Thiếu tính sáng tạo
Theo định nghĩa của UNESCO, công nghiệp sáng tạo bao gồm những sản phẩm mang tính sáng tạo thuộc lĩnh vực văn hóa và nghệ thuật. Hiện nay, 11 ngành đã được coi thuộc về công nghiệp sáng tạo gồm: Quảng cáo, kiến trúc, giải trí kỹ thuật số, mỹ thuật đồ cổ và thủ công mỹ nghệ, thiết kế mỹ thuật, phim ảnh và video, in ấn xuất bản, âm nhạc, nghệ thuật biểu diễn, phát thanh truyền hình, phần mềm vi tính.
| Phát triển ngành công nghiệp sáng tạo tốt sẽ thúc đẩy du lịch phát triển |
Nước Anh là một trong những quốc gia đi đầu phát triển các ngành công nghiệp sáng tạo trên thế giới. Tốc độ tăng trưởng bình quân hàng năm của ngành công nghiệp sáng tạo ở Anh gấp hai lần so với các ngành kinh tế khác. Ở Hàn Quốc thậm chí còn chủ trương nâng ngành công nghiệp này lên vị trí dẫn dắt các ngành công nghiệp khác. Còn châu Âu, ngành công nghiệp sáng tạo có sự đóng góp lớn cho nền kinh tế, tạo ra khoảng 3% GDP và tạo công việc cho khoảng 6 triệu người...
Việt Nam, nhiều ngành sản xuất mới trong chuỗi cung của ngành công nghiệp sáng tạo đã hình thành: Lĩnh vực thời trang/dệt may, vi điện tử và tin học...; nền kinh tế đa dạng với sự tăng trưởng mạnh của ngành du lịch, các ngành sản xuất trình độ cao như công nghệ thông tin... Nhưng giá trị của ngành công nghiệp này còn rất thấp. Chuyên gia từ Ngân hàng Thế giới đã phải thốt lên, Việt Nam đang "bị kẹt" ở bẫy giá trị gia tăng thấp do không thể phát triển các chức năng có giá trị cao hoặc cần năng lực đổi mới sáng tạo.
Nhiều chuyên gia trong nước thì cho rằng, công nghiệp sáng tạo vẫn là khái niệm mơ hồ ở Việt Nam, nhưng điều này sẽ chuyển biến tích cực nếu chúng ta thay đổi được tư duy coi văn hóa - sáng tạo là ngành nghề phi sản xuất, không đem lại của cải cho xã hội. Đồng thời biết khắc phục các điểm yếu đang tồn tại như: Nền tảng dữ liệu kém và thiếu chiến lược quốc gia cho ngành công nghiệp sáng tạo; năng lực, kỹ năng, trình độ chuyên môn của nguồn nhân lực còn thấp; tình trạng vi phạm bản quyền tràn lan trên thị trường cũng làm hạn chế tiềm năng tăng trưởng trong một số lĩnh vực hoạt động nhất định; môi trường sáng tạo còn thiếu và chưa đạt chất lượng cần thiết…
Dẫn lối cho du lịch phát triển
Theo TS. Hà Văn Siêu - Phó tổng cục trưởng Tổng cục Du lịch Việt Nam, phát triển ngành công nghiệp sáng tạo hay công nghiệp văn hóa sẽ dẫn lối cho những cơ hội, sản phẩm, dịch vụ mới; thúc đẩy phát triển du lịch văn hóa nói riêng, ngành kinh tế xanh nói chung hậu Covid-19.
Song muốn thu hút đầu tư vào ngành này, nhà nước cần ban hành chính sách cụ thể, xây dựng đề án quy hoạch, bố trí quỹ đất, đầu tư cho các dự án phát triển không gian công cộng, điểm du lịch văn hóa...; kêu gọi các doanh nghiệp trong và ngoài nước đầu tư vào hoạt động sáng tạo văn hóa, sản xuất sản phẩm và dịch vụ văn hóa; phát triển mạng lưới doanh nghiệp, trong đó hình thành một số tập đoàn lớn về công nghiệp văn hóa ở các lĩnh vực thế mạnh.
Đồng quan điểm với TS. Hà Văn Siêu, nhiều chuyên gia cho rằng, Việt Nam có tiềm năng to lớn để trở thành một nền kinh tế có ngành công nghiệp sáng tạo phát triển của khu vực Đông Nam Á, đó là: Dân số trẻ, trình độ thương mại và công nghệ kỹ thuật số ngày càng cao. Đặc biệt là lợi thế về sự đa dạng văn hóa. Sự phong phú và khác biệt vùng, miền cũng tạo điều kiện nuôi dưỡng văn hóa sáng tạo, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển những sáng tạo văn hóa. Tuy nhiên, điều quan trọng nhất muốn tạo dựng được công nghiệp sáng tạo thì sáng tạo phải trở thành hàng hóa. Quá trình kinh doanh chính là sử dụng chất xám của con người được bảo hộ sở hữu trí tuệ để tạo ra giá trị thặng dư cao. Do đó, cần có sự đầu tư phát triển nguồn nhân lực, hệ thống dạy nghề, các chương trình đại học và sau đại học...
| Theo các chuyên gia kinh tế, khả năng sáng tạo của mỗi cá nhân là vô bờ bến, không có ranh giới, cho dù đó là quốc gia nào, trình độ phát triển ra sao. Nhưng để biến sáng tạo cá nhân thành giá trị thặng dư cho nền kinh tế thì cần có thể chế, chính sách hợp lý. |