Ngày 23/9 tại TP. Hồ Chí Minh, hội thảo chuyên đề “Hướng dẫn và hỗ trợ tài chính cho việc thực hiện tiêu chí ESG để thâm nhập thị trường EU”, do Hội Doanh nghiệp Hàng Việt Nam Chất lượng cao phối hợp cùng các tổ chức chuyên môn tổ chức đã thu hút sự tham gia của hơn 130 doanh nghiệp.
Đại biểu tham dự sự kiện. Ảnh: Minh Khuê.
Hội thảo không chỉ cho thấy sự quan tâm ngày càng lớn đối với ESG - vốn từng là một khái niệm “xa xỉ”, còn khẳng định đây đã trở thành một đòi hỏi tất yếu để doanh nghiệp tồn tại và phát triển trong bối cảnh toàn cầu hóa xanh.
Từ thách thức “rào cản xanh” đến cơ hội vươn xa
Chia sẻ tại sự kiện, bà Vũ Kim Hạnh, Chủ tịch Hội Doanh nghiệp Hàng Việt Nam Chất lượng cao, bày tỏ sự ngạc nhiên khi hội thảo lại thu hút lượng lớn doanh nghiệp tham dự. Theo bà Vũ Kim Hạnh, ESG từng là “sân chơi” của các doanh nghiệp lớn, nhưng giờ đây trở thành vấn đề sống còn, ngay cả với các doanh nghiệp nhỏ và vừa, đặc biệt là trong lĩnh vực nông nghiệp và khởi nghiệp. “Việc có được báo cáo ESG đạt chuẩn là một chuyện, nhưng để hoạt động ESG trở thành thực chất mới là thách thức lớn hơn”, Vũ Kim Hạnh nói.
Bà Vũ Kim Hạnh, Chủ tịch Hội Doanh nghiệp Hàng Việt Nam chất lượng cao. Ảnh: Minh Khuê.
ESG là viết tắt của ba yếu tố: Môi trường (Environmental), Xã hội (Social) và Quản trị (Governance). Đây là bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả hoạt động và mức độ bền vững của doanh nghiệp, vượt xa các chỉ số tài chính thông thường. Bà Nguyễn Cẩm Chi, Giám đốc khối tư vấn phát triển bền vững tại MCG, cho biết hiện nay tổng tài sản toàn cầu liên quan đến ESG đã lên tới 41.000 tỷ USD, minh chứng rõ ràng cho xu thế không thể đảo ngược.
Tuy nhiên, ESG không chỉ là chuẩn mực “thời thượng”. Với doanh nghiệp Việt, đây là điều kiện tiên quyết để vượt qua các “rào cản xanh”, đặc biệt là tại thị trường châu Âu. Một ví dụ điển hình là EUDR, quy định buộc doanh nghiệp phải chứng minh nguồn gốc nguyên liệu không liên quan đến phá rừng. Theo bà Cẩm Chi, 50% hộ trồng cà phê tại Việt Nam vẫn chưa có hồ sơ địa chính, dẫn đến nguy cơ bị loại khỏi chuỗi cung ứng toàn cầu.
Bà Nguyễn Cẩm Chi, Giám đốc khối tư vấn phát triển bền vững tại MCG. Ảnh: Minh Khuê.
Không chỉ châu Âu, các thị trường như Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore… cũng đang áp dụng các tiêu chuẩn ESG gắt gao. “Ngay cả những doanh nghiệp Mỹ cũng buộc phải chọn đối tác cung ứng có thực hành ESG. Vậy nếu ta không đáp ứng, đương nhiên sẽ bị loại khỏi cuộc chơi”, bà Cẩm Chi cảnh báo.
Tuy ESG là một hành trình dài và nhiều trở ngại, nhưng cũng mở ra không ít cơ hội. Doanh nghiệp làm tốt ESG sẽ có ưu thế tiếp cận vốn quốc tế, nâng cao năng lực cạnh tranh, thậm chí trở thành đối tác chiến lược trong chuỗi cung ứng toàn cầu. “Khi tất cả đều nói không làm được, ai làm được sẽ có lợi thế lớn nhất”, bà Cẩm Chi nhấn mạnh.
Một điểm sáng đáng chú ý là chính doanh nghiệp nhỏ và vừa, vốn linh hoạt trong quản trị và đổi mới, lại có điều kiện thuận lợi để thực hành ESG nếu được hỗ trợ đúng cách. Tuy nhiên, ba yếu tố mà doanh nghiệp cần đặc biệt lưu ý gồm: Kiến thức, tài chính và dữ liệu. Trong đó, dữ liệu vẫn là điểm yếu lớn nhất hiện nay do thiếu hệ thống quản lý, tiêu chuẩn hóa và công cụ phù hợp.
EPR - một phần không thể tách rời của ESG
Một nội dung quan trọng khác được thảo luận tại hội thảo là trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR), một chính sách môi trường bắt buộc các nhà sản xuất và nhập khẩu phải chịu trách nhiệm với sản phẩm của mình, kể cả sau khi đã bán ra thị trường.
Bà Chu Thị Kim Thanh, Phó giám đốc điều hành Công ty CP PRO Việt Nam. Ảnh: Minh Khuê.
Bà Chu Thị Kim Thanh, Phó Giám đốc Điều hành Công ty CP PRO Việt Nam, cho biết: EPR có ba mục tiêu, gắn trách nhiệm cho nhà sản xuất, thực hiện kinh tế tuần hoàn và giảm ô nhiễm môi trường. Dù đã được áp dụng rộng rãi ở các nước phát triển từ những năm 1980, EPR chỉ mới trở thành quy định bắt buộc tại Việt Nam kể từ Luật Bảo vệ môi trường 2020.
Theo đó, doanh nghiệp có thể lựa chọn tự tổ chức tái chế hoặc đóng góp tài chính vào Quỹ Bảo vệ Tài nguyên Môi trường. Quy định có phân loại rõ ràng, nhằm tránh gây quá tải cho các doanh nghiệp nhỏ hoặc hoạt động xuất khẩu, nghiên cứu.
Các chuyên gia tại hội thảo nhấn mạnh, ESG không còn là lựa chọn mà đã là yêu cầu bắt buộc nếu doanh nghiệp muốn tồn tại và phát triển bền vững trên thị trường quốc tế. Tuy nhiên, hành trình này không thể “làm cho có”, mà phải bắt đầu từ nhận thức, kế hoạch hành động rõ ràng và sự đồng hành về mặt chính sách, tài chính.
Trong bối cảnh các quy định ESG và EPR đang dần hoàn thiện tại Việt Nam, cơ hội tiếp cận vốn xanh và nâng cao năng lực cạnh tranh toàn cầu đang rộng mở cho những doanh nghiệp dám chuyển mình. Không phải ai cũng sẵn sàng, nhưng ai sẵn sàng sẽ đi trước.
Quỹ quốc tế quan tâm đến thị trường Việt Nam, cơ hội cho doanh nghiệp
Góc nhìn từ quỹ đầu tư quốc tế cũng mang lại nhiều tín hiệu tích cực. Ông Abhishek Mittal, Giám đốc điều hành Quỹ Aaviskaar Capital, cho biết: Đầu tư tác động (impact investing) là hình thức đầu tư tạo ra cả lợi nhuận tài chính và giá trị tích cực cho xã hội và môi trường. Đây là lĩnh vực đang phát triển rất nhanh.
Ông Abhishek Mittal, Giám đốc điều hành Quỹ Aaviskaar Capital. Ảnh: Minh Khuê.
Theo ông Abhishek Mittal, dù còn chiếm tỷ lệ rất nhỏ (chỉ 0,4%) trong tổng 128 triệu tỷ USD tài sản ngành quản lý tài sản toàn cầu năm 2023, song đầu tư tác động đã ghi nhận mức tăng trưởng ấn tượng 14% trong 5 năm qua. Năm 2024, tổng giá trị tài sản đầu tư tác động đạt 490 tỷ USD, trong đó 6,17 tỷ USD dành cho các thị trường mới nổi Đông Nam Á.
Một trong những lĩnh vực thu hút mạnh các nhà đầu tư tác động là ứng phó biến đổi khí hậu. Ông Abhishek Mittal chia sẻ, 69% nhà đầu tư tập trung vào giảm khí nhà kính, 67% vào thích ứng với biến đổi khí hậu, chỉ 9% không có mục tiêu khí hậu cụ thể.
Ông Abhishek Mittal cho biết, Aaviskaar Capital, với kinh nghiệm đầu tư từ năm 2001, đã quản lý 8 quỹ với tổng tài sản trên 500 triệu USD, hiện diện tại nhiều nước châu Á như Indonesia, Bangladesh và đang tìm cơ hội mở rộng vào Việt Nam.
Ba ngành trọng điểm của quỹ gồm: Nông nghiệp - thực phẩm (ưu tiên sản phẩm bền vững, có truy xuất nguồn gốc, hỗ trợ nông dân); giải pháp chuỗi cung ứng (bao bì xanh, logistics thân thiện môi trường); và sản xuất - xuất khẩu (dệt may, da giày sử dụng nguyên liệu tái chế, tiết kiệm năng lượng).
Đặc biệt, ông Mittal cho biết Aaviskaar Capital sẽ triển khai một khóa đào tạo miễn phí dành cho SMEs tại Việt Nam vào quý 4/2025 hoặc quý 1/2026. Khóa học nhằm giúp tối đa 30 doanh nghiệp sản xuất - xuất khẩu nâng cao năng lực tiếp cận vốn từ các quỹ tài chính bền vững.
Hội thảo một lần nữa khẳng định: ESG và EPR không còn là “chuyện của tương lai” hay “sự lựa chọn”, mà đã là điều kiện bắt buộc để doanh nghiệp Việt vươn ra toàn cầu. Đây là thách thức, nhưng cũng là cơ hội để nâng tầm vị thế, tiếp cận nguồn vốn xanh và hội nhập sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.