Mở cơ hội thoát nghèo cho vùng núi
Hợp tác xã Dịch vụ Nông nghiệp và Du lịch Sin Suối Hồ (xã Si Pa Phìn, tỉnh Điện Biên) là một trong những đơn vị tiên phong trong việc ứng dụng công nghệ số vào quản lý, sản xuất và tiêu thụ nông sản. Với lợi thế trồng dược liệu quý như đương quy, xuyên khung, sâm vũ diệp, Hợp tác xã (HTX) đã đầu tư chế biến sâu, đóng gói bài bản và đẩy mạnh bán hàng qua thương mại điện tử.
Ứng dụng công nghệ số vào quản lý, sản xuất và tiêu thụ giúp gia tăng giá trị nông sản
Ông Giàng A Tủa, Giám đốc HTX, người dân tộc Mông, cho biết, trước đây nông sản chủ yếu tiêu thụ trong xã, có vụ còn phải đổ bỏ do thiếu đầu ra. Nay nhờ bán hàng trực tuyến, khách hàng từ Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh và kiều bào ở nước ngoài đặt mua thường xuyên, giúp ổn định đầu ra và tăng doanh thu.
Hiện HTX Nông nghiệp và Du lịch Sin Suối Hồ có hơn 30 thành viên, tạo việc làm ổn định cho 60 lao động, chủ yếu là đồng bào dân tộc thiểu số, với thu nhập 4 - 6 triệu đồng/tháng. Nhờ thương mại điện tử, doanh thu của HTX đã tăng hơn 3 lần trong 2 năm. Ngoài nông sản, HTX còn phát triển du lịch cộng đồng, kết nối trực tuyến với du khách để quảng bá bản sắc văn hóa dân tộc Mông.
Tại xã Nậm Pồ, hơn 90% dân số là đồng bào dân tộc thiểu số như Mông, Thái, Khơ Mú, với sinh kế chủ yếu dựa vào nông, lâm nghiệp nhỏ lẻ. Trước đây, nông sản chủ yếu phục vụ tự cung tự cấp, đầu ra bấp bênh, phụ thuộc thương lái. Nhờ các HTX kiểu mới sản phẩm đã được đưa lên các sàn thương mại điện tử như Postmart.vn, Voso.vn, Shopee, Tiki…, mở rộng thị trường ra khắp cả nước.
Cùng hướng đi nông nghiệp sạch gắn với thương mại điện tử, HTX Nông nghiệp tổng hợp Na Cô Sa với gần 90% thành viên là đồng bào dân tộc thiểu số đã xây dựng thành công chuỗi sản xuất, tiêu thụ gạo tẻ dâu và rau hữu cơ theo tiêu chuẩn VietGAP. HTX được hỗ trợ phần mềm quản lý sản xuất, truy xuất nguồn gốc và vận hành các kênh bán hàng trực tuyến.
Bà Nguyễn Thị Hòa, đại diện HTX Nông nghiệp tổng hợp Na Cô Sa, chia sẻ: “Trước đây, bán 50kg gạo đã khó, nay mỗi tháng chúng tôi xuất đi cả tấn nhờ đơn hàng từ mạng xã hội và các sàn thương mại điện tử. Chúng tôi có nhân viên phụ trách bán hàng online, trả lời tin nhắn, đóng gói và chụp ảnh sản phẩm.”
Hiện HTX Nông nghiệp tổng hợp Na Cô Sa đã mở rộng vùng trồng lên hơn 15ha, liên kết với 70 hộ nông dân, tạo việc làm cho 25 lao động thường xuyên, đa phần là người Mông, người Thái. Những mô hình này không chỉ tăng thu nhập mà còn thay đổi tư duy của nông dân về sản xuất hàng hóa và giá trị sản phẩm sạch, góp phần phát triển kinh tế bền vững cho cộng đồng.
Công nghệ số, chìa khóa thoát nghèo bền vững
Theo ông Vũ Hoàng Liên, Chủ tịch Hiệp hội Internet Việt Nam, giảm nghèo bền vững trước hết dựa vào nỗ lực của người dân trong sản xuất, kinh doanh, giáo dục và các hoạt động kinh tế - xã hội. Công nghệ thông tin là công cụ hỗ trợ đắc lực, giúp kết nối thông tin, mở rộng tri thức, giao lưu và phát triển thị trường. Hạ tầng công nghệ thông tin và viễn thông hiện đã phủ rộng, chất lượng dịch vụ nâng cao, nhiều công nghệ mới như 5G được triển khai, mở ra cơ hội phát triển các mô hình dịch vụ thông minh.
Đồng bào dân tộc vẫn còn hạn chế về tiếp cận công nghệ thông tin
Tuy nhiên, đồng bào dân tộc miền núi vùng sâu, vùng xa vẫn còn hạn chế về tiếp cận và năng lực sử dụng, đòi hỏi đầu tư hạ tầng và hướng dẫn sử dụng thiết bị. Điện thoại thông minh và dịch vụ viễn thông giá rẻ có thể coi như “cầu vượt nghèo” nếu đi kèm tập huấn thực tế, hướng dẫn cách ứng dụng vào nông nghiệp, chăn nuôi, dự báo thời tiết, phòng dịch bệnh và kết nối giao thương.
Nhiều vùng núi có lợi thế sản phẩm hữu cơ như quế, hồi, thảo quả… Nếu biết tận dụng công nghệ để kết nối thương lái, doanh nghiệp và nắm bắt xu hướng thị trường, người dân có thể nâng giá trị nông sản, biến lợi thế tự nhiên thành sinh kế bền vững. Đồng thời, việc tiếp cận thông tin chính thống từ Đảng, Nhà nước giúp bà con có tầm nhìn dài hạn, giảm rủi ro trong sản xuất và cảnh giác trước lừa đảo trực tuyến.
Cũng theo ông Vũ Hoàng Liên, khả năng tự học hỏi của học sinh, thanh niên và người trung niên vùng khó khăn khá tốt. Nhiều video hướng dẫn uy tín trên internet trở thành kênh bổ trợ hiệu quả. Tuy nhiên, “trao công cụ” thôi chưa đủ; phải đi kèm tập huấn, hướng dẫn thực tế để khai thác hiệu quả và tránh bị lợi dụng.
Xóa khoảng cách số cần được nhìn nhận rộng hơn. Nỗ lực vừa qua chủ yếu tập trung vào hạ tầng, nhưng để người dân hòa nhập thực sự với cộng đồng mạng, cần nâng cao kỹ năng, tạo điều kiện tham gia và tận dụng nguồn lực trên mạng. Khoảng cách số không chỉ là thiếu hạ tầng, mà còn là năng lực hội nhập và ứng dụng tri thức số, yếu tố quyết định hiệu quả của công tác giảm nghèo.
Chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 - 2025 hướng tới giảm nghèo đa chiều, bao trùm, hạn chế tái nghèo và nghèo mới, giúp người dân vùng khó khăn tiếp cận dịch vụ xã hội cơ bản và nâng cao chất lượng cuộc sống. Đây là sự nghiệp chung của toàn xã hội, với sự tham gia của doanh nghiệp, địa phương và các tổ chức đoàn thể, theo phương châm “không để ai bị bỏ lại phía sau”, trong đó giảm nghèo thông tin là nhiệm vụ trọng tâm.