Dự thảo Luật Đất đai sửa đổi: Nhiều điểm mới về thu hồi, bảng giá đất

Chiều 10/9, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà chủ trì cuộc họp nghe báo cáo tiếp thu ý kiến thành viên Chính phủ đối với Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đất đai năm 2024 (Dự thảo Luật).

Báo cáo tại cuộc họp, Quyền Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng cho biết, Dự thảo Luật tập trung vào 3 nhóm nội dung.

Nhóm thứ nhất bám sát Kết luận của Ban Chấp hành Trung ương về sửa đổi, bổ sung Nghị quyết 18-NQ/TW, gồm các vấn đề: Quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất, thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất, giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất, tài chính đất đai, giá đất, hoàn thiện hệ thống thông tin quốc gia về đất đai và cơ sở dữ liệu đất đai.

Nhóm thứ hai nhằm tiếp tục đơn giản hóa thủ tục hành chính, cắt giảm điều kiện đầu tư kinh doanh, bảo đảm đồng bộ pháp luật và tháo gỡ khó khăn vướng mắc trong thi hành.

Nhóm thứ ba liên quan đến phân cấp, phân quyền và phân định thẩm quyền để thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp.

Tại cuộc họp, nhiều ý kiến đề nghị phân định rõ đấu giá và đấu thầu khi giao đất, cho thuê đất. Theo đó, đấu giá áp dụng với khu đất có hạ tầng, quy hoạch ổn định còn đấu thầu nhằm lựa chọn nhà đầu tư có năng lực và phương án phát triển tốt nhất, không chỉ dựa trên giá.

Về bảng giá đất, các đại biểu thống nhất duy trì chu kỳ 5 năm và bổ sung cơ chế điều chỉnh hằng năm bằng hệ số, hoặc xây dựng lại bảng giá nếu biến động lớn, để phản ánh sát thực tế và tiết kiệm nguồn lực. Với chính sách miễn, giảm tiền sử dụng đất, đề nghị có hỗ trợ phù hợp cho hộ gia đình sử dụng đất hợp pháp nhưng chưa kịp cấp giấy chứng nhận để tránh thiệt thòi khi áp dụng bảng giá mới.

Thứ trưởng Bộ Tài chính Bùi Văn Khắng cho biết, Bộ đang xây dựng dự thảo tháo gỡ vướng mắc về nghĩa vụ tài chính khi hộ gia đình, cá nhân chuyển mục đích từ đất nông nghiệp sang đất ở, với quy định cụ thể cho từng trường hợp trong và ngoài hạn mức, số lần được hưởng ưu đãi.

Bộ Tài chính cũng đề xuất bổ sung quy định rõ về miễn, giảm tiền sử dụng đất và tiền thuê đất cho doanh nghiệp, hoặc giao Chính phủ quyết định hằng năm và báo cáo Quốc hội.

Kết luận cuộc họp, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà yêu cầu hoàn thiện Dự thảo theo hướng chặt chẽ, minh bạch và thuận lợi cho thi hành. Về cấp xã, thống nhất không lập quy hoạch sử dụng đất, còn kế hoạch sử dụng đất cấp xã phải gắn chặt với quy hoạch đô thị, nông thôn.

Với các trường hợp Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng, các dự án quốc phòng, an ninh, khu thương mại tự do, trung tâm tài chính quốc tế thuộc thẩm quyền Thủ tướng và Nhà nước sẽ thu hồi, còn các dự án hạ tầng xã hội như nhà ở xã hội, giáo dục, y tế cần có quy định cụ thể. Cơ quan soạn thảo nghiên cứu quy định giao Thủ tướng phê duyệt quyết định thu hồi đất trong trường hợp đặc biệt.

Về quyền sử dụng đất, doanh nghiệp được chọn trả tiền thuê đất một lần hoặc hằng năm. Nếu trả một lần, người thuê đất được thế chấp tài sản gắn liền với đất, còn quy định thí điểm về thế chấp tài sản gắn liền với đất khi trả hằng năm chỉ đưa vào luật sau khi tổng kết đầy đủ.

Với giá đất, duy trì bảng giá 5 năm kèm hệ số điều chỉnh theo biến động thị trường, có phương pháp xác định, căn cứ pháp lý và ngưỡng biến động cụ thể. Việc quy định nhóm đất mới cần chọn lọc, chính sách miễn, giảm bổ sung lĩnh vực giáo dục, y tế, hạ tầng và mở cơ chế để Thủ tướng quyết định trường hợp đặc biệt, báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Phó Thủ tướng cũng yêu cầu rà soát quy định liên quan dự án BT về thời điểm định giá đất khi giao đất và ký hợp đồng. Với khoản thu bổ sung do chậm nộp tiền sử dụng đất, cần có quy định cho trường hợp bất khả kháng như thiên tai, dịch bệnh hoặc do điều chỉnh quy hoạch, bảo đảm công bằng cho doanh nghiệp, người dân và cho hộ gia đình sử dụng đất ổn định, hợp pháp nhưng chậm làm thủ tục cấp giấy chứng nhận.