Pháo đài đá bất khả xâm phạm
Giữa vùng biên giới Tri Tôn tỉnh An Giang, nơi dãy Thất Sơn huyền thoại vắt ngang trời Tây Nam, đây là một ngọn đồi đá, không cao nhưng chứa đựng một chương sử hào hùng, cuộc kháng chiến 128 ngày đêm bất tử của quân và dân tỉnh An Giang, đây cũng là điểm giao thoa giữa quá khứ bi tráng và hiện tại thanh bình, giữa thiên nhiên và lịch sử, giữa con người và lương tri.
Đồi Tức Dụp chứng nhân lịch sử, xứng đáng được vinh danh
Tức Dụp là một nhánh tiền tiêu của núi Cô Tô, có cấu tạo đá vôi rỗng với 114 hang ngách tự nhiên đan xen như mạng nhện. Nhờ địa hình đặc biệt, nơi đây từng là căn cứ quân sự vững chắc và kiên cường, của quân dân ta trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và Mỹ.
Được biết, ngày 18/11/1968, chiến dịch càn quét lớn nhất của địch nhắm vào Tức Dụp. Trong suốt 128 ngày đêm, bom đạn trút xuống không ngơi nghỉ, nhưng ngọn đồi cao chưa đầy 220m vẫn đứng vững. Mỗi hố bom biến thành chiến hào, mỗi tảng đá trở thành bức tường chắn giặc. Cái tên “Đồi hai triệu đô la” ra đời từ đó, vừa chua chát, vừa tự hào.
Lịch sử sống trong từng ngách hang
Đến nay, “Hang Phụ nữ”, “Hầm C6”, “Hang Ban Y tế”… vẫn được người Tri Tôn nhắc tên như những ký ức sống. Trong bóng tối hang đá, bếp Hoàng Cầm từng đỏ lửa nấu sắn, canh lá bàng, thương binh được băng bó, và lời thề “Sống bám đá, chết hóa đá, thành muôn năm” vang lên như mạch máu của chiến khu.
Không cần sách giáo khoa, chỉ một lần bước chân vào hang đá, nhìn vết bom còn in trên vách, khói ám trên trần, ai cũng thấy lòng mình lặng lại vì xúc động và biết ơn. Ở Tức Dụp, lịch sử không ngủ yên, mà hiện hữu trong từng tảng đá, từng luồng gió lùa qua lòng núi.
Những ký ức không phai mờ
Tức Dụp hôm nay, hòa bình và ký ức
Khi hòa bình trở lại, Tức Dụp khoác lên diện mạo mới: khu du khảo về nguồn kết hợp sinh thái – văn hóa – lịch sử. Đường đá được lát gọn gàng, trẻ em nô đùa, du khách cầm đèn pin khám phá hang sâu, tìm dấu tích xưa. Người già lặng lẽ thắp nhang, ánh mắt rưng rưng nhớ về tuổi trẻ đã gửi lại nơi này.
Ngọn đồi thiêng hôm nay rộn ràng tiếng ca vọng cổ, ánh sáng và bãi cỏ xanh, nhưng mỗi bước chân xuống lòng núi vẫn là một hành trình trở về với cội nguồn. Đây không chỉ là chuyến tham quan, mà là lớp học sống động về lòng yêu nước và giá trị của hòa bình.
Chúng ta về với Tức Dụp để tưởng niệm, để tiếp lửa và để lắng nghe tiếng vọng ký ức còn nằm lại giữa lòng đồi đá
Ký ức cần được tiếp lửa
Tức Dụp không phải di tích duy nhất của Việt Nam, nhưng hiếm nơi nào vừa có lợi thế phòng thủ tự nhiên, vừa là huyết mạch của chiến khu. Mỗi viên đá đều “nói được”, mỗi hang động chứa một khúc tráng ca.
Hôm nay, Tức Dụp cần được kể lại bằng nhiều hình thức hiện đại: phim tài liệu, chiến dịch truyền thông số, mạng xã hội, tour du lịch trải nghiệm, và các chương trình giáo dục lịch sử trong trường học, để ký ức những anh hùng sống mãi trong trái tim mỗi thế hệ.