Cơ hội rộng mở cho ngành thương mại - dịch vụ trong kỷ nguyên số

Tốc độ phát triển ấn tượng, thúc đẩy tiêu dùng nội địa 

Trong cơ cấu nền kinh tế hiện đại, thương mại dịch vụ không chỉ là lĩnh vực tạo giá trị gia tăng cao, mà còn giữ vai trò then chốt trong chuyển dịch cơ cấu lao động theo hướng bền vững, phù hợp với xu thế hội nhập và tiêu dùng mới.

Thống kê trong 6 tháng đầu năm 2025 cho thấy, khu vực dịch vụ tiếp tục dẫn đầu về nhu cầu tuyển dụng, chiếm tới 38,1% tổng số việc làm mới, trong đó các nhóm ngành như thương mại điện tử, logistics, marketing, quản trị bán lẻ... đang có tốc độ tăng trưởng vượt trội. Ở các đô thị lớn như Hà Nội, TP.Hồ Chí Minh, nhu cầu nhân lực cho ngành này ngày càng rõ nét.

Chia sẻ về thực trạng đào tào nguồn nhân lực ngành thương mại - dịch vụ hiện nay tại toạ đàm, ông Tô Xuân Giao - Phó Trưởng văn phòng thường trực Hiệp hội Giáo dục nghề nghiệp và Nghề công tác xã hội Việt Nam (VAVET&SOW) cho biết, lĩnh vực không thể thiếu trong hội nhập quốc tế đó là ngành thương mại - dịch vụ. Đây là ngành đang khẳng định vai trò trụ đỡ quan trọng của nền kinh tế Việt Nam với tốc độ phát triển ấn tượng và ổn định. Ngành thương mại - dịch vụ không chỉ góp phần thúc đẩy tiêu dùng nội địa, tạo ra nhiều việc làm mà còn mở ra những cơ hội nghề nghiệp đầy hứa hẹn, đặc biệt trong các lĩnh vực gắn liền với công nghệ số và hội nhập quốc tế.

"Tốc độ phát triển ấn tượng được thúc đẩy bởi các chính sách kích cầu tiêu dùng của chính phủ, sự phát triển của kinh tế số và sự thay đổi trong hành vi tiêu dùng của người dân, đặc biệt là xu hướng mua sắm và thanh toán trực tuyến, đóng góp ngày càng lớn vào tăng trưởng GDP chung của cả nước" - ông Giao cho hay. 

Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng theo giá hiện hành tháng Bảy ước đạt 576,4 nghìn tỷ đồng, tăng 1,1% so với tháng trước và tăng 9,2% so với cùng kỳ năm trước. Tính chung bảy tháng năm 2025, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng theo giá hiện hành ước đạt 3.993,4 nghìn tỷ đồng, tăng 9,3% so với cùng kỳ năm trước (cùng kỳ năm 2024 tăng 8,9%), nếu loại trừ yếu tố giá tăng 7,1% (cùng kỳ năm 2024 tăng 6,2%).

"Với yêu cầu đòi hỏi người lao động không chỉ có kiến thức chuyên môn mà còn phải trang bị các kỹ năng mềm như giao tiếp, giải quyết vấn đề và đặc biệt là kỹ năng số để thích ứng với sự thay đổi nhanh chóng của thị trường" - ông Giao nhấn mạnh. 

Bên cạnh những cơ hội, chỉ ra về những thách thức về nguồn nhân lực ngành thương mại - dịch vụ hiện nay, đặc biệt trong các lĩnh vực như thương mại điện tử, logistics, và bán lẻ, khi nhu cầu tuyển dụng đang tăng mạnh tại toạ đàm, ông Nguyễn Bình Minh – Giảng viên Trường Đại học Thương mại - Ủy viên Ban chấp hành Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam (VECOM) cho biết, nguồn nhân lực ngành thương mại dịch vụ hiện nay đã phần nào đáp ứng được nhu cầu phát triển của nền kinh tế.

Tuy nhiên, ông Minh chỉ ra, để thúc đẩy tăng trưởng GDP năm 2025 đạt mức 8% và những năm sau còn cao hơn thế thì nguồn nhân lực trong các lĩnh vực mũi nhọn như thương mại điện tử, logistics, bán lẻ đang đứng nhiều áp lực về cả chất và lượng, nhu cầu nhân sự ngày càng tăng khi số lượng doanh nghiệp dự kiến phải đạt 2 triệu đến năm 2030.

Theo ông Minh phân tích, ngày nay thì các doanh nghiệp ngày càng phải đầu tư mở rộng và nâng cao chấp lượng nguồn nhân lực thương mại điện tử để có thể tồn tại và phát triển bùng nổ trong kỷ nguyên số. Do mức độ đòi hỏi văn minh thương mại ngày càng cao, công nghệ phát triển, quy mô mở rộng nhưng phải vị nhân sinh, tuân thủ đạo đức nghề nghiệp ngày càng là đòi hỏi từ thị trường.

"Vì vậy, chiến lược đào tạo nguồn nhân lực này cần có sự nâng cấp đáng kể cả về chất và lượng thì mới đáp ứng được nhu cầu của nền kinh tế" - ông Minh nhấn mạnh. 

Đổi mới chương trình đào tạo theo chuẩn đầu ra

Để đáp ứng nguồn nhân lực cho ngành thương mại - dịch vụ, hiện nay, nhiều trường đại học, cao đẳng trên toàn quốc đã “tăng tốc” tuyển sinh và cũng là ngành nằm trong top các ngành học được đông đảo học sinh lựa chọn. Tuy nhiên, vấn đề đặt ra hiện nay là khoảng cách giữa đào tạo và thực tiễn còn là điểm nghẽn. Trong kỷ nguyên số, công nghệ lên ngôi, nhiều doanh nghiệp cho biết, ứng viên dù có bằng cấp vẫn thiếu kỹ năng mềm, chưa đáp ứng được nhịp độ làm việc trong môi trường số hóa và cạnh tranh toàn cầu.

Nhằm nâng cao chất lượng nhân lực cho ngành, việc đổi mới phương thức đào tạo, gắn đạo tạo với nhu cầu tuyển dụng ngày càng được chú trọng, trong đó, nhiều trường đại học, cao đẳng thuộc ngành Công Thương đã chủ động đổi mới đào tạo theo hướng tích hợp kỹ năng số, kết nối doanh nghiệp và đào tạo gắn với vị trí việc làm. Nhờ đó, tỷ lệ sinh viên có việc làm sau tốt nghiệp duy trì trên 90% là minh chứng rõ ràng cho hướng đi đúng đắn trong chiến lược đào tạo gắn với thị trường.

Đơn cử, tại Trường Cao đẳng Thương mại Đà Nẵng, trong quá trình đào tạo nguồn nhân lực cho lĩnh vực thương mại - dịch vụ, trường đã có những đổi mới về chương trình, phương pháp giảng dạy để nâng cao tính thực tiễn, giúp học viên sớm thích ứng với yêu cầu thị trường lao động hiện nay.

Theo ông Nguyễn Tri Vũ - Phó Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Thương mại Đà Nẵng chia sẻ, chương trình đào tạo của trường được phát triển theo định hướng năng lực thực hiện cho người học. Nhà trường tuân thủ các quy định, hướng dẫn của Bộ quản lý nhà nước về chuyên môn giáo dục nghề nghiệp; đồng thời coi trọng việc khảo sát, thu thập thông tin về nhu cầu năng lực của doanh nghiệp đối với từng ngành nghề; chỉ đạo cho các bộ môn rà soát phân tích nghề theo phương pháp khoa học (DACUM); xây dựng chuẩn đầu ra gắn với các quy định của Bộ Lao động thương binh và Xã hội (trước đây), nay là Bộ Giáo dục và Đào tạo) cũng như của Bộ chuyên ngành có liên quan (tùy ngành nghề). Từ đó, thiết kế, cập nhật nội dung chương trình đảm bảo tính thực tiễn và hiện đại.

"Trong nội dung của chương trình đào tạo, nhà trường chú trọng khối kiến thức và năng lực chuyên môn đảm bảo sát với nhu cầu của vị trí việc làm tương lai. Tỷ lệ thời gian thực hành trong chương trình đào tạo đảm bảo trung bình trên 60% tổng thời gian của chương trình, môn học. Nhà trường tăng cường các bài tập tình huống (case study) gần với thực tế để học sinh sinh viên rèn luyện trong quá trình học tập, kết hợp nhiều năng lực trong một bài tập" - ông Vũ nói. 

Nhà trường cũng thường xuyên quan tâm, rà soát và cập nhật nội dung chương trình đào tạo theo sát thực tiễn. Qua đó, bổ sung hoặc tích hợp vào chương trình các kiến thức mới cần thiết, như công nghệ số, thương mại điện tử, thanh toán điện tử, các mô hình và phương thức kinh doanh mới/hiện đại, kiến thức về khởi sự kinh doanh... Đồng thời, tích cực phát triển những ngành nghề đào tạo mới, như Digital marketing, thương mại điện tử, logistics… Đào tạo người học những kỹ năng thực hành, thực chiến mà xã hội, doanh nghiệp đang cần.

Đặc biệt, theo ông Vũ, nhà trường cũng chú trọng đào tạo kỹ năng mềm cho người học thông qua 6 môn học bắt buộc và lồng ghép trong các môn chuyên môn nghề nghiệp, yêu cầu người học phải rèn luyện kết hợp với kỹ năng chuyên môn và tinh thần, thái độ để có thể đáp ứng tốt yêu cầu công việc tương lai.

Ông Nguyễn Tri Vũ: Nhằm thúc đẩy đầu ra nhân lực cho ngành, Trường Cao đẳng Thưog mại Đà Nẵng thường xuyên tăng cường các mô hình hợp tác với doanh nghiệp. Thực tế, quan hệ hợp tác với doanh nghiệp là hướng đi mà nhà trường đang rất nỗ lực để phát triển mạnh hơn trong tương lai. Theo đó, đến nay, nhà trường mời đại diện doanh nghiệp tham gia hội đồng thẩm định chương trình đào tạo để đảm bảo nội dung sát với nhu cầu; tham gia giảng dạy, chia sẻ tri thức và kinh nghiệm chuyên môn cho học sinh siên viên và cả giảng viên; Gửi học sinh sinh viên đến doanh nghiệp để kiến tập, thực tập (học việc) hoặc làm việc thời vụ…