Cơ hội phát triển nhanh, bền vững
Theo Bộ Khoa học và Công nghệ, Việt Nam hiện có khoảng trên 170 dự án đầu tư nước ngoài trong ngành công nghiệp bán dẫn với tổng vốn đăng ký gần 11,6 tỷ USD. Chuỗi cung ứng bán dẫn Việt Nam chủ yếu tập trung vào 2 công đoạn chính: Thiết kế chip bán dẫn; đóng gói và kiểm thử chip bán dẫn.
Hoạt động sản xuất chip tại Việt Nam
Với vị trí địa lý chiến lược tại trung tâm Đông Nam Á, Việt Nam có nhiều điều kiện thuận lợi để đón sự dịch chuyển chuỗi cung ứng ngành công nghiệp bán dẫn. Ngoài ra, Việt Nam hội nhập quốc tế sâu rộng qua các hiệp định thương mại tự do (FTA) với hơn 17 FTA đã ký kết.
Đặc biệt, với kim ngạch xuất khẩu phần cứng và điện tử đạt hơn 132,3 tỷ USD trong năm 2024, tăng 16,8% so với năm 2023 Việt Nam đã chứng tỏ khả năng sản xuất và áp dụng công nghệ tiên tiến trong lĩnh vực sản xuất điện tử. Đây là tiền đề cho việc mở rộng khả năng tích hợp chuỗi hạ nguồn cho ngành công nghiệp bán dẫn.
Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều quy định, chính sách hỗ trợ phát triển công nghiệp bán dẫn. Chẳng hạn như Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Nghị quyết số 193/2025/QH15 ngày 19/2/2025 về thí điểm các chính sách đặc biệt tạo đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Nghị định số 182/2024/NĐ-CP ngày 31/12/2024 quy định về thành lập, quản lý và sử dụng Quỹ hỗ trợ đầu tư, nhằm thu hút đầu tư chiến lược vào các lĩnh vực công nghệ cao, bao gồm công nghiệp bán dẫn.
Hay, Quyết định số 1018/QĐ-TTg ngày 21/9/2024 phê duyệt Chiến lược phát triển công nghiệp bán dẫn Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn 2050; Quyết định số 1017/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Chương trình "Phát triển nguồn nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn đến năm 2030, định hướng đến năm 2050"...
Đặc biệt, Chiến lược phát triển công nghiệp bán dẫn Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn 2050 xác định 4 tư tưởng cốt lõi.
Thứ nhất, phát triển công nghiệp bán dẫn phải đi cùng phát triển công nghiệp điện tử, chuyển đổi số; phát triển công nghiệp bán dẫn phải nằm trong tổng thể phát triển công nghiệp điện tử và công nghệ cốt lõi của cách mạng công nghiệp lần thứ tư là trí tuệ nhân tạo.
Thứ hai, ưu tiên đầu tư phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, đưa Việt Nam trở thành trung tâm về nhân lực bán dẫn toàn cầu, có khả năng tham gia sâu vào các công đoạn của công nghiệp bán dẫn, là bước đi đầu tiên để Việt Nam phát triển công nghiệp bán dẫn.
Thứ ba, vị thế địa chính trị và mối quan hệ hợp tác chiến lược với tất cả các cường quốc bán dẫn là thời cơ để Việt Nam trở thành điểm “+1” trong chiến lược đa dạng hóa chuỗi cung ứng của các cường quốc bán dẫn.
Thứ tư, tập trung nguồn lực, cơ chế ưu đãi đặc biệt để nghiên cứu, thiết kế, sản xuất sản phẩm bán dẫn chuyên dụng thúc đẩy phát triển bền vững các ngành/lĩnh vực: công nghiệp điện tử, chuyển đổi số, AI hóa thiết bị điện tử, IoT và AI hóa thiết bị IoT.
Để cụ thể hóa nội dung trên, Thủ tướng Chính phủ đã ký ban hành Quyết định thành lập Ban Chỉ đạo quốc gia về Phát triển ngành công nghiệp bán dẫn, thể hiện cam kết và sự ưu tiên ở cấp cao nhất đối với công nghiệp bán dẫn.
Ưu đãi đầu tư đặc thù, vượt trội
Mặc khác, triển khai tinh thần Nghị quyết số 57-NQ/TW, Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo khẳng định khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo là động lực trung tâm của tăng trưởng, trong đó doanh nghiệp là hạt nhân thực hiện.
Theo đó, đối với bán dẫn - một công nghệ chiến lược, Nhà nước giữ vai trò kiến tạo và đồng hành thông qua việc định hướng chính sách, ban hành cơ chế ưu đãi về thuế, tín dụng, quỹ R&D; đầu tư và hỗ trợ hình thành hạ tầng dùng chung (phòng sạch, hệ thống đo kiểm, phòng thí nghiệm trọng điểm…); sử dụng cơ chế đặt hàng nhiệm vụ khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và mua sắm công để hình thành thị trường cho công nghiệp bán dẫn tại Việt Nam.
Luật cho phép áp dụng cơ chế thử nghiệm có kiểm soát (sandbox) và quản lý theo cách tiếp cận dựa trên rủi ro; tăng cường bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ; phát triển hệ thống tiêu chuẩn - đo lường - chất lượng phù hợp thông lệ quốc tế; đồng thời thu hút FDI có điều kiện, gắn với chuyển giao công nghệ, phát triển năng lực nội sinh và liên kết với doanh nghiệp, nhà cung cấp trong nước.
Trọng tâm xuyên suốt của Luật còn là phát triển và sử dụng hiệu quả nguồn nhân lực chất lượng cao, tăng cường liên kết viện - trường - doanh nghiệp; tổ chức đào tạo gắn với thực hành và nhu cầu thị trường; thu hút, trọng dụng chuyên gia, nhà khoa học giỏi trong và ngoài nước.
Cùng với đó, Luật Công nghiệp Công nghệ số đã đặt nền móng pháp lý để phát triển công nghiệp công nghệ số và công nghiệp bán dẫn. Luật đã quy định các nguyên tắc phát triển công nghiệp bán dẫn Việt Nam với trọng tâm là phát triển chip bán dẫn có tính đột phá trong các ngành, lĩnh vực; liên kết chặt chẽ với hệ sinh thái bán dẫn toàn cầu; phát triển công nghiệp bán dẫn phải đồng bộ với công nghiệp điện tử; khuyến khích thu hút đầu tư nước ngoài, huy động nguồn lực trong và ngoài nước nhằm thúc đẩy phát triển công nghiệp bán dẫn, hướng tới làm chủ công nghệ, thiết kế và sản xuất chip bán dẫn.
Cụ thể hơn, Luật Công nghiệp công nghệ số cùng với một số Luật như đầu tư, thuế thu nhập doanh nghiệp, xuất nhập khẩu… đã dành những cơ chế hỗ trợ, ưu đãi đặc biệt cho hoạt động công nghiệp bán dẫn.
Cụ thể, dự án nghiên cứu sản xuất sản phẩm bán dẫn với vốn đầu tư chỉ từ 6.000 tỷ đồng sẽ được áp dụng thuế suất 5% trong 37 năm; miễn thuế 6 năm, giảm 50% số thuế phải nộp trong 13 năm tiếp theo; miễn toàn bộ tiền thuê đất, thuê mặt nước của dự án; miễn thuế thu nhập cá nhân cho nhân lực chất lượng cao trong 5 năm; miễn giấy phép lao động và visa 5 năm cho nhân lực chất lượng cao là người nước ngoài,…
Đây là những chính sách ưu đãi đầu tư đặc thù, vượt trội; các chính sách ưu đãi này chỉ áp dụng đối với các ngành, lĩnh vực ưu tiên khác, có quy mô vốn đầu tư từ 30.000 tỷ đồng trở lên.
Hiện nay, Bộ Khoa học và Công nghệ đang đẩy mạnh xây dựng các văn bản hướng dẫn chi tiết Luật Công nghiệp công nghệ số gồm Nghị định và Thông tư và dự kiến sẽ có hiệu lực đồng thời với Luật vào ngày 1/1/2026.
Dự kiến, trong năm 2025, Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ trình Quốc hội thông qua 5 Luật, bao gồm: Luật Trí tuệ nhân tạo, Luật sửa đổi, bổ sung Luật Chuyển giao công nghệ; Luật Công nghệ cao; Luật Chuyển đổi số quốc gia; Luật Sở hữu trí tuệ nhằm hoàn thiện khung pháp lý, thúc đẩy nghiên cứu, đổi mới sáng tạo và thúc đẩy phát triển công nghiệp bán dẫn.