Việt Nam được đánh giá là quốc gia một trong những quốc gia có nguồn tiềm năng lớn về đá quý tại khu vực Đông Nam Á, với các mỏ ruby ở Lào Cai, Nghệ An hay sapphire ở Lâm Đồng và spinel ở Thanh Hóa.
Chất lượng của nhiều loại đá quý Việt Nam, đặc biệt là ruby được các chuyên gia quốc tế nhận định có thể sánh ngang với sản phẩm của Myanmar hay Sri Lanka. Tuy nhiên, nghịch lý là đá quý Việt vẫn chủ yếu xuất thô, chưa hình thành được thương hiệu quốc gia và tạo ra chuỗi giá trị bền vững.
Tác phẩm điêu khắc bằng ngọc trưng bày tại gian hàng của Hội Đá quý Việt Nam trong khuôn khổ Hội chợ Mùa Thu 2025
Theo các chuyên gia trong ngành, giá trị của một viên đá quý không chỉ nằm ở độ hiếm hay độ trong suốt tự nhiên, mà còn được quyết định bởi công nghệ cắt mài, thiết kế, tay nghề chế tác và thương hiệu thương mại hóa.
Trong khi các nước láng giềng như Thái Lan, Myanmar, Trung Quốc hay Sri Lanka đã phát triển mạnh ngành công nghiệp đá quý và trang sức thì Việt Nam vẫn đang ở giai đoạn sơ khai. Thái Lan hiện là trung tâm chế tác và giao dịch đá quý hàng đầu châu Á, với doanh thu hàng tỷ USD mỗi năm, còn Trung Quốc đã xây dựng hàng chục khu triển lãm thường niên, gắn kết chặt chẽ giữa doanh nghiệp, nghệ nhân và khách hàng quốc tế.
Một tác phẩm được chế tác từ thạch anh tóc vàng, là tượng Phật Bà Quan Âm cầm gậy như ý thể hiện đỉnh cao của nghệ thuật điêu khắc đá quý Việt.
Tại Việt Nam, hoạt động khai thác và chế tác đá quý hiện vẫn chủ yếu mang tính nhỏ lẻ, phân tán, thiếu sự liên kết trong chuỗi giá trị. Công nghệ xử lý, phân loại và kiểm định chưa đạt chuẩn quốc tế, khiến chất lượng sản phẩm khó được định danh chính xác trên thị trường toàn cầu. Trong khi đó, đội ngũ thợ lành nghề và nghệ nhân đạt trình độ chế tác tinh xảo, những người có thể “thổi hồn” vào từng viên đá thì vẫn còn rất hiếm hoi, chưa đủ để hình thành một lực lượng sáng tạo chuyên nghiệp cho ngành đá quý Việt Nam.
Anh Trần Quốc Tuấn, chủ doanh nghiệp Đá quý Lan Phạm, thành viên Hội Đá quý Việt Nam cho biết: “Từ khâu khai thác đến chế tác đều đòi hỏi tay nghề và công nghệ cao. Ở Việt Nam, để tạo ra một tác phẩm tinh xảo, người thợ phải mất nhiều năm rèn luyện, mà số người đạt trình độ nghệ nhân thực thụ hiện nay rất ít.”
Không chỉ thiếu nhân lực, sự thiếu vắng các trung tâm giao dịch và triển lãm quốc gia chuyên biệt khiến việc quảng bá và giao thương còn hạn chế. Trong khi ở Bangkok hay Hồng Kông, chỉ cần một khu hội chợ thường niên cũng đủ thu hút hàng nghìn doanh nghiệp quốc tế, thì tại Việt Nam, ngành đá quý vẫn đang “đi tìm sân chơi riêng”.
Khát vọng khẳng định vị thế
Tại Hội chợ Mùa Thu 2025, gian hàng của Hội Đá quý Việt Nam trở thành một trong những điểm nhấn thu hút đông đảo khách tham quan. Dưới ánh đèn vàng ấm, những vật phẩm được chế tác từ ngọc, sapphire, thạch anh hay peridot tỏa sáng lấp lánh, phản chiếu sự tinh xảo trong từng đường cắt mài và nét tài hoa của người nghệ nhân. Mỗi sản phẩm trưng bày không chỉ là món trang sức đơn thuần, mà còn là tác phẩm nghệ thuật kết tinh giữa bàn tay, khối óc và tâm hồn người thợ Việt.
Không gian trưng bày của Hội Đá quý Việt Nam tại Hội chợ Mùa Thu 2025 nổi bật với nhiều tác phẩm chế tác tinh xảo từ ngọc và thạch anh, thể hiện sự sáng tạo và kỹ nghệ điêu luyện của nghệ nhân Việt.
Theo đại diện Hội Đá quý Việt Nam, việc tham gia Hội chợ không chỉ là cơ hội quảng bá, mà còn là bước đi nhằm đưa hình ảnh đá quý Việt ra gần hơn với thị trường quốc tế. Hội chợ Mùa Thu 2025, chính là dịp để các doanh nghiệp đá quý Việt Nam chứng minh năng lực, giới thiệu những viên đá mang bản sắc Việt, vừa mang giá trị kinh tế, vừa chứa đựng câu chuyện văn hóa.
Điều đáng chú ý là quy mô và cách tổ chức của hội chợ hướng tới tiêu chuẩn quốc tế, qua đó tạo điều kiện để các sản phẩm thủ công, đặc biệt là đá quý có không gian giao thương, gặp gỡ đối tác nước ngoài và định vị thương hiệu. Tại đây, khách quốc tế có thể trực tiếp đánh giá chất lượng, nguồn gốc và quy trình chế tác, từ đó mở ra những cơ hội hợp tác mới cho ngành đá quý Việt Nam.
"Cửu Long Tranh Châu" được chế tác từ thạch anh tóc vàng, có giá trị 10 tỷ đồng.
Song, để tận dụng được những cơ hội đó, giới chuyên gia cho rằng Việt Nam cần xây dựng chiến lược phát triển bài bản hơn, bao gồm cả việc hình thành trung tâm trưng bày và giao dịch đá quý quốc gia, tương tự mô hình ở Thái Lan hay Hồng Kông. Những trung tâm này không chỉ là nơi mua bán, mà còn là “bảo tàng sống” về nghề, giúp quảng bá hình ảnh đất nước, khơi dậy niềm tự hào về bàn tay và trí tuệ người Việt.
“Tôi nghĩ, khi chúng ta có được một hạ tầng giao dịch và chế tác chuyên nghiệp, viên đá quý Việt sẽ không chỉ được nhìn thấy trong tủ kính, mà còn được trân trọng trên những sàn đấu giá quốc tế,” một chuyên gia của Hội Đá quý Việt Nam nhận định.
Từ gian hàng giữa không gian rực rỡ của Hội chợ Mùa Thu 2025, ngành đá quý Việt Nam đang từng bước bước ra ánh sáng, mang theo tinh hoa của đất trời và bàn tay khéo léo của người thợ Việt. Mỗi sản phẩm từ đá quý không chỉ phản chiếu vẻ đẹp tự nhiên, mà còn ẩn chứa tinh thần sáng tạo, ý chí và khát vọng hội nhập của cả một ngành nghề giàu tiềm năng.
Hội chợ Mùa Thu 2025, không đơn thuần là một sự kiện thương mại, mà là cột mốc khởi đầu cho hành trình khẳng định thương hiệu đá quý Việt Nam đưa sản phẩm mang đậm dấu ấn văn hóa Việt vươn lên sánh ngang với các trung tâm đá quý hàng đầu khu vực và thế giới, để mỗi viên đá Việt không chỉ tỏa sáng trên đất nước mình, mà còn ghi dấu trên bản đồ toàn cầu như biểu tượng của trí tuệ và nghệ thuật Việt Nam.