Gìn giữ nghề truyền thống, nâng cao thu nhập cho bà con
Giữa mây trắng núi rừng Tả Phìn, tỉnh Lào Cai, chúng tôi được chiêm ngưỡng những nương thảo dược xanh mướt bám bên triền núi cùng khói nghi ngút từ các bể tắm thuốc lá truyền thống đang mang đến diện mạo mới cho kinh tế vùng cao. Ở nơi ấy, Hợp tác xã tổng hợp Giấc mơ đỏ do chị Lý Lở Mẩy làm chủ nhiệm đang góp phần quan trọng trong việc nâng cao giá trị cây dược liệu và gìn giữ nét văn hóa đặc sắc của đồng bào Dao đỏ.
Sản phẩm thuốc tắm của đồng bào Dao đỏ đã đem lại thu nhập đáng kể cho bà con xã Tả Phìn, tỉnh Lào Cai.
Hợp tác xã tổng hợp Giấc mơ đỏ thành lập năm 2018, tại thôn Sả Xéng, xã Tả Phìn, do chị Lý Lở Mẩy – người phụ nữ Dao đỏ sinh năm 1954 làm chủ nhiệm. Ban đầu, HTX chỉ có 7 thành viên, chuyên thu mua dược liệu và sản phẩm thổ cẩm do bà con người Dao đỏ sản xuất.
Chị Mẩy chia sẻ: “Tôi đã gắn bó với nghề tắm lá thuốc hơn chục năm nay. Khách đến chủ yếu là người Việt, nhưng khách nước ngoài cũng chiếm tới 40%. Họ yêu thích sự độc đáo của bài thuốc tắm và thường mua thêm các sản phẩm lá tắm, thổ cẩm về làm quà. Điều đó khích lệ chúng tôi giữ nghề truyền thống và mở rộng sản xuất.”
Nhờ sự ra đời của HTX, từ chỗ chỉ vài hộ kinh doanh, đến nay hàng trăm hộ dân đã có việc làm ổn định. HTX tạo công ăn việc làm cho khoảng 200 – 300 lao động tại địa phương, giúp bà con tăng thu nhập, cải thiện đời sống và dần thoát nghèo.
Tả Phìn vốn nổi tiếng với bài thuốc tắm của người Dao đỏ – phương thuốc bí truyền có tác dụng chăm sóc sức khỏe, lưu thông khí huyết, giảm mệt mỏi. Sản phẩm thuốc tắm nay không chỉ phục vụ nhu cầu bản địa mà còn trở thành “đặc sản” du lịch, thu hút đông đảo du khách khi đến Sa Pa.
Ngoài việc vận hành HTX, gia đình chị Mẩy còn mở homestay tại thôn Sả Xéng. “Cuối tuần thường kín phòng khách đặt tắm lá thuốc. Chúng tôi vừa lo bữa ăn vừa chuẩn bị các bể tắm cho khách. Nhiều người tìm đến không chỉ để nghỉ dưỡng mà còn để trải nghiệm dịch vụ tắm lá thuốc, mua thổ cẩm về làm quà”, chị Mẩy chia sẻ thêm.
Theo thống kê, toàn xã Tả Phìn hiện có hơn 70 cơ sở kinh doanh du lịch cộng đồng, homestay và 5 doanh nghiệp, HTX trực tiếp sản xuất, kinh doanh, cung cấp các sản phẩm, dịch vụ liên quan tới bài thuốc tắm và chăm sóc sức khỏe. Bà con Dao đỏ còn cung cấp nguyên liệu thảo dược cho các cơ sở, nhờ đó, khoảng 50 hộ làm việc thường xuyên và hơn 270 hộ làm việc thời vụ có thêm thu nhập đáng kể.
Khai thác tiềm năng dược liệu gắn với du lịch cộng đồng
Từ ngàn đời nay, người Dao đỏ đã lưu giữ kho tàng tri thức y học cổ truyền quý báu, đặc biệt là các bài thuốc tắm từ thảo dược thiên nhiên. Những sản phẩm này không chỉ mang lại hiệu quả chăm sóc sức khỏe mà còn thể hiện tình yêu thiên nhiên và sự gắn kết của con người với rừng núi.
Những năm gần đây, trước xu hướng du lịch nghỉ dưỡng kết hợp chăm sóc sức khỏe, bài thuốc tắm Dao đỏ ngày càng trở thành sản phẩm “hút khách”. Nhiều du khách tìm đến Tả Phìn không chỉ để khám phá văn hóa bản địa mà còn để trải nghiệm cảm giác thư giãn trong làn nước thuốc thơm ngát từ lá rừng.
Hợp tác xã tổng hợp Giấc mơ đỏ đóng vai trò quan trọng trong việc thu mua, chế biến, bao gói và quảng bá sản phẩm lá tắm, thổ cẩm của bà con.
Theo ngành du lịch Lào Cai, việc phát triển các sản phẩm từ thảo dược truyền thống gắn với dịch vụ chăm sóc sức khỏe và du lịch cộng đồng đã góp phần quảng bá hình ảnh vùng cao, mở ra hướng đi mới cho kinh tế địa phương.
HTX tổng hợp Giấc mơ đỏ đang đóng vai trò quan trọng trong việc thu mua, chế biến, bao gói và quảng bá sản phẩm lá tắm, thổ cẩm của bà con. Nhờ đó, sản phẩm có mẫu mã đẹp, đảm bảo vệ sinh và được bán rộng rãi cho khách du lịch trong và ngoài nước.
Không chỉ dừng lại ở sản phẩm truyền thống, HTX còn phối hợp với chính quyền địa phương và ngành Công Thương tham gia các chương trình xúc tiến thương mại, đưa sản phẩm OCOP (Mỗi xã một sản phẩm) của Tả Phìn ra các hội chợ, triển lãm, mở rộng thị trường tiêu thụ.
Chính quyền tỉnh Lào Cai cũng xác định dược liệu Dao đỏ là một trong những sản phẩm đặc trưng cần được bảo tồn và phát triển. Việc gắn sản xuất dược liệu với du lịch dịch vụ không chỉ nâng cao thu nhập cho bà con mà còn góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc.
Những bể tắm lá thuốc đỏ, những tấm thổ cẩm rực rỡ sắc màu của người Dao đỏ không chỉ là sản phẩm thương mại mà còn là kết tinh của tri thức bản địa. Việc đưa sản phẩm ra thị trường phải đi đôi với bảo tồn giá trị văn hóa, giữ gìn nguồn dược liệu thiên nhiên.
HTX tổng hợp Giấc mơ đỏ trở thành câu chuyện truyền cảm hứng về cách người dân vùng cao làm kinh tế gắn với bảo tồn văn hóa, phát triển du lịch cộng đồng. Đó cũng là minh chứng cho thấy nếu được hỗ trợ về chính sách, quảng bá và kỹ thuật, các sản phẩm địa phương hoàn toàn có thể vươn xa, trở thành thương hiệu du lịch – thương mại đặc sắc của Lào Cai.
Trong tương lai, cùng với sự quan tâm của chính quyền và sự năng động của người dân, Tả Phìn sẽ tiếp tục phát triển mạnh mẽ mô hình kinh tế dược liệu – du lịch, biến những tri thức cổ truyền thành nguồn lực bền vững, mang lại sinh kế ổn định và nâng cao đời sống cho đồng bào Dao đỏ.
Từ những nương thuốc xanh trên triền núi đến những bể tắm thuốc thơm ngát trong các homestay, câu chuyện của HTX tổng hợp Giấc mơ đỏ ở Tả Phìn là minh chứng cho sự chuyển mình của kinh tế vùng cao – một sự phát triển hài hòa giữa bảo tồn và đổi mới, giữa bản sắc văn hóa và khát vọng thoát nghèo vươn lên làm giàu của bà con dân tộc thiểu số.