Ông Nguyễn Hồng Phong: Sau Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, Quốc hội đã thông qua Luật Khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo với 435/438 đại biểu Quốc hội tham gia biểu quyết tán thành. Đây được xác định là trụ cột pháp lý giúp Việt Nam thúc đẩy mô hình phát triển kinh tế dựa trên khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo.
Với những cải cách mang tính nền tảng, Luật sẽ góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, tăng trưởng kinh tế chất lượng cao và bền vững trong dài hạn. Đặc biệt, đối với lĩnh vực tư nhân mở ra môi trường pháp lý ưu đãi rõ rệt dành cho đổi mới sáng tạo, nghiên cứu - phát triển và chuyển giao công nghệ trong khu vực tư nhân.
Là một doanh nghiệp khoa học và công nghệ, chúng tôi rất kỳ vọng sự ra đời của Luật Khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, sẽ giúp các doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận các chương trình tư vấn, hỗ trợ, mở rộng hợp tác với viện nghiên cứu, trường đại học hay tổ chức quốc tế để tạo sản phẩm công nghệ mới, phù hợp yêu cầu phát triển kinh tế xanh và bền vững.
Kết hợp ưu đãi thuế và chính sách VAT mới, Tiến Nông sẽ đầu tư mạnh mẽ hơn nữa trong công tác nghiên cứu khoa học công nghệ và tiếp tục khẳng định vị thế là đơn vị sáng tạo trong lĩnh vực dinh dưỡng cây trồng tại Việt Nam.
Ông Nguyễn Hồng Phong: Sandbox là một cơ chế thử nghiệm có kiểm soát, cho phép doanh nghiệp hay tổ chức thử nghiệm các công nghệ, sản phẩm, dịch vụ hoặc mô hình kinh doanh mới trong một môi trường pháp lý giới hạn, được đặt dưới giám sát chặt chẽ của cơ quan nhà nước, trước khi doanh nghiệp hay tổ chức nhân rộng mô hình chính thức.
Tôi nhận thấy, sandbox đưa ra sẽ là bước tiến quan trọng khi thực hiện Nghị quyết số 66-NQ/TW, với các nội dung cởi mở như "cho phép thí điểm", "chấp nhận rủi ro", "miễn trừ trách nhiệm". Đây là bước tiến lớn và điều này có nghĩa Luật đã xác lập nguyên tắc chấp nhận rủi ro trong hoạt động khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, gắn với các biện pháp quản trị rủi ro phù hợp và sẽ xây dựng quy định tiêu chí xác định rủi ro được chấp nhận, quy trình đánh giá việc tuân thủ quy trình, quy định.
Đồng thời, thiết lập khuôn khổ pháp lý cho cơ chế thử nghiệm có kiểm soát, đảm bảo vừa khuyến khích sáng tạo, vừa bảo vệ lợi ích cộng đồng. Qua đó, cơ chế mới tạo điều kiện để doanh nghiệp thử nghiệm trong môi trường pháp lý linh hoạt, giảm nguy cơ bị cấm hoặc bị xử phạt vì chưa có quy định hiện hành.
Sau 30 năm hoạt động và nghiên cứu thử nghiệm và triển khai các mô hình hay sản phẩm đổi mới sáng tạo khi thử nghiệm, chúng tôi cũng từng gặp một số khó khăn. Ví dụ, sản phẩm siêu đạm (hỗn hợp đạm - vi lượng) - một giải pháp do chúng tôi nghiên cứu và được người nông dân rất đón nhận, thế nhưng vì vướng mắc ở một quy chuẩn kỹ thuật khiến sản phẩm không được phép lưu hành. Kết quả là Tiến Nông phải mất gần 4 năm gián đoạn, vừa khảo nghiệm sản phẩm thay thế, vừa gánh chịu thiệt hại kinh tế.
Nếu khi đó có sandbox, sự gián đoạn này có thể đã được giảm thiểu. Doanh nghiệp có cơ chế thử nghiệm linh hoạt, đồng thời, Nhà nước cũng có không gian để giám sát, đánh giá trước khi đưa ra quyết định cuối cùng.
Ông Nguyễn Hồng Phong: Theo tôi, sandbox có thể có nhiều mục đích khác nhau, nhưng mục đích phổ biến nhất là nhằm đưa sản phẩm, dịch vụ đổi mới sáng tạo hoặc một cơ chế, chính sách sớm đi vào hoạt động thực tế, cho nên tư duy chính sách cần đặt lợi ích của người tiêu dùng và cộng đồng lên ưu tiên hàng đầu khi xây dựng sandbox.
Bên cạnh đó, cần tránh tư duy sandbox là bắt buộc và tránh phân biệt đối xử giữa các doanh nghiệp tham gia sandbox và các doanh nghiệp không tham gia sandbox. Mặt khác, cần thường xuyên thay đổi, nâng cấp sandbox để phù hợp với thực tiễn triển khai và có cơ chế xử lý tranh chấp, khiếu nại hiệu quả.
Ngoài ra, việc ban hành cần sớm hoàn thiện các nghị định, thông tư hướng dẫn nhằm tạo dựng khung pháp lý đồng bộ, thuận lợi ở cấp độ thử nghiệm để khuyến khích doanh nghiệp, nhà đầu tư cụ thể hóa sáng kiến, thử nghiệm mô hình công nghệ mới hoặc sản phẩm đổi mới sáng tạo ở các ngành, lĩnh vực được lựa chọn thử nghiệm.
Đặc biệt, trong lĩnh vực nông nghiệp - nơi gần 40% lực lượng lao động Việt Nam đang mưu sinh, sandbox càng có ý nghĩa đặc biệt. Đây là khu vực mà trình độ canh tác còn hạn chế, khả năng tiếp cận công nghệ chưa đồng đều. Sandbox nếu được thiết kế hợp lý sẽ tạo điều kiện để các mô hình nông nghiệp công nghệ cao nhanh chóng đến với người nông dân, thay vì chỉ dừng ở phòng thí nghiệm hay trong báo cáo.
Ông Nguyễn Hồng Phong: Sandbox không thể vận hành trơn tru nếu thiếu sự đồng hành của Nhà nước. Việc đầu tiên trước khi triển khai sandbox cần tổ chức các chương trình đào tạo, tập huấn để các doanh nghiệp tiếp cận, hiểu đúng và cách triển khai hiệu quả sandbox theo đặc thù của các ngành, song song cùng xây dựng đội ngũ cố vấn hoặc tổ chuyên trách hỗ trợ doanh nghiệp.
Tiếp theo đó là khung pháp lý rõ ràng nhưng cần phải linh hoạt, đặc biệt trong giai đoạn đầu triển khai, thủ tục minh bạch và nhanh chóng, cần có cơ chế phản hồi hai chiều giữa doanh nghiệp và cơ quan nhà nước trong suốt quá trình thử nghiệm, cũng như chính sách bảo mật thông tin và sở hữu trí tuệ.
Trong quá trình triển khai thử nghiệm sandbox ngoài việc bảo vệ người thực hiện, cần có thêm cơ chế và chính sách bảo vệ cho người tiêu dùng tham gia dịch vụ thử nghiệm, đặc biệt là liên quan đến lĩnh vực sức khỏe cộng đồng.
Xin cảm ơn ông!