy mô. Không chỉ Lào Cai mà Tuyên Quang, Sơn La cũng sở hữu những vùng chè shan tuyết quý giá. Việc hình thành liên minh sản xuất – thương mại giữa các địa phương trong dãy Hoàng Liên Sơn sẽ giúp tạo ra cụm sản phẩm mạnh, đủ năng lực đáp ứng đơn hàng lớn, đồng thời đa dạng hóa sản phẩm từ trà xanh, hồng trà đến ô long chế biến từ shan tuyết. Điều này sẽ tăng sức cạnh tranh cho toàn vùng trên thị trường quốc tế.
Để vượt qua rào cản manh mún, Suối Giàng cần xây dựng chiến lược thương hiệu vùng. Đó là hệ thống nhận diện chung, tem nhãn và bao bì gắn liền với chỉ dẫn địa lý, bản đồ số vùng nguyên liệu, trung tâm trải nghiệm và lễ hội tầm quốc tế để quảng bá. Một cổng thương mại điện tử đa ngữ tích hợp thông tin sản phẩm, hình ảnh và câu chuyện bản địa cũng là công cụ hiệu quả để kết nối trực tiếp với nhà phân phối và người tiêu dùng toàn cầu.
Trong bối cảnh thế giới ngày càng tìm kiếm sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng, gắn với bản sắc và bền vững, chè shan tuyết Suối Giàng đang sở hữu đầy đủ những yếu tố để vươn mình phát triển mạnh hơn nữa. Cây chè cổ thụ giữa mây núi không chỉ nuôi sống bà con Mông, không chỉ là di sản văn hóa của Lào Cai, mà còn có tiềm năng trở thành định danh của Việt Nam trên bản đồ trà cao cấp quốc tế. Vấn đề còn lại là làm thế nào để đi nhanh mà chắc, vừa bảo tồn được giá trị nguyên bản, vừa thỏa mãn những chuẩn mực khắt khe của thị trường thế giới.