Mở rộng không gian phát triển cho doanh nghiệp nông thôn
Đồng Nai hiện có 63 cụm công nghiệp được quy hoạch với diện tích hơn 3.701 ha, trong đó 17 cụm đã đi vào hoạt động với 235 dự án đăng ký (166 dự án đang hoạt động), đóng góp ổn định vào giá trị sản xuất công nghiệp toàn tỉnh. Đáng chú ý, đã có 10 cụm công nghiệp được đầu tư hệ thống xử lý nước thải tập trung, giảm đáng kể áp lực ô nhiễm môi trường.
Trong 24 cụm công nghiệp đã thành lập, có 12 cụm cơ bản hoàn thiện hạ tầng kỹ thuật, đủ điều kiện tiếp nhận doanh nghiệp vào sản xuất. Ngoài ra, 4 cụm đã được giao đất và cho thuê đất để triển khai hạ tầng, tạo nguồn cung mặt bằng sẵn sàng cho giai đoạn tăng tốc thu hút đầu tư.
Đồng Nai hiện có 63 cụm công nghiệp được quy hoạch. Ảnh minh họa
Theo đánh giá từ Sở Công Thương Đồng Nai, điểm đáng nói là cụm công nghiệp trở thành giải pháp tối ưu dành cho doanh nghiệp nhỏ và vừa, nhất là doanh nghiệp công nghiệp nông thôn những đối tượng khó tiếp cận đất công nghiệp quy mô lớn, chi phí cao. Khi bố trí các cơ sở sản xuất nhỏ lẻ trong khu dân cư vào cụm công nghiệp, môi trường được kiểm soát tốt hơn, đô thị có thêm quỹ đất để phát triển dịch vụ, thương mại.
Không chỉ vậy, các cụm công nghiệp còn tạo ra mạng lưới liên kết giữa doanh nghiệp trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm, hình thành chuỗi cung ứng hỗ trợ cho các khu công nghiệp lớn vốn là thế mạnh của Đồng Nai. Nhờ đó, tốc độ tăng trưởng công nghiệp của tỉnh tiếp tục được duy trì ổn định và lan tỏa sâu rộng.
Ở góc độ xã hội, cụm công nghiệp là “bệ đỡ” giải quyết việc làm tại chỗ, đặc biệt ở khu vực nông thôn. Chỉ tính tại cụm công nghiệp Phú Cường, 6 dự án thứ cấp đã tạo việc làm cho hơn 5.000 lao động địa phương, trong đó phần lớn là lao động phổ thông. Đây là động lực nâng cao thu nhập, chuyển dịch cơ cấu lao động theo hướng tích cực.
Như vậy có thể thấy, với Đồng Nai cụm công nghiệp không chỉ là nơi sản xuất, mà còn là công cụ điều tiết không gian phát triển đô thị và cải thiện chất lượng sống của người dân.
Thí điểm xây dựng mô hình cụm công nghiệp xanh
Dù đóng vai trò quan trọng, quá trình phát triển cụm công nghiệp tại Đồng Nai vẫn gặp nhiều trở lực, đặc biệt ở công tác lựa chọn nhà đầu tư hạ tầng kỹ thuật. Quy định theo Nghị định 32/2024/NĐ-CP hiện chưa hoàn toàn phù hợp với Luật Đầu tư, Đất đai và Đấu thầu, khiến địa phương lúng túng trong triển khai thực tế. Điều này kéo dài tiến độ và làm giảm sức hấp dẫn đầu tư vào cụm công nghiệp.
Bên cạnh đó, tỉnh đã giao xây dựng thí điểm mô hình cụm công nghiệp xanh tại cụm Quang Trung 1, Quang Trung 2 và cụm công nghiệp Hàng Gòn. Tuy nhiên, đến nay chưa có hướng dẫn cụ thể về tiêu chí công nhận mô hình cụm công nghiệp xanh, cụm công nghiệp hỗ trợ hay cụm công nghiệp sinh thái. Trong khi đó, yêu cầu phát triển bền vững, sản xuất sạch hơn đang trở thành tiêu chuẩn bắt buộc.
Vấn đề quỹ đất cũng là nút thắt lớn tại các huyện có mật độ dân cư cao hoặc có giá đất tăng nhanh theo đô thị hóa. Chi phí giải phóng mặt bằng tăng khiến nhiều nhà đầu tư hạ tầng chưa mạnh dạn vào cuộc.
Trước hiện trạng đó, đại diện Sở Công Thương Đồng Nai kiến nghị Bộ Công Thương chủ trì rà soát, sửa đổi các quy định chưa đồng bộ, đảm bảo tính thống nhất pháp lý, để địa phương có đủ công cụ triển khai nhanh các dự án hạ tầng cụm công nghiệp. Đồng thời, sớm ban hành bộ tiêu chí phát triển cụm công nghiệp hiệu quả, thân thiện môi trường, làm căn cứ nhân rộng mô hình cụm công nghiệp xanh.
Việc hoàn thiện hành lang pháp lý sẽ tạo điều kiện để Đồng Nai thu hút được nhà đầu tư có năng lực, công nghệ tiên tiến, từ đó hình thành cụm công nghiệp theo định hướng hiện đại, thân thiện môi trường và gia tăng giá trị cao hơn.
Sở Công Thương Đồng Nai khẳng định, khi các điểm nghẽn về cơ chế được tháo gỡ, cụm công nghiệp sẽ tiếp tục phát huy vai trò là động lực phát triển công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp địa phương, góp phần thực hiện mục tiêu công nghiệp hóa, hiện đại hóa của tỉnh.
Không chỉ cung cấp mặt bằng cho sản xuất, cụm công nghiệp đang trở thành trụ cột bảo đảm an sinh xã hội, thu hút đầu tư và phát triển đô thị. Với quyết tâm của địa phương và sự hỗ trợ kịp thời từ Trung ương, hệ thống cụm công nghiệp của Đồng Nai có đủ điều kiện để bứt phá, hướng đến mô hình cụm công nghiệp xanh - liên kết - bền vững, tiếp tục khẳng định vị thế đầu tàu công nghiệp phía Nam trong giai đoạn phát triển mới.
Trên địa bàn tỉnh Đồng Nai hiện nay có 63 cụm công nghiệp được quy hoạch, diện tích 3.701,96 ha; trong đó 17 cụm đi vào hoạt động với tổng diện tích 1.113,18 ha, hiện có 235 dự án đăng ký trong các cụm (trong đó 166 dự án đã đi vào hoạt động); 10 cụm công nghiệp đã xây dựng hệ thống xử lý nước thải tập trung.