Doanh nghiệp sinh thái rừng đổi mới mô hình, vươn ra thị trường quốc tế
Chương trình Tăng trưởng doanh nghiệp sinh thái rừng - Forest Ecopreneur 2025 nằm trong khuôn khổ “Sáng kiến Bảo tồn đa dạng hệ sinh thái rừng - SAFE Initiative”, do Cơ quan Lâm nghiệp Hàn Quốc (KFS) tài trợ và Cơ quan Môi trường Liên Hợp Quốc (UNEP) triển khai thông qua Tổ chức Ươm tạo Bridge for Billions (B4B). Tại Việt Nam, Viện Nghiên cứu Đổi mới và Phát triển (IID) là đơn vị trực tiếp tổ chức chương trình từ năm 2024 đến nay.
Tổng kết Chương trình Tăng trưởng doanh nghiệp sinh thái rừng Forest Ecopreneur 2025
Forest Ecopreneur hướng tới ươm tạo, nâng cao năng lực cho các doanh nghiệp và dự án khởi nghiệp gắn với bảo tồn, phục hồi hệ sinh thái dưới tán rừng, đồng thời thúc đẩy sinh kế bền vững cho cộng đồng địa phương. Chương trình được thực hiện đồng thời tại bốn quốc gia: Việt Nam, Lào, Campuchia và Bhutan, với các hoạt động đa dạng như đào tạo trực tuyến, hội thảo chuyên gia, sự kiện giao lưu trực tiếp và các chuyến đi thực địa.
Điểm mới trong năm 2025 là thí điểm hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận thị trường. Những doanh nghiệp đáp ứng tiêu chuẩn chứng chỉ sản phẩm được đưa lên các nền tảng thương mại điện tử chuyên dành cho doanh nghiệp tạo tác động, gồm raothuong.iid.org.vn do IID phát triển và Good Market (goodmarket.global) trên phạm vi toàn cầu. Rao Thương không chỉ là kênh bán hàng, mà còn là không gian kết nối cộng đồng, nơi giá trị nhân văn và phát triển bền vững được lan tỏa mạnh mẽ.
Sau 5 tháng triển khai (từ tháng 4 đến tháng 9/2025), chương trình đã quy tụ 25 doanh nghiệp và 24 cố vấn, đạt được nhiều kết quả tích cực. Điểm nhấn là sự kiện tổng kết chương trình diễn ra chiều 5/9 tại Hà Nội, nơi các doanh nghiệp xuất sắc giới thiệu mô hình kinh doanh sáng tạo, thể hiện tác động xã hội - môi trường và mở ra cơ hội hợp tác cùng nhà đầu tư, đối tác tiềm năng.
Tại Thái Nguyên, hoạt động thí điểm trồng rừng và tính toán tín chỉ carbon đang được TraceVerified triển khai tại 30/92 xã, phường nhằm bù đắp phát thải cho Nhà máy NatSteelVina (công suất 200.000 tấn thép/năm, tiêu thụ khoảng 1.980 TOE năng lượng).
Ông Bùi Huy Bình, đại diện TraceVerified, cho biết khi tham gia Chương trình Tăng trưởng doanh nghiệp sinh thái rừng - Forest Ecopreneur 2025, doanh nghiệp được hỗ trợ dữ liệu về tín chỉ carbon và phát thải; tư vấn để hướng tới đạt chuẩn tín chỉ carbon quốc gia cũng như chuẩn mực quốc tế, phục vụ giao dịch theo cơ chế ITMO với các đối tác như Hàn Quốc, Singapore. Doanh nghiệp đồng thời được tham gia các khóa đào tạo về chính sách, tiêu chuẩn và công nghệ, qua đó nâng cao năng lực chuyển đổi xanh cho nguồn nhân lực địa phương.
Từng học dược nhưng quyết định bỏ nghề để về quê Cà Mau, chị Bảo Hân đã chọn con cua làm hướng đi khởi nghiệp. Trong khi nhiều hộ dân trong xóm phải dùng hóa chất để nuôi cua, chị kiên trì theo cách tự nhiên, không thuốc, không hóa chất. Ban đầu ít ai tin, nhưng sau khi mô hình thành công, đã có 3 - 5 hộ trong xóm học tập theo.
Điểm khác biệt của mô hình là tận dụng môi trường rừng ngập mặn để nuôi cua tự nhiên, tạo ra sản phẩm sạch, an toàn. Ngoài việc giữ chất lượng sản phẩm, chị Bảo Hân còn chú trọng bảo vệ môi trường, xử lý nước bằng cám hoặc vi sinh thay vì hóa chất.
Với mô hình gia đình nhà cua, hướng tới tương lai, chị Bảo Hân giới thiệu ý tưởng “nuôi cua online”: Khách hàng góp vốn từ xa, theo dõi quá trình nuôi qua nền tảng trực tuyến và nhận cua thành phẩm sau 4 tháng, vừa có sản phẩm ngon vừa trải nghiệm thực tế. Việc tham gia Forest Ecopreneur giúp doanh nghiệp thay đổi cách làm, hướng tới mô hình kết hợp sinh kế, bảo tồn, giáo dục cộng đồng, từ đó lan tỏa những giá trị tích cực và đóng góp cho phát triển bền vững.
Thêm cơ hội thị trường và tài chính bền vững cho doanh nghiệp sinh thái rừng
Trong khuôn khổ sự kiện, nền tảng Rao Thương chính thức được ra mắt. Phát biểu tại sự kiện, ông Alexis Corblin, Cố vấn kỹ thuật cấp cao UNEP khu vực châu Á – Thái Bình Dương, đánh giá: “Chương trình hôm nay là kết quả của nhiều tháng làm việc chăm chỉ, sáng tạo và kiên trì. Việt Nam một lần nữa là quốc gia đầu tiên tổ chức sự kiện này trong khuôn khổ Sáng kiến SAFE”.
Ông cho biết chương trình sẽ tiếp tục vào năm 2026 với trọng tâm hỗ trợ các hoạt động địa phương được thiết kế riêng cho từng cộng đồng; tăng cường liên kết thị trường trong nước, khu vực và quốc tế; đồng thời mở rộng cơ hội tiếp cận tài chính để doanh nghiệp có điều kiện phát triển bền vững.
Đồng quan điểm, bà Trương Thị Nam Thắng, Nghiên cứu trưởng IID, khẳng định, Viện IID cam kết đồng hành cùng các doanh nghiệp sinh thái rừng giai đoạn 2025 - 2030, từ đào tạo, ươm tạo đến kết nối thị trường, đầu tư và nguồn nhân lực chất lượng cao. Doanh nghiệp sinh thái sẽ là trụ cột trong hệ sinh thái đổi mới sáng tạo vì phát triển bền vững của IID, bên cạnh các lĩnh vực tương lai như sức khỏe tinh thần.
Bà Pauline Tamesis, Điều phối viên Thường trú Liên Hợp Quốc tại Việt Nam, nhấn mạnh: “Một trong những thành phần cốt lõi của sáng kiến là hỗ trợ doanh nghiệp xã hội trong lĩnh vực lâm nghiệp cũng như các doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa thông qua ươm tạo và nâng cao năng lực. Dù hình thức triển khai có thể thay đổi, tầm nhìn đến năm 2030 vẫn rõ ràng: Tạo ra những mô hình kinh doanh gắn liền với rừng, có tác động tích cực đến cộng đồng và môi trường, đủ sức vươn ra thị trường quốc tế”.
Chương trình Tăng trưởng doanh nghiệp sinh thái rừng 2025 được triển khai thường niên cho đến năm 2030 nhằm hỗ trợ 100 doanh nhân mỗi năm tại 4 quốc gia, trong đó có 30 - 40 doanh nghiệp từ Việt Nam. Thông qua mô hình ươm tạo doanh nghiệp kết hợp có khả năng mở rộng và nhân rộng, chương trình cung cấp các hoạt động xây dựng năng lực kinh doanh, cố vấn và hỗ trợ kỹ thuật phù hợp cho các doanh nhân tập trung vào các giải pháp phục hồi rừng.