Tại Diễn đàn “Kết nối sản xuất và tiêu thụ nông sản các tỉnh vùng Bắc Trung bộ” diễn ra ngày 6/8, ông Đinh Cao Khuê, Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc Công ty CP Thực phẩm Xuất khẩu Đồng Giao (DOVECO) khẳng định: “Không phải cây ăn quả nào cũng có thể vươn ra thế giới, nhưng dứa thì hoàn toàn có thể. Tuy nhiên, để làm được điều đó, phải có quy hoạch rõ ràng, chính sách đồng bộ và doanh nghiệp đồng hành từ đầu chuỗi”.
Ông Đinh Cao Khuê (bên phải), Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc Công ty CP Thực phẩm Xuất khẩu Đồng Giao (DOVECO). Ảnh: Báo Nông nghiệp và Môi trường
Thống kê cho thấy toàn vùng Bắc Trung bộ có 6.800 ha dứa, 11.500 ha cây có múi và hơn 10.000 ha chè, song chuỗi giá trị vẫn còn rời rạc, sản phẩm chủ yếu ở dạng thô. Trong bối cảnh thiên tai, dịch bệnh, biến đổi khí hậu và áp lực hội nhập, việc kết nối sản xuất, chế biến và tiêu thụ gắn với doanh nghiệp đang được xem là “lối mở” giảm nghèo bền vững cho hàng vạn hộ dân nông thôn.
DOVECO là một trong những doanh nghiệp chế biến nông sản hàng đầu cả nước, với nhà máy tại Ninh Bình, Sơn La, Gia Lai. Lãnh đạo doanh nghiệp cho biết nếu được đặt thêm nhà máy tại Nghệ An, trung tâm vùng nguyên liệu, thì mỗi năm có thể thu mua 30.000 - 40.000 ha dứa, từ đó tạo đầu ra ổn định, tăng thu nhập bền vững cho người dân.
Không chỉ thu mua, DOVECO còn trực tiếp tổ chức sản xuất theo mô hình khép kín: từ cung cấp giống, chuyển giao kỹ thuật, hỗ trợ vật tư đến bao tiêu sản phẩm với giá sàn ổn định. Giống dứa MD2 mà doanh nghiệp triển khai hiện đạt năng suất 50-70 tấn/ha, lợi nhuận lên tới 600-700 triệu đồng/ha/chu kỳ.
Mô hình liên kết của DOVECO không chỉ giúp người dân chuyển từ sản xuất nhỏ lẻ sang hàng hóa, mà còn thay đổi tư duy làm kinh tế, hình thành các tổ hợp tác, hợp tác xã kiểu mới gắn với thị trường và công nghệ. Doanh nghiệp, vì thế, không chỉ là người tiêu thụ, mà là hạt nhân liên kết, dẫn dắt chuỗi giá trị, tổ chức lại sản xuất và nâng tầm nông nghiệp vùng khó.
Chính sách đồng hành cùng người dân
Từ thực tế tại Diễn đàn, đại diện DOVECO cho rằng, để đẩy mạnh liên kết chuỗi tiêu thụ sản phẩm vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, nhiều đại biểu kiến nghị cần hoàn thiện các chính sách thiết thực để khuyến khích người dân mạnh dạn chuyển đổi cây trồng, đặc biệt tại những vùng đất nghèo, khí hậu khắc nghiệt.
Một trong những ưu tiên cấp thiết là tạo điều kiện tiếp cận tín dụng ưu đãi cho hộ nghèo, cận nghèo và các hợp tác xã. Khi có vốn, người dân mới dám tích tụ đất đai, đầu tư giống cây chất lượng và tham gia các chuỗi sản xuất, tiêu thụ bền vững.
Chế biến dứa xuất khẩu tại Nhà máy DOVECO Ninh Bình. Ảnh: DOVECO
Cùng với đó, các chương trình hỗ trợ giống, phân bón, kỹ thuật cần được triển khai theo hướng “cầm tay chỉ việc” gắn với doanh nghiệp, thay vì tập huấn chung chung, khó áp dụng thực tiễn. Khi người dân được hướng dẫn tận ruộng, theo quy trình sản xuất đạt chuẩn, thì năng suất, chất lượng mới có thể nâng lên đồng đều.
Ngoài ra, việc phát triển bảo hiểm nông nghiệp cũng được đặt ra như một giải pháp then chốt. Khi thiên tai, dịch bệnh và thị trường rủi ro ngày càng phổ biến, nông dân cần có cơ chế để yên tâm sản xuất. Các sản phẩm bảo hiểm cần đơn giản, dễ tiếp cận và đủ khả năng chi trả kịp thời.
Một yếu tố không kém phần quan trọng là tạo điều kiện để doanh nghiệp chế biến sâu đầu tư tại chỗ. Ưu đãi về thuế, đất đai, thủ tục hành chính và hạ tầng sẽ là đòn bẩy để hình thành các nhà máy chế biến hiện đại tại vùng nguyên liệu, từ đó rút ngắn chuỗi cung ứng, tăng giá trị gia tăng, tạo việc làm và góp phần giữ chân lao động nông thôn.
Từ Diễn đàn tại Nghệ An, một thông điệp mạnh mẽ đã được phát đi: giảm nghèo không thể trông chờ vào trợ cấp mà phải bắt đầu từ liên kết, từ việc tổ chức lại sản xuất, từ doanh nghiệp vào cuộc thực chất và chính sách đi đúng nhu cầu.
Khi người nông dân được tiếp cận tín dụng, kỹ thuật và đầu ra ổn định, khi doanh nghiệp đóng vai trò người dẫn đường thay vì chỉ là người mua hàng, và khi Nhà nước thực sự làm vai trò kiến tạo thì cây dứa, cây chè, cây cam sẽ không chỉ là nông sản, mà sẽ là cây của hy vọng, của những cuộc đời đang thay đổi từng ngày.
DOVECO hiện là một trong những doanh nghiệp chế biến và xuất khẩu nông sản hàng đầu cả nước, với hệ thống nhà máy đặt tại các vùng nguyên liệu trọng điểm như Ninh Bình, Gia Lai, Sơn La. Lãnh đạo doanh nghiệp cho biết, nếu được tạo điều kiện đầu tư xây dựng nhà máy tại Nghệ An, trung tâm vùng Bắc Trung bộ, mỗi năm DOVECO có thể thu mua sản lượng dứa từ 30.000 đến 40.000 ha. Đây sẽ là cú hích lớn giúp người dân mạnh dạn mở rộng diện tích canh tác, đầu tư bài bản vào sản xuất, từ đó tạo đà chuyển đổi sinh kế và từng bước thoát nghèo bền vững.