Sáng 23/10, Văn phòng dịch vụ dự án Liên Hợp Quốc (UNOPS), thông qua Đối tác chuyển dịch năng lượng Đông Nam Á (ETP), phối hợp với Vụ Tài chính - Kinh tế ngành (Bộ Tài chính) tổ chức Hội thảo “Chính sách ưu tiên phát triển hạ tầng năng lượng bền vững”.
Mở rộng cơ chế tài chính xanh
Sự kiện có sự tham dự của đại diện các bộ, ban, ngành Trung ương, bao gồm: Bộ Công Thương, Bộ Tài nguyên và Môi trường, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, Viện Hàn lâm Khoa học và Xã hội Việt Nam, cùng đại diện của các tổ chức quốc tế và nhiều đối tác phát triển khác.
Quang cảnh hội thảo. Ảnh: Thanh Tuấn
Phát biểu tại hội thảo, ông Lê Tuấn Anh, Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính - Kinh tế ngành (Bộ Tài chính), hội thảo diễn ra trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam đang bước vào giai đoạn phát triển mới. Đây là một giai đoạn đòi hỏi sự chuyển đổi mô hình tăng trưởng mạnh mẽ, gắn kết chặt chẽ giữa ổn định kinh tế vĩ mô, phát triển xanh, và ứng phó hiệu quả với biến đổi khí hậu.
“Trong quá trình đó, chuyển dịch năng lượng không chỉ là yêu cầu tất yếu để bảo đảm an ninh năng lượng và giảm phát thải, mà còn là động lực quan trọng thúc đẩy đổi mới sáng tạo, nâng cao năng lực cạnh tranh và thu hút đầu tư chất lượng cao”, Phó Vụ trưởng cho biết.
Theo ông Lê Tuấn Anh, đây là một quá trình kinh tế - xã hội toàn diện, nơi chính sách, tài chính, khoa học - công nghệ và nguồn nhân lực cần được huy động một cách đồng bộ và hiệu quả. Bộ Tài chính, với vai trò là cơ quan điều phối các chính sách tài chính, kinh tế vĩ mô, luôn xác định chuyển đổi xanh và phát triển bền vững là định hướng chiến lược trong hoạch định và thực thi chính sách.
“Chúng tôi đặc biệt coi trọng hợp tác quốc tế, xem đây là chìa khóa để mở rộng nguồn lực, chia sẻ kinh nghiệm và thúc đẩy sáng kiến mới trong quá trình chuyển đổi năng lượng. Trong khuôn khổ đó, sự đồng hành của UNOPS và các đối tác phát triển có ý nghĩa hết sức quan trọng. Chúng tôi đã và đang cùng nhau xây dựng nền tảng hợp tác bền chặt không chỉ trong lĩnh vực tài chính khí hậu, mà còn trong quản trị năng lượng, cải cách chính sách và phát triển công bằng”, đại diện Bộ Tài chính bày tỏ.
Ông Lê Tuấn Anh, Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính - Kinh tế ngành (Bộ Tài chính). Ảnh: Thanh Tuấn
Phó Vụ trưởng Lê Tuấn Anh cho rằng, đây chính là nền tảng để Việt Nam tiến bước vững chắc trên con đường hướng tới một nền kinh tế xanh, tự cường và thịnh vượng. Đồng thời, theo ông, hội thảo hôm nay sẽ mang đến những góc nhìn đa chiều, giải pháp thiết thực và cơ hội hợp tác mới, góp phần thúc đẩy tiến trình chuyển dịch năng lượng và phát triển bền vững của Việt Nam trong giai đoạn tới.
Cũng tại hội thảo, TS. Nguyễn Ngọc Thủy, đại diện của UNOPS và ETP cho hay, từ năm 2020 đến nay, UNOPS - ETP đã và đang triển khai 24 dự án phối hợp cùng nhiều bộ, ngành của Việt Nam.
“Dự án hôm nay nằm trong khuôn khổ hợp tác giữa UNOPS - ETP và Vụ Tài chính - Kinh tế ngành, tập trung vào việc nghiên cứu và đưa ra các khuyến nghị liên quan đến cơ chế ưu tiên, ưu đãi cho phát triển hạ tầng năng lượng bền vững. Quá trình triển khai đã được hơn 1 năm. Từ hội thảo đầu tiên năm ngoái, chúng tôi đã trình bày một số thông tin liên quan đến đầu tư trong ngành năng lượng toàn cầu”, TS. Nguyễn Ngọc Thủy thông tin.
Theo báo cáo của Cơ quan năng lượng quốc tế (IEA), tổng đầu tư toàn cầu vào năng lượng trong năm 2025 có thể đạt 3,3 nghìn tỷ USD, trong đó 2,2 nghìn tỷ USD dành cho năng lượng sạch và năng lượng xanh, bao gồm năng lượng tái tạo, hệ thống lưu trữ và lưới điện thông minh. Tuy nhiên, nhìn một cách khách quan, phần lớn nguồn vốn này tập trung ở các nền kinh tế lớn, như Trung Quốc (chiếm gần 1/3) và Liên minh châu Âu. Còn Việt Nam và các nền kinh tế mới nổi vẫn gặp nhiều khó khăn trong huy động vốn.
Theo Quy hoạch điện VIII điều chỉnh, Việt Nam cần huy động khoảng 136 tỷ USD cho phát triển nguồn và lưới điện đến năm 2030. Vì vậy, việc nghiên cứu cơ chế ưu tiên, ưu đãi đầu tư là nhiệm vụ hết sức cấp thiết. Đồng thời, nội dung này đã được nhấn mạnh trong Nghị quyết 55-NQ/TW của Bộ Chính trị (năm 2020) và được cụ thể hóa tại Nghị quyết 140/NQ-CP của Chính phủ.
TS. Nguyễn Ngọc Thủy thông tin thêm, UNOPS và ETP hiện đang phát triển giai đoạn tiếp theo của chương trình hỗ trợ Chính phủ Việt Nam giai đoạn 2025 - 2030, tập trung vào tăng cường năng lực chính sách, tài chính xanh và thu hút đầu tư bền vững.
“Chúng tôi hy vọng, hội thảo hôm nay không chỉ đóng góp cho chương trình nghiên cứu cơ chế ưu tiên, ưu đãi phát triển hạ tầng năng lượng bền vững, mà còn tạo cơ hội trao đổi, chia sẻ thông tin và hợp tác sâu rộng hơn trong thời gian tới”, đại diện UNOPS và ETP nhấn mạnh.
Quy hoạch điện VIII (điều chỉnh): Nền tảng tăng trưởng xanh
Trong khuôn khổ hội thảo, GS.TS Nguyễn Văn Phú, đại diện nhóm tư vấn EconomiX, Trường Đại học Paris Nanterre đã trình bày tham luận với chủ đề: “Chính sách ưu tiên cho đầu tư và phát triển hạ tầng năng lượng bền vững tại Việt Nam: Đánh giá tác động và lộ trình thực hiện”.
Theo GS.TS Nguyễn Văn Phú, nhóm tiến hành phân tích chi phí và lợi ích của các kịch bản chuyển dịch năng lượng tại Việt Nam, nhằm đánh giá hiệu quả tổng thể của từng phương án phát triển điện trong trung và dài hạn.
“Chúng tôi đã xây dựng 8 kịch bản phát triển năng lượng chủ chốt, trong đó có 4 kịch bản cơ bản tương ứng với các ngưỡng giá trị thấp và cao của Quy hoạch điện VIII (điều chỉnh) ở hai mốc 2030 và 2050, cùng 4 kịch bản mở rộng”, GS.TS Nguyễn Văn Phú nói.
GS.TS Nguyễn Văn Phú, đại diện nhóm tư vấn EconomiX, Trường Đại học Paris Nanterre. Ảnh: Thanh Tuấn
Cụ thể, mỗi kịch bản được thiết kế với mức độ ưu tiên khác nhau giữa các nguồn năng lượng, ví dụ có kịch bản ưu tiên năng lượng gió, kịch bản tập trung vào năng lượng mặt trời và kịch bản cân bằng giữa các nguồn. Kết quả cho thấy, chi phí sản xuất điện quy dẫn (LCOE) thay đổi tùy theo loại hình năng lượng, song các kịch bản ưu tiên năng lượng gió và mặt trời có hiệu quả chi phí tốt hơn rõ rệt so với các kịch bản phụ thuộc vào khí đốt hoặc than. Đặc biệt, theo so sánh với các báo cáo của IEA, kịch bản Quy hoạch điện VIII (điều chỉnh) của Việt Nam có chi phí quy dẫn thấp hơn, phản ánh ưu thế về cấu trúc đầu tư và định hướng phát triển hợp lý.
Cũng theo đại diện nhóm tư vấn EconomiX, xét trên góc độ nhà sản xuất, năng lượng tái tạo như gió, mặt trời, thủy điện có tỷ suất lợi nhuận cao hơn trong dài hạn, dù có thể chịu lỗ ở giai đoạn đầu. Ngược lại, khí hóa lỏng (LNG) và sinh khối vẫn gặp khó khăn do chi phí đầu tư và bảo trì cao.
“Phân tích về phát thải CO2 đến năm 2050 cho thấy ngành điện chiếm khoảng 42% tổng phát thải CO2 của nền kinh tế, là lĩnh vực then chốt để đạt mục tiêu Net Zero vào năm 2050. Trong các kịch bản, năng lượng gió đem lại lợi ích ròng hiện tại cao nhất, khẳng định vai trò trụ cột của nguồn năng lượng này trong tiến trình chuyển dịch năng lượng quốc gia”, GS.TS Nguyễn Văn Phú nhấn mạnh.
GS.TS Nguyễn Văn Phú cho hay, các kết quả nghiên cứu khẳng định, Quy hoạch điện VIII (điều chỉnh) là nền tảng vững chắc cho tiến trình chuyển dịch năng lượng và phát triển bền vững của Việt Nam. Tuy nhiên, để đạt Net Zero vào năm 2050, Việt Nam cần đồng thời thực hiện cải cách cơ chế giá điện, tăng cường đổi mới sáng tạo và huy động nguồn vốn xanh.
Khởi động từ tháng 10 năm 2024, chương trình hướng tới xây dựng môi trường thuận lợi để thúc đẩy đầu tư vào năng lượng bền vững trên phạm vi toàn quốc. Đồng thời, hỗ trợ phát triển dài hạn hạ tầng năng lượng phù hợp với các mục tiêu quốc gia được nêu trong Quy hoạch điện VIII, Chiến lược tăng trưởng xanh quốc gia và kế hoạch huy động nguồn lực của Đối tác chuyển dịch năng lượng công bằng (JETP).