Dền Sáng (Lào Cai): Phát triển kinh tế từ ‘đòn bẩy' du lịch cộng đồng

Điểm du lịch mới hấp dẫn 

Dền Sáng là một trong những điểm đến du lịch khá mới mẻ của Lào Cai, thế nhưng, chính sự mới mẻ ấy lại tạo nên sức hấp dẫn riêng biệt trong mắt du khách ưa khám phá.

So với những điểm đến nổi tiếng khác của Lào Cai như Y Tý, Dền Sáng sở hữu những thửa ruộng bậc thang vàng óng, những khu rừng già xanh mướt, cùng bản làng yên bình ẩn hiện, những giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc của đồng bào Dao đỏ như: Nghề chăm sóc ong rừng, chạm bạc tinh xảo, thêu thổ cẩm, tắm lá thuốc, hay lễ hội cúng rừng. Đặc biệt chính sự mộc mạc, cởi mở của cộng đồng bà con dân tộc thiểu số ở Dền Sáng đã chinh phục du khách.

Với cảnh quan thiên nhiên hoang sơ cùng những trải nghiệm như cùng người dân làm bạc, học thêu váy áo, hay thưởng thức các món đặc sản như nhộng ong, cá suối, gỏi cá hồi… đã khiến nơi đây trở thành điểm đến đầy hứa hẹn của du lịch Lào Cai.

Trên cơ sở tiềm năng về du lịch, bản sắc văn hoá, từ năm 2019, cùng với sự hỗ trợ của chính quyền, một số hộ dân tiên phong làm du lịch cộng đồng. Điển hình là gia đình anh Tẩn Láo Tả ở thôn Ngải Trồ. Nhờ nguồn hỗ trợ 60 triệu đồng từ Chương trình mục tiêu Quốc gia phát triển du lịch cộng đồng vùng đồng bào dân tộc thiểu số, gia đình anh Tẩn Láo Tả đã cải tạo ngôi nhà gỗ truyền thống thành homestay, kết hợp dịch vụ tắm lá thuốc.

Ngoài gia đình anh Tẩn Láo Tả, gia đình bà Tẩn San Mẩy cũng đã mạnh dạn đầu tư 3 phòng lưu trú và 4 phòng tắm lá thuốc. Năm 2023, gia đình bà thu hơn 100 triệu đồng từ du lịch. Theo bà Tẩn San Mẩy, bài thuốc tắm của người Dao giúp giảm đau xương khớp, thư giãn cơ thể, nên khách leo núi về rất thích. Du khách còn học thêu trang phục Dao đỏ, mang về làm kỷ niệm. 

Từ những hộ gia đình làm homestay như gia đình anh Tẩn Láo Tả, bà Tẩn San Mẩy nhằm góp phần cải thiện đời sống kinh tế cho bà con, thời gian qua, chính quyền xã Dền Sáng đã xây dựng mô hình điểm du lịch cộng đồng gắn với văn hóa Dao đỏ tại thôn Ngải Trồ. Theo đó, 22 hộ dân tại Dền Sáng được hỗ trợ từ 30 - 60 triệu đồng/hộ tùy loại hình dịch vụ để phát triển du lịch cộng đồng.

Ngoài tắm lá thuốc và lưu trú, xã Dền Sáng còn phối hợp với huyện và các ngành chức năng phát triển các sản phẩm du lịch mới như trải nghiệm thác Tiên, thác Vàng, tham quan bản làng và ruộng bậc thang. Trên cơ sở tiềm năng du lịch, chính quyền địa phương đồng thời hỗ trợ cơ sở vật chất và cải tạo cảnh quan để thu hút khách, tạo việc làm, tăng thu nhập cho người dân.

Du lịch cộng đồng tại Dền Sáng không chỉ mang lại thu nhập cho người dân, mà còn thúc đẩy các ngành nghề phụ trợ phát triển, từ sản xuất nông sản sạch, chế biến thực phẩm, đến thủ công mỹ nghệ và dịch vụ vận tải.

Du lịch phát triển, đời sống người dân địa phương được cải thiện rõ rệt.  Đặc biệt, theo ghi nhận, nhờ du lịch phát triển đã giúp cho tỷ lệ hộ nghèo của xã Dền Sáng còn 34%. Đây chính là một kết quả rất tích cực, mở ra hướng đi mới để Dền Sáng phát triển kinh tế, giảm nghèo.

Tạo sinh kế bền vững, bảo tồn giá trị văn hóa truyền thống

Theo các chuyên gia du lịch, Lào Cai là một trong những địa phương tiên phong của Việt Nam trong việc ứng dụng mô hình phát triển du lịch cộng đồng gắn với mục tiêu xóa đói, giảm nghèo, tạo sinh kế bền vững và tôn vinh giá trị văn hóa truyền thống. 

Thực tiễn thời gian qua cho thấy, du lịch cộng đồng tại Lào Cai đã phát triển mạnh mẽ, hình thành mạng lưới 13 điểm du lịch cộng đồng chính thức cùng hệ thống làng, thôn, bản tham gia kinh doanh dịch vụ phục vụ khách du lịch.  Các điểm này tập trung ở những “thủ phủ” du lịch cộng đồng Sa Pa, Bắc Hà, đồng thời đang từng bước mở rộng sang các địa bàn giàu tiềm năng khác như tại Bát Xát, Bảo Yên.

Hiện toàn tỉnh có khoảng 4.000 lao động trực tiếp tham gia hoạt động du lịch cộng đồng, cung cấp danh mục sản phẩm và dịch vụ khá đa dạng: từ 466 cơ sở homestay, ba nhóm cơ sở lưu trú đạt chuẩn homestay ASEAN của các cộng đồng dân tộc Giáy, Tày, cho tới các sản phẩm du lịch văn hóa đặc sắc như “Một ngày làm nông dân Sa Pa”, trải nghiệm thu hoạch mùa vụ ở Bắc Hà, Mường Khương hay tham dự những lễ hội truyền thống mang đậm bản sắc của người Giáy, Mông, Dao.

Nhiều mô hình đã chứng minh hiệu quả khi tận dụng thế mạnh tài nguyên văn hóa, thiên nhiên riêng có của từng địa phương, tạo ra sản phẩm độc đáo, trở thành điểm đến quen thuộc của du khách. Tuy nhiên, nhìn từ góc độ chiến lược, hầu hết các mô hình này xuất phát từ giai đoạn thí điểm, chịu sự chi phối của các dự án và tổ chức phi chính phủ tài trợ, nên còn thiếu một định hướng phát triển tổng thể, đồng bộ.

Ngoài ra, một số khu vực vẫn phát triển mang tính tự phát, chưa được quy hoạch bài bản. Đây là lý do các chuyên gia cho rằng việc tổng kết, đánh giá để đúc rút bài học kinh nghiệm, từ đó định hình quy hoạch và tập trung nguồn lực xây dựng các mô hình đạt chuẩn là yêu cầu cấp thiết, gắn chặt với chương trình xây dựng nông thôn mới.

Nắm bắt yêu cầu này, ngày 5/9/2024, UBND tỉnh Lào Cai đã ban hành Quyết định số 2247/QĐ-UBND phê duyệt Đề án “Phát triển du lịch cộng đồng gắn với xây dựng nông thôn mới trên địa bàn tỉnh Lào Cai đến năm 2030”. Thông qua đề án, kỳ vọng sẽ đưa du lịch cộng đồng trở thành một cấu phần quan trọng của nền kinh tế địa phương, vận hành theo nguyên tắc bền vững, chuyên nghiệp, đồng thời góp phần trực tiếp vào mục tiêu phát triển kinh tế,  xã hội khu vực nông thôn. 

Với tầm nhìn đến 2030, Đề án “Phát triển du lịch cộng đồng gắn với xây dựng nông thôn mới trên địa bàn tỉnh Lào Cai đến năm 2030” sẽ góp phần mở rộng quy mô thị trường, bảo đảm cho nhiều địa phương như Dền Sáng được hưởng lợi công bằng, lâu dài từ du lịch.