Bức tranh phát triển kinh tế hợp tác ở Sơn La
Trong giai đoạn 2020-2025, Sơn La đã trở thành điểm sáng của khu vực Tây Bắc về phát triển nông nghiệp và kinh tế tập thể. Toàn tỉnh hiện có hơn 4.200 doanh nghiệp với tổng vốn đăng ký trên 90 nghìn tỷ đồng, cùng hơn 1.000 hợp tác xã (HTX), phần lớn hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp.
Các doanh nghiệp giữ vai trò dẫn dắt, tạo động lực tăng trưởng; trong khi đó HTX trở thành hạt nhân gắn kết nông dân, giúp hình thành vùng sản xuất tập trung. Các sản phẩm trong chuỗi liên kết đã đáp ứng tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP, hướng tới xuất khẩu, tạo thu nhập bền vững cho đồng bào dân tộc thiểu số.
Chương trình Cà phê Doanh nhân thu hút nhiều doanh nghiệp, hợp tác xã trên địa bàn tỉnh
Tại Chương trình Cà phê Doanh nhân: Kết nối doanh nghiệp – hợp tác xã trong chuỗi giá trị nông sản do Trung tâm Xúc tiến Đầu tư, Thương mại và Du lịch tỉnh Sơn La tổ chức sáng 4/10, đại diện các sở, ngành của tỉnh đã chia sẻ nhiều thông tin quan trọng: 5 năm qua, nông nghiệp Sơn La đạt nhiều thành tựu về sản lượng, chất lượng và thương hiệu; kinh tế tập thể phát triển cả về số lượng và hiệu quả. Doanh thu bình quân của một HTX hiện đạt khoảng 2 tỷ đồng/năm, thu nhập của lao động thường xuyên khoảng 72 triệu đồng/người/năm, cao hơn nhiều so với mức trung bình của nông dân sản xuất truyền thống.
Không chỉ dừng ở con số, nhiều HTX đã trở thành hình mẫu đổi mới tư duy làm nông nghiệp. Người dân từ sản xuất manh mún, nhỏ lẻ đã từng bước tham gia sản xuất hàng hóa tập trung, gắn với liên kết tiêu thụ.
Ví dụ, HTX Anh Xen ở bản Suối On, xã Kim Bon, thành lập năm 2020 với 7 thành viên, đã mạnh dạn đưa cây mắc ca vào canh tác trên 3 ha, liên kết thêm 20 hộ trồng 29 ha. Nhờ áp dụng kỹ thuật và sản xuất sạch, năm nay HTX dự kiến thu 6 tấn quả tươi, đạt doanh thu khoảng 400 triệu đồng, toàn bộ sản phẩm được doanh nghiệp bao tiêu.
Tại xã Mai Sơn, HTX Mé Lếch phát triển thành công cây na chất lượng cao trên hơn 300 ha. Nhờ đa dạng giống, trong đó có na Đài Loan, HTX đạt lợi nhuận tới 600-700 triệu đồng/ha. Sản phẩm “Na Đại Sơn” đã đạt chuẩn OCOP 3 sao, đưa nhiều hộ vươn lên khá giả, thậm chí thu nhập tiền tỷ mỗi năm.
Một điển hình khác là HTX Nông nghiệp Tiểu khu 32, với 30 thành viên, sản xuất khoảng 1.500 tấn nhãn và na mỗi năm, tạo chuỗi liên kết bền vững, vừa đáp ứng thị trường trong tỉnh, vừa mở rộng tiêu thụ ngoài tỉnh.
HTX là hạt nhân tiêu thụ sản phẩm trên địa bàn tỉnh Sơn La
Ngoài cây ăn quả, nhiều HTX đi đầu trong trồng rau an toàn như HTX Nông nghiệp Chiềng Phú, HTX Dịch vụ nông nghiệp Mường Tấc… Các sản phẩm này không chỉ tiêu thụ tại địa phương mà còn được đưa lên sàn thương mại điện tử, mở ra kênh tiếp cận mới với người tiêu dùng cả nước.
Tất cả những kết quả trên có sự đồng hành quan trọng của Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh Sơn La. Với các hoạt động hỗ trợ từ đào tạo nhân lực, xúc tiến thương mại đến xây dựng thương hiệu, khu vực kinh tế tập thể của Sơn La ngày càng khẳng định vị thế trong phát triển kinh tế - xã hội.
Hướng tới hợp tác xã bền vững gắn với tiêu thụ sản phẩm
Tuy vậy, bên cạnh thành tựu, khu vực kinh tế tập thể Sơn La vẫn còn nhiều thách thức. Phần lớn doanh nghiệp và HTX quy mô nhỏ, thiếu vốn, năng lực quản trị còn yếu. Ứng dụng khoa học công nghệ và chuyển đổi số diễn ra chậm; nhiều HTX hoạt động còn hình thức, chưa thực sự trở thành “bà đỡ” cho kinh tế hộ.
Khó khăn trong tiếp cận tín dụng, đất đai, thị trường cũng cản trở sự phát triển. Hộ kinh doanh còn manh mún, thiếu liên kết, nhiều nơi chưa đăng ký pháp nhân để mở rộng sản xuất. Đây là những điểm nghẽn cần tháo gỡ để HTX phát huy đúng vai trò trong chuỗi giá trị nông sản.
Sơn La đặt mục tiêu đến năm 2025 có 938 HTX nông nghiệp
Tại Chương trình Cà phê Doanh nhân, các chuyên gia và doanh nghiệp đã đưa ra loạt giải pháp như phát triển logistics chuyên biệt cho nông sản. Đầu tư hệ thống kho lạnh, sơ chế, bảo quản để giảm thất thoát sau thu hoạch, kéo dài thời gian bảo quản và nâng cao giá trị gia tăng.
Bên cạnh đó, đẩy mạnh marketing và xây dựng thương hiệu. Mỗi sản phẩm đặc sản, sản phẩm OCOP cần có câu chuyện, logo, bao bì riêng, gắn với văn hóa bản địa, đồng thời tham gia hội chợ, triển lãm trong và ngoài nước.
Ứng dụng thương mại điện tử. Tận dụng sàn sonla.sanviet.vn, sanhviet.vn cũng như các sàn lớn như Shopee, Lazada, TikTok Shop để tiếp cận người tiêu dùng. Đến nay, 59 HTX và hộ kinh doanh đã được hỗ trợ đưa sản phẩm lên sàn.
Tăng cường chuyển đổi số và công nghệ mới. Từ quản lý sản xuất, truy xuất nguồn gốc đến bán hàng trực tuyến, HTX cần được tập huấn, tiếp cận công nghệ mới, nhất là trong bối cảnh hội nhập. Nâng cao hiệu quả liên kết với doanh nghiệp lớn. Doanh nghiệp đóng vai trò dẫn dắt thị trường, HTX là cầu nối với nông dân. Sự liên kết chặt chẽ sẽ hình thành chuỗi giá trị khép kín, từ sản xuất – chế biến – tiêu thụ.
Đặc biệt, việc ký kết biên bản ghi nhớ hợp tác giữa Trung tâm Xúc tiến Đầu tư, Thương mại và Du lịch tỉnh Sơn La với Trung tâm Khuyến công và Tư vấn phát triển công nghiệp thành phố Hải Phòng là một bước quan trọng. Thỏa thuận này mở ra cơ hội đẩy mạnh xúc tiến, quảng bá, tiêu thụ hàng nông sản, sản phẩm OCOP Sơn La, kết nối thị trường mới, đồng thời thúc đẩy liên kết phát triển vùng nguyên liệu.
Sơn La đặt mục tiêu đến năm 2025 có 938 HTX nông nghiệp, chiếm gần 83% tổng số HTX toàn tỉnh; thu nhập bình quân lao động thường xuyên trong HTX đạt 78 triệu đồng/người/năm. Đây là mục tiêu đầy thách thức, song cũng là động lực để các HTX đổi mới tư duy, nâng cao hiệu quả.
Thực tế đã chứng minh, khi HTX hoạt động đúng hướng, nông dân không chỉ có thu nhập ổn định mà còn thay đổi tư duy sản xuất, từ nhỏ lẻ sang hàng hóa, từ kinh nghiệm sang áp dụng khoa học kỹ thuật. Vai trò của HTX vì thế không chỉ là tổ chức kinh tế tập thể, mà còn là “điểm tựa” cho phát triển nông thôn mới bền vững.