Miền Tây giàu tiềm năng, nghèo liên kết - nghịch lý chưa hóa giải
Du khách đến với Đồng bằng sông Cửu Long sẽ gặp cảnh chợ nổi, đờn ca tài tử, miệt vườn, rừng tràm, mắm cá linh…, nhưng kỳ lạ thay không thể nhớ rõ mình vừa ở tỉnh nào. Cần Thơ? Đồng Tháp? Hay là An Giang? Không khác biệt, không dấu ấn, không câu chuyện đặc trưng đó là hệ quả của việc thiếu một chiến lược thương hiệu vùng bài bản.
Trong khi Tây Bắc gắn với hoa ban, bản làng, khèn Mông; Đông Bắc các di sản văn hóa và cột cờ biên cương; thì miền Tây dù phong phú bậc nhất về tài nguyên nhưng vẫn chưa định hình được biểu tượng nhận diện trên bản đồ du lịch quốc tế. Không có một logo chung, một slogan chung, càng không có chiến dịch truyền thông chung để lan tỏa giá trị đặc sắc của vùng sông nước.
Công ty Cổ phần Du lịch tổ chức các tour trải nghiệm văn hóa sông nước đặc sắc khắp các tỉnh miền Tây Nam Bộ.
Anh Nguyễn Hoàng Anh (du khách đến từ Hà Nội) bộc bạch: “Chợ nổi” từng được xem là biểu tượng cốt lõi của miền Tây. Nhưng hiện nay, từ Cái Răng đến Ngã Năm (Cần Thơ), rồi Long Xuyên (An Giang), các chợ nổi đang dần… chìm. Bởi đến với mỗi chợ đều có nét na ná như nhau, hàng chục năm nay, cũng chỉ buôn bán chừng ấy hàng hóa, ghe thuyền, không có nét đặc sắc của từng năm, từng thời điểm.
“Trong khi đó, các loại hình du lịch có khả năng tạo dấu ấn mạnh, như: Du lịch nông nghiệp công nghệ cao, du lịch sinh thái cộng đồng, du lịch tâm linh kết hợp khám phá lịch sử vùng đất phương Nam… chưa được khai thác hết tiềm năng, chỉ xuất hiện ở quy mô nhỏ lẻ, không đủ sức cạnh tranh”, anh Hoàng Anh cho hay.
Ông Phạm Tấn Oai, Giám đốc Khách sạn Mương Thanh (Cần Thơ) bày tỏ: Là trung tâm vùng, nhưng sản phẩm dịch vụ của Cần Thơ còn chưa phong phú, không kích thích được nhu cầu tiêu dùng của du khách. Ngoài những chi tiêu cho các dịch vụ chính, thì Cần Thơ chưa có nhiều sản phẩm bổ sung, quà lưu niệm, sản phẩm đặc thù, chương trình trải nghiệm văn hóa, truyền thống… để có thể níu chân du khách.
“Các hoạt động về đêm rất ít và chủ yếu phục vụ khách du lịch thông thường. Những điểm vui chơi giải trí có chất lượng cao đáp ứng nhu cầu của đối tượng khách MICE (kết hợp hội thảo, sự kiện, triển lãm) còn hạn chế”, ông Oai bộc bạch.
Du khách tận hưởng không gian du lịch sinh thái yên bình tại Cồn Sơn, Cần Thơ.
Dưới góc nhìn tương đồng, ông Trần Việt Phường, Phó Chủ tịch Hiệp hội Du lịch Việt Nam, Chủ tịch Hiệp hội Du lịch Đồng bằng sông Cửu Long chia sẻ với phóng viên Báo Công Thương cho rằng, du lịch vùng hiện có nguồn tài nguyên thiên nhiên và văn hóa hết sức phong phú, đa dạng, nhưng vẫn chưa được khai thác đúng mức. Chính vì vậy đến nay, Đồng bằng sông Cửu Long vẫn thiếu vắng những sản phẩm đặc thù mang dấu ấn thương hiệu lớn, đủ sức nâng tầm vị thế vùng trên bản đồ du lịch quốc gia.
Bên cạnh đó, hệ thống hạ tầng du lịch phát triển chưa đồng bộ, chưa đáp ứng yêu cầu trong giai đoạn mới, chất lượng nguồn nhân lực vẫn còn thiếu tính chuyên nghiệp, nhất là trong lĩnh vực Du lịch nông nghiệp và Du lịch cộng đồng.
Rõ ràng, bản sắc không chỉ là yếu tố cảm xúc mà là công cụ định vị sản phẩm và chiến lược phát triển bền vững. Nếu mỗi tỉnh chỉ nói về mình, miền Tây sẽ tiếp tục bị lãng quên trong bản đồ du lịch quốc tế – nơi du khách chỉ đến ăn rồi về, không thể tìm thấy ý niệm để nhớ, để yêu, để quay lại.
Mô hình du lịch của một số nước trong khu vực
Sau sáp nhập, hành lang hành chính đã rõ. Nhưng nếu chỉ dừng lại ở cơ cấu địa giới mà không có bộ máy điều phối du lịch vùng thì bài toán “liên kết phát triển” sẽ mãi là khẩu hiệu.
So sánh với nhiều quốc gia trong khu vực, một số nước đã thiết lập những mô hình tổ chức ngành du lịch mang tính chuyên biệt và linh hoạt. Tại Thái Lan, Tổng cục Du lịch (TAT) trực thuộc Bộ Du lịch và Thể thao, hoạt động với cơ chế tài chính riêng, có mạng lưới hơn 30 văn phòng đại diện quốc tế và triển khai các chiến dịch truyền thông toàn cầu như “Amazing Thailand” giúp hình ảnh quốc gia lan tỏa mạnh mẽ trên bản đồ du lịch toàn cầu.
Khách tham quan được tiếp cận trực tiếp các sản phẩm OCOP do AGRIMUSH sản xuất và phân phối.
Đáng chú ý, Thái Lan còn thiết lập Ủy ban Chính sách Du lịch Quốc gia, là cơ chế phối hợp liên ngành ở cấp cao, tạo điều kiện để các chính sách phát triển du lịch được thực hiện thống nhất, xuyên suốt từ Trung ương đến địa phương, từ sản phẩm vùng đến chiến lược quốc gia.
Còn tại Hàn Quốc, Tổng cục Du lịch (KTO) là đơn vị chuyên trách xúc tiến thị trường, truyền thông hình ảnh quốc gia, kết nối với các ngành công nghiệp văn hóa, giải trí để nâng cao trải nghiệm du lịch. Các mô hình này cho thấy vai trò của thiết chế chuyên trách, khi được trao quyền chủ động và có sự liên kết đa ngành, có thể trở thành động lực thúc đẩy phát triển du lịch bền vững và gia tăng giá trị quốc gia.
Gần ta nhất là nước bạn Trung Quốc, ngoài các chiến lược vĩ mô, họ xây dựng mô hình tích hợp du lịch với nông nghiệp, công nghệ, công nghiệp văn hóa, giao thông, tài chính, nhằm tạo ra hệ sinh thái du lịch toàn diện. Cách làm này cho phép nước này chủ động định vị thương hiệu du lịch vùng, ví dụ như “Cảnh đẹp Tứ Xuyên, vị ngon Tứ Xuyên”, hay “Trường Giang du ký”.
Các trò chơi dân gian Nam Bộ mang đến cho du khách phút giây vui tươi, gắn kết.
Tại Nhật Bản, họ xây dựng thương hiệu vùng rất mạnh, với chính sách “One Region - One Brand” (một vùng - một thương hiệu), hỗ trợ từng địa phương phát triển sản phẩm mang bản sắc văn hóa tự nhiên riêng biệt, từ đó kết nối vào bản đồ thương hiệu quốc gia.
Cần một “nhạc trưởng” đủ quyền lực để điều phối toàn vùng
Trong bối cảnh ngành du lịch đang chuyển mình theo hướng chuyên nghiệp và liên kết vùng sâu rộng, vai trò định hướng của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, cùng với sự điều phối kỹ thuật của Tổng cục Du lịch là rất quan trọng. Đây là lực đỡ chính sách để tạo nền tảng pháp lý, thúc đẩy liên kết vùng, hỗ trợ nguồn lực và truyền thông chiến lược, đặc biệt tại các khu vực có tiềm năng đặc thù như Đồng bằng sông Cửu Long.
Việt Nam đang từng bước hoàn thiện hệ sinh thái xúc tiến du lịch quốc gia, với việc thiết lập các trung tâm xúc tiến vùng tại nhiều địa phương. Tuy nhiên, riêng khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, nơi hội tụ điều kiện phát triển du lịch liên tỉnh thì đến nay, vai trò điều phối vẫn chủ yếu đặt lên vai Hiệp hội Du lịch Đồng bằng sông Cửu Long.
Địa danh nổi tiếng Cột cờ Mũi Cà Mau thu hút du khách khi đến miền Tây. Ảnh: Camau.gov.vn.
Suốt hàng chục năm qua, Hiệp hội đã nỗ lực làm đầu mối kết nối, xúc tiến và xây dựng bản đồ sản phẩm chung, thể hiện vai trò tiên phong với hàng loạt sáng kiến thiết thực, từ xây dựng bản đồ sản phẩm du lịch vùng, thiết kế chiến dịch truyền thông chung, phát triển dữ liệu du lịch số, đến việc đồng bộ hóa quy trình thủ tục liên tỉnh, giúp doanh nghiệp giảm bớt rào cản khi khai thác tour tuyến kết nối.
Song song đó, ngành Du lịch các tỉnh, thành trong vùng cũng đã và đang triển khai nhiều giải pháp kích cầu như: Khuyến khích doanh nghiệp xây dựng các gói ưu đãi linh hoạt, tăng cường liên kết điểm đến và sáng tạo trải nghiệm mới phù hợp thị hiếu du khách trẻ, nhóm gia đình, khách quốc tế. Những động thái này cho thấy tinh thần chủ động và sự phối hợp ngày càng rõ nét giữa Nhà nước và doanh nghiệp, hiệp hội trong hành trình đưa du lịch miền Tây phát triển theo hướng chuyên nghiệp, hiệu quả và bền vững hơn.
Vẻ đẹp xanh mướt của lõi rừng tràm Trà Sư (tỉnh An Giang) khi nhìn từ trên cao. Ảnh: Trasu Tourist Area.
Ông Nguyễn Văn Bảy, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch TP. Cần Thơ cho biết: Sở đang khẩn trương rà soát lại các điểm du lịch để làm cơ sở mời gọi nhà đầu tư. Song song đó, sẽ xây dựng kế hoạch phát huy tối đa tiềm năng, lợi thế, khai thác tài nguyên du lịch; tăng cường thu hút đầu tư phát triển loại hình du lịch sinh thái sông nước; chú trọng liên kết hợp tác phát triển du lịch với các địa phương, phát huy vai trò trung tâm của vùng Đồng bằng sông Cửu Long.
Trong khi đó, tại An Giang, theo báo cáo của Sở Du lịch tỉnh, trong 7 tháng đầu năm 2025, ngành Du lịch ghi nhận sự tăng trưởng ấn tượng với hơn 16, 3 triệu lượt du khách, tăng 16, 2% so với cùng kỳ. Đặc biệt, khách quốc tế đạt trên 1 triệu lượt, mang về nguồn thu hơn 42.599 tỷ đồng, vượt 8,4% kế hoạch năm.
Ông Lê Thanh Phong, Phó Chủ tịch Thường trực Hiệp hội Du lịch Đồng bằng Sông Cửu Long cho biết, với lợi thế tài nguyên du lịch độc đáo, nhiều sản phẩm du lịch tiêu biểu có sức hấp dẫn cao và sự quan tâm của các cấp chính quyền, sự phối hợp chặt chẽ của các tổ chức và doanh nghiệp, chúng tôi tin rằng du lịch Đồng bằng sông Cửu Long sẽ tiếp tục phát triển nhanh, bền vững, góp phần quan trọng vào sự phát triển du lịch của các nước.
Theo Hiệp hội du lịch Đồng bằng sông Cửu Long, thời gian tới, đơn vị sẽ tiếp tục tăng cường kết nối, đẩy mạnh các hoạt động thu hút khách du lịch nhằm thực hiện đạt và vượt chỉ tiêu tăng trưởng du lịch 12% trong năm 2025.
Đơn vị cũng triển khai mạnh mẽ các hoạt động liên kết, xúc tiến, quảng bá du lịch, đẩy mạnh đầu tư nâng cấp cơ sở hạ tầng, nâng cao chất lượng sản phẩm, dịch vụ tại các cơ sở du lịch; xúc tiến đào tạo, bồi dường nguồn nhân lực, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, số hóa dữ liệu du lịch.