Nâng năng suất, tăng hiệu quả kinh tế
Ngày 17/12, tại Hà Nội, Trung ương Hội Nông dân Việt Nam phối hợp với Hội Nông dân châu Á vì sự phát triển nông thôn bền vững (AFA) và các đối tác tổ chức Hội thảo tổng kết Chương trình Nông dân châu Á - Thái Bình Dương (APFP), Dự án tăng cường khả năng phục hồi của các hộ nông dân trước ảnh hưởng của đại dịch Covid-19. Đây là sự kiện quan trọng nhằm đánh giá lại những thành quả sau 5 năm triển khai và thảo luận phương hướng chiến lược cho giai đoạn tiếp theo.
Hội thảo tổng kết Chương trình Nông dân châu Á - Thái Bình Dương (APFP), Dự án tăng cường khả năng phục hồi của các hộ nông dân trước ảnh hưởng của đại dịch Covid-19. Ảnh: Thanh Trà
Báo cáo kết quả dự án cho hay, sau 5 năm triển khai (2021-2025), Chương trình Nông dân châu Á - Thái Bình Dương (APFP) và Dự án tăng cường khả năng phục hồi của các hộ nông dân trước tác động của đại dịch Covid-19 đã mang lại những chuyển biến rõ nét cho khu vực kinh tế tập thể, đặc biệt là các HTX nông nghiệp tại nhiều địa phương.
Thông qua hỗ trợ tài chính và kỹ thuật, chương trình đã trực tiếp đồng hành cùng 14 mô hình HTX, tổ hợp tác tiêu biểu trong các ngành hàng chủ lực như dược liệu, chè Shan tuyết, mật ong bạc hà, lúa gạo đặc sản, chăn nuôi an toàn sinh học và gia vị (tiêu, quế). Tính chung, có 48 HTX, tổ hợp tác và chi hội nông dân nghề nghiệp với 2.308 hội viên được tiếp cận các gói hỗ trợ của dự án.
Các hạng mục hỗ trợ được thiết kế tương đối toàn diện, kết hợp giữa “phần cứng” và “phần mềm”, bao trùm các khâu từ sản xuất, chế biến đến thương mại. Trong đó, máy móc thiết bị, thiết kế - in ấn bao bì nhãn mác và tập huấn kỹ thuật là ba nhóm hạng mục chiếm tỷ trọng kinh phí lớn nhất.
Trung bình, mỗi HTX nhận khoảng 350 triệu đồng, cao hơn mức dự kiến ban đầu. Cơ cấu hỗ trợ tập trung mạnh vào đầu tư máy móc, thiết bị và bao bì, chiếm gần 75% tổng nguồn vốn; phần còn lại dành cho các hoạt động nâng cao năng lực như tập huấn kỹ thuật, kết nối thị trường, đăng ký mã số mã vạch và chứng nhận chất lượng.
Những can thiệp này đã tạo ra bước nhảy vọt về năng suất và hiệu quả kinh tế. Điển hình, HTX Dinh Trạm (tỉnh Quảng Trị) nâng công suất chế biến tinh dầu gấp 30 lần, đồng thời giảm tới 50% chi phí sản xuất nhờ đầu tư máy móc hiện đại. HTX Duy Tân (TP. Hải Phòng) khắc phục triệt để tình trạng gạo gãy vỡ, giúp hạt gạo sáng, đẹp và đồng đều hơn. Đặc biệt, HTX Triệu Phong (Quảng Trị) tăng giá bán gạo hữu cơ từ 12.000 đồng lên 26.000 đồng/kg nhờ định vị lại thương hiệu và nâng cao chất lượng sản phẩm.
Ưu tiên phát triển 1-2 chuỗi giá trị phù hợp nhu cầu thị trường EU
Chia sẻ từ thực tiễn, bà Nguyễn Thị Quý, Giám đốc HTX nông sản sạch Duy Tân cho biết, sự hỗ trợ đồng bộ của Dự án APFP và Hội Nông dân các cấp, từ tập huấn kỹ thuật canh tác, đầu tư máy xát, máy hút chân không đến hoàn thiện bao bì, nhãn mác và đăng ký chứng nhận sản phẩm OCOP, đã tạo động lực bứt phá mạnh mẽ cho HTX. Nhờ đó, tỷ lệ thu hồi gạo thành phẩm tăng từ 68% lên 72%, chất lượng hạt gạo được cải thiện rõ rệt, sản phẩm từng bước thâm nhập các kênh bán lẻ, quà biếu và phân khúc khách hàng cao cấp.
Các HTX kiến nghị Trung ương Hội Nông dân Việt Nam tiếp tục hỗ trợ quảng bá và xúc tiến thương mại, qua đó giúp mở rộng vùng nguyên liệu. Ảnh: N.H
Bên cạnh thành quả tích cực, một số thách thức cũng được đặt ra, như tính tương thích của công nghệ với hạ tầng địa phương hay áp lực tài chính để duy trì các chứng nhận quốc tế sau khi dự án kết thúc. Trước thực tế này, Hội Nông dân tỉnh Quảng Trị đề xuất chuyển từ cách hỗ trợ theo phong trào sang tiếp cận theo chuỗi giá trị và nhu cầu thực tế, đồng thời tăng cường vai trò đồng hành, giám sát xuyên suốt của hội.
Trong khi đó, lãnh đạo HTX Duy Tân kiến nghị Trung ương Hội Nông dân Việt Nam tiếp tục hỗ trợ quảng bá và xúc tiến thương mại, qua đó giúp các HTX yên tâm mở rộng vùng nguyên liệu, bảo tồn giống bản địa và đảm bảo sinh kế bền vững cho nông dân.
Theo bà Nguyễn Thị Việt Hà, Phó Trưởng ban Công tác nông dân, Trung ương Hội Nông dân Việt Nam, trong bối cảnh đại dịch gây đứt gãy chuỗi cung ứng và ảnh hưởng nặng nề đến đời sống người dân vùng khó khăn, chương trình đã lựa chọn cách tiếp cận lấy nông dân làm trung tâm, khơi dậy nội lực từ chính các sáng kiến tại cơ sở.
Bước sang giai đoạn mới, Chương trình Nông dân châu Á - Thái Bình Dương sẽ tiếp tục hỗ trợ cải thiện sinh kế, thúc đẩy canh tác bền vững và thích ứng với biến đổi khí hậu, với 5 điểm nhấn mới: Chuyên nghiệp hóa đội ngũ HTX; mở rộng nông nghiệp sinh thái; củng cố chuỗi giá trị gắn với các cụm liên kết; mở rộng thành viên, mạng lưới; và ưu tiên phát triển 1-2 chuỗi giá trị phù hợp nhu cầu thị trường EU.
Các hạng mục hỗ trợ của dự án khá đa dạng, bao gồm cả hỗ trợ “phần cứng” và “phần mềm”, bao phủ các khía cạnh về sản xuất, chế biến, thương mại.