DN điện tử nội địa Việt Nam cần tập trung tạo thế mạnh ở một chuyên ngành nhằm tạo sản phẩm khác biệt có sức cạnh tranh - Ảnh: L.A
Theo ông Lê Ngọc Sơn - nguyên Chủ tịch Hiệp hội DN Điện tử Việt Nam (VEIA) - tuy chiếm tới 2/3 trong gần 500 DN điện tử dân dụng và chuyên dụng trên cả nước, nhưng các DN điện tử nội địa vẫn chiếm vị trí khá khiêm tốn trong thành tích XK chung của cả ngành. Đa số DN nội địa mới đạt trình độ gia công cho các công ty nước ngoài với thị trường chính là Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore, Malaysia.... Các DN nước ngoài vẫn đóng vai trò chủ chốt trong ngành điện tử Việt Nam với khoảng 85% thị phần tại ngay "sân nhà" và 98% kim ngạch XK.
Nguyên nhân của tình trạng này được lý giải là do hạn chế về công nghệ và tiềm lực tài chính. Phần lớn DN điện tử nội địa chỉ nhập linh kiện rồi lắp ráp sản phẩm dân dụng (như tivi, đầu karaoke, tủ lạnh...) để cung ứng cho thị trường trong nước. Thêm nữa, ngành điện tử Việt Nam vẫn còn nhiều bất cập trong cơ cấu sản phẩm, nhất là mất cân đối giữa điện tử tiêu dùng (70%) và điện tử chuyên dụng (30%), dẫn đến tỷ trọng góp vào kim ngạch XK còn nhiều hạn chế.
Phân tích về cơ hội thị trường cho các DN điện tử nội địa, ông Trương Thanh Hoài - Phó Vụ trưởng Vụ Công nghiệp nặng (Bộ Công Thương) - cho rằng: Tại các thị trường cạnh tranh gay gắt (Mỹ) hoặc thị trường có nhiều hàng rào kỹ thuật (EU), hàng điện tử Việt Nam rất khó thâm nhập. DN Việt Nam muốn vào thị trường này phải tạo ra các thị trường “khe” hoặc thị trường “ngách” để XK (thường là phụ tùng, linh kiện điện tử) mà các hãng lớn bỏ qua vì số lượng ít hoặc lợi nhuận không cao. Điều đó có nghĩa là một thị trường ngách vẫn đang mở rộng cho các DN điện tử nội địa của Việt Nam nếu biết tận dụng cơ hội, được hỗ trợ thông tin và tài chính để có thể khai thác thị trường tiềm năng này.
Thực tế, Mỹ cũng đang là một thị trường tiềm năng, theo Hiệp hội Điện tử tiêu dùng Mỹ (CEA), nhu cầu thiết yếu về thiết bị và linh kiện điện tử trên thế giới đang tiếp tục tăng trưởng ở mức 8 - 10%/năm. Thời gian tới, thiết bị kỹ thuật số, máy tính, thiết bị viễn thông, đặc biệt là điện thoại di động sẽ tăng trưởng mạnh. Dụng cụ và linh kiện bán dẫn cũng sẽ có mức tăng trưởng khoảng 6%/năm do nhu cầu rất lớn. Đây chính là cơ hội thuận lợi để ngành điện tử nội địa Việt Nam nắm bắt khai thác, phát triển. Cũng theo ông Hoài, thực tế DN điện tử nội địa Việt Nam chưa có đủ nguồn lực, tài chính và trình độ công nghệ để có thể nghiên cứu, chế tạo các sản phẩm đại trà như Nokia, các sản phẩm công nghệ cao như Apple. Vì vậy, chúng ta cần nghiên cứu sản xuất các sản phẩm cá thể hóa với lô nhỏ cung cấp cho các thị trường ngách. Hiện đã có những công ty như điện tử Hanel, Tinh Vân, CMS, FPT, Viettel… đón đầu được cơ hội XK và đã có đối tác làm ăn lâu dài từ phân khúc thị trường nhỏ từ các “ông lớn” như Mỹ, EU, Singgapore...
Ngoài ra, các nước trong khu vực ASEAN như Myanmar và Indonesia đều rất chú trọng phát triển công nghiệp điện tử. Sức hấp dẫn của thị trường Indonesia là có dân số đông nhất khu vực Đông Nam Á, có tốc độ đô thị hóa ngày càng cao và công nghiệp điện tử là một trong những ngành thiết yếu. Cơ hội XK các sản phẩm điện tử và linh kiện điện tử sang các thị trường mới đang này mở ra với DN Việt Nam. Để đón được cơ hội, đòi hỏi DN điện tử Việt cần phải có một sự chuyển mình thực sự.
Ông Nguyễn Phước Hải - Tổng thư ký VEIA - cho rằng, thay vì đầu tư dàn trải theo chiều rộng như trước đây, các DN điện tử Việt Nam cần tập trung đầu tư theo chiều sâu. Với đặc điểm chuyên môn hoá cao của công nghiệp điện tử, các DN Việt chỉ nên chọn một chuyên ngành, tập trung vào một lĩnh vực sản xuất loại sản phẩm mà mình có thế mạnh nhằm tạo ra sản phẩm có sức cạnh tranh khác biệt. Làm được như vậy các DN điện tử Việt Nam mới vượt qua những hạn chế hiện thời và sớm gia tăng giá trị trong tổng giá trị kim ngạch XK của toàn ngành./.
Lan Anh