Hồ tiêu là một trong những nông sản xuất khẩu chủ lực của Việt Nam, chiếm hơn 30% sản lượng và khoảng 40% thị phần toàn cầu. Tuy nhiên, nghịch lý lớn nhất hiện nay là vị thế xuất khẩu số 1 thế giới của hồ tiêu Việt Nam chưa đi đôi với sức mạnh thương hiệu. Phần lớn hạt tiêu xuất khẩu vẫn dưới dạng thô, ít nhãn hiệu riêng, khiến giá trị gia tăng chưa cao và dễ bị lép vế trong cuộc cạnh tranh quốc tế.
Thực tế cho thấy, hồ tiêu Việt Nam được xuất khẩu tới hơn 120 quốc gia và vùng lãnh thổ, trong đó Mỹ, EU, Ấn Độ và Trung Đông là những thị trường chính. Dù vậy, phần lớn sản phẩm vẫn được bán dưới dạng nguyên liệu, thông qua các nhà trung gian và ít khi gắn tên Việt Nam trên bao bì. Điều này khiến hồ tiêu nước ta dù “có mặt khắp nơi” nhưng lại chưa tạo được dấu ấn riêng trong tâm trí người tiêu dùng quốc tế.
Những thị trường chính xuất khẩu hồ tiêu Việt Nam là Mỹ, EU, Ấn Độ và Trung Đông.
Trong khi đó, giá tiêu trong nước và giá tiêu thế giới thường biến động mạnh, phản ánh sự phụ thuộc lớn vào cung cầu toàn cầu. Nhiều thời điểm, giá hồ tiêu ở các vùng trọng điểm trong nước thấp hơn chi phí sản xuất, khiến nông dân lo lắng, còn lúc tăng cao lại gây áp lực cho doanh nghiệp xuất khẩu. Sự thiếu ổn định này càng cho thấy hồ tiêu Việt Nam cần thương hiệu mạnh để nâng cao giá trị, thay vì chỉ trông chờ vào biến động giá ngắn hạn.
Nguyên nhân một phần đến từ thói quen sản xuất nhỏ lẻ, thiếu liên kết, chưa chú trọng chế biến sâu và xây dựng nhãn hiệu. Ngoài ra, yêu cầu ngày càng cao về an toàn thực phẩm, truy xuất nguồn gốc và chứng nhận quốc tế cũng là rào cản lớn với nhiều doanh nghiệp và nông dân.
Để xây dựng thương hiệu mạnh, trước hết cần tập trung vào chất lượng. Hồ tiêu Việt Nam cần đáp ứng tiêu chuẩn khắt khe về dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, vệ sinh an toàn thực phẩm và bền vững môi trường. Việc mở rộng diện tích canh tác theo hướng hữu cơ, ứng dụng khoa học công nghệ trong sản xuất, thu hoạch và bảo quản là hướng đi tất yếu.
Song song đó, đầu tư vào chế biến sâu sẽ giúp hạt tiêu Việt không chỉ dừng ở dạng thô mà còn phát triển các sản phẩm giá trị cao như tinh dầu, tiêu nghiền, tiêu xay đóng gói… Đây cũng là cách để tạo sự khác biệt, tăng sức cạnh tranh và nâng giá xuất khẩu hồ tiêu, thay vì bị chi phối quá nhiều bởi giá tiêu thế giới.
Một giải pháp quan trọng là phát triển thương hiệu quốc gia cho hồ tiêu Việt Nam, tương tự như gạo hay cà phê. Khi có thương hiệu chung, sản phẩm sẽ dễ dàng tiếp cận thị trường cao cấp, tạo dựng uy tín với người tiêu dùng và gia tăng giá trị xuất khẩu.
Cùng với đó, doanh nghiệp cần chú trọng xây dựng thương hiệu riêng, phát triển kênh phân phối trực tiếp và quảng bá mạnh mẽ hơn tại các hội chợ, triển lãm quốc tế. Sự kết hợp giữa thương hiệu quốc gia và thương hiệu doanh nghiệp sẽ tạo nên sức mạnh kép, giúp hạt tiêu Việt vươn xa.
Xây dựng thương hiệu mạnh cho hồ tiêu Việt Nam không chỉ là nâng cao uy tín quốc gia, mà còn là con đường để đẩy giá trị xuất khẩu lên cao hơn, đảm bảo lợi nhuận bền vững cho nông dân và doanh nghiệp. Với thế mạnh sẵn có về sản lượng và thị phần, nếu có chiến lược rõ ràng, liên kết chặt chẽ và đáp ứng chuẩn quốc tế, giá hồ tiêu Việt Nam hoàn toàn có thể không chỉ đứng đầu về sản lượng mà còn khẳng định vị thế chất lượng và thương hiệu trên bản đồ gia vị thế giới.
Theo Hiệp hội Hồ tiêu Việt Nam, 8 tháng năm 2025 xuất khẩu đạt 166.500 tấn (giảm gần 10%) nhưng kim ngạch tăng gần 28%. Giá tiêu đen bình quân 6.335 USD/tấn, tiêu trắng trên 8.500 USD/tấn - mức cao hiếm thấy, cho thấy thị trường quốc tế sẵn sàng trả giá cao cho hồ tiêu Việt Nam nếu đạt tiêu chuẩn bền vững và được chế biến sâu.