Những thành tựu ấn tượng trong công cuộc giảm nghèo
Trong bức tranh phát triển của vùng trung du và miền núi phía Bắc, tỉnh Thái Nguyên nổi bật không chỉ nhờ tiềm năng công nghiệp và thương hiệu chè đặc sản, mà còn bởi những kết quả ấn tượng trong công cuộc giảm nghèo bền vững. Chỉ trong vài năm, tỉnh đã chứng minh rằng với tư duy đổi mới, sự quyết liệt trong chỉ đạo và cách làm phù hợp, mục tiêu giảm nghèo không còn là khẩu hiệu, mà đã trở thành hiện thực trên từng bản làng.
Trong những năm qua, tỉnh Thái Nguyên chú trọng phát triển sinh kế và nâng cao chất lượng sống cho người dân. Ảnh: TL
Sau gần 5 năm triển khai chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025, Thái Nguyên đã đạt được những con số vượt xa chỉ tiêu đề ra. Nếu như năm 2022, toàn tỉnh còn 42.903 hộ nghèo thì đến cuối năm 2024, con số này giảm xuống còn 23.061 hộ. Dự kiến cuối năm 2025, số hộ nghèo sẽ tiếp tục giảm còn 19.679 hộ, đưa tỷ lệ hộ nghèo toàn tỉnh từ 10,29% xuống chỉ còn khoảng 4,66%.
Cụ thể, tại địa bàn Thái Nguyên (cũ), tỷ lệ hộ nghèo giảm mạnh từ 6,14% xuống còn 1,54%, trong khi ở Bắc Kạn (cũ), nơi có điều kiện địa hình khó khăn hơn, con số cũng giảm từ 27,37% xuống còn 17,46%. Đây là kết quả rất đáng chú ý, phản ánh sự chuyển biến đồng bộ trong cách tiếp cận và thực hiện chính sách.
Điểm đột phá của Thái Nguyên nằm ở sự thay đổi tư duy. Nếu trước đây, công tác giảm nghèo thường dựa vào các khoản trợ cấp, thì nay tỉnh tập trung vào các giải pháp căn cơ và dài hạn. Hệ thống hạ tầng thiết yếu như đường giao thông, điện, nước sạch, y tế, trường học được đầu tư đồng bộ, tạo nền tảng để người dân phát triển sản xuất và nâng cao chất lượng cuộc sống. Bên cạnh đó, các chương trình hỗ trợ sinh kế, đào tạo nghề, phát triển kinh tế tập thể và ngành nghề nông thôn được triển khai rộng khắp, giúp người dân có “cần câu” thay vì chỉ nhận “con cá”.
Đặc biệt, việc ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong quản lý dữ liệu hộ nghèo đã mang lại hiệu quả rõ rệt. Mỗi hộ nghèo, cận nghèo đều có hồ sơ số hóa, giúp việc theo dõi, hỗ trợ chính xác và minh bạch hơn. Công tác truyền thông cũng được đẩy mạnh, khơi dậy ý chí tự lực, tự cường, tạo sức lan tỏa trong cộng đồng.
Mũi nhọn chống đói nghèo từ kinh tế tập thể
Trong các giải pháp hỗ trợ sinh kế, phát triển kinh tế tập thể và HTX được xem là điểm nhấn chiến lược. Tại nhiều vùng khó khăn, HTX đóng vai trò là cầu nối, giúp người dân tiếp cận khoa học kỹ thuật, thị trường tiêu thụ và nâng cao giá trị sản phẩm. Thay vì sản xuất manh mún, thiếu quy trình, các hộ dân nay được liên kết trong chuỗi giá trị khép kín, từ sản xuất đến chế biến, tiêu thụ.
Các HTX chè tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số đã chứng minh được hiệu quả rõ rệt. Thông qua HTX, bà con người Tày, Dao… không chỉ có nguồn giống tốt, kỹ thuật chăm sóc và thu hái theo quy chuẩn, mà còn được HTX đứng ra bao tiêu sản phẩm. Nhờ đó, chè Thái Nguyên không chỉ giữ được thương hiệu truyền thống, mà còn vươn ra thị trường rộng lớn, đem lại lợi ích kinh tế thiết thực cho hàng nghìn hộ dân.
Xóa đói giảm nghèo là mục tiêu được tỉnh Thái Nguyên quan tâm sâu sắc. Ảnh minh họa
Một ví dụ điển hình là HTX Nông nghiệp Tiên Phong. Với hơn 7 ha trồng cây dược liệu, hệ thống nhà xưởng hiện đại, HTX đã chế biến thành công 15 dòng sản phẩm chăm sóc sức khỏe và vật lý trị liệu. Không dừng lại ở sản xuất, HTX còn phát triển du lịch trải nghiệm, cho du khách tham gia hái cây thuốc, xem quy trình chế biến và thưởng thức các hoạt động văn hóa đặc sắc của người Tày. Mô hình này đã tạo việc làm thường xuyên cho 15 lao động với thu nhập 6 - 8 triệu đồng/người/tháng, đồng thời mở ra một hướng đi mới cho phát triển kinh tế gắn với văn hóa bản địa.
HTX Trà và du lịch cộng đồng Tiến Yên cũng là minh chứng rõ nét. Chỉ trong vài năm, diện tích canh tác đã mở rộng từ 1,9 ha lên 4,5 ha, sản phẩm đạt chuẩn OCOP 4 sao, doanh thu ổn định 1,5 - 2 tỷ đồng/năm. Mô hình không chỉ giúp thành viên HTX vươn lên làm giàu mà còn tạo việc làm cho nhiều lao động thời vụ, giảm áp lực di cư lao động ra thành phố.
Điều quan trọng là HTX còn đóng vai trò như một “trường học cộng đồng”. Tại đây, các thành viên được tập huấn kỹ năng sản xuất, quản lý, marketing, từ đó thay đổi tư duy từ sản xuất tự cung tự cấp sang sản xuất hàng hóa chuyên nghiệp. Chính sự thay đổi trong nhận thức này đã tạo nền tảng cho tính bền vững của công tác giảm nghèo.
Song song với nỗ lực của người dân, tỉnh Thái Nguyên cũng triển khai nhiều chính sách khuyến khích, hỗ trợ HTX đầu tư công nghệ chế biến, xây dựng thương hiệu và tham gia chương trình OCOP. Sự kết hợp giữa “cái bắt tay” của chính quyền và tinh thần chủ động của người dân đã đưa kinh tế tập thể trở thành động lực mạnh mẽ, giúp hàng nghìn hộ dân thoát nghèo.
Một thách thức lớn trong công tác giảm nghèo là tình trạng phân tán, chồng chéo nguồn vốn từ nhiều chương trình mục tiêu khác nhau. Để khắc phục, Thái Nguyên đã ban hành Nghị quyết số 20/2022/NQ-HĐND, cho phép lồng ghép nguồn vốn giữa các chương trình giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới và phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Đây được coi là giải pháp đột phá, giúp sử dụng nguồn lực hiệu quả, tránh lãng phí và trùng lặp.
Nhờ cơ chế này, các địa phương đã chủ động xây dựng kế hoạch sát với thực tiễn từng vùng, ưu tiên nguồn lực cho những nơi đặc biệt khó khăn. Sau sáp nhập, quy mô tỉnh Thái Nguyên trở nên rộng hơn, phức tạp hơn, nhưng với cơ chế lồng ghép, công tác giảm nghèo vẫn duy trì tính thống nhất và hiệu quả.
Mặc dù Trung ương chưa ban hành định hướng chính thức cho giai đoạn 2026-2030, Thái Nguyên đã chủ động xây dựng tầm nhìn dài hạn. Trọng tâm giai đoạn tới sẽ là tập trung đầu tư hạ tầng thiết yếu, nâng cao thu nhập cho người dân thông qua phát triển kinh tế xã hội, tạo việc làm bền vững, và nhân rộng các mô hình sinh kế HTX gắn với OCOP.
Bên cạnh đó, tỉnh cũng đặt mục tiêu đẩy mạnh xã hội hóa, huy động doanh nghiệp và các tổ chức xã hội tham gia hỗ trợ hộ nghèo. Công tác đào tạo cán bộ, số hóa hồ sơ hộ nghèo, công khai minh bạch các nguồn vốn cũng được coi là nền tảng để xây dựng chính sách an sinh xã hội phù hợp và kịp thời.
Với sự chuẩn bị kỹ lưỡng và tầm nhìn chiến lược, Thái Nguyên không chỉ đạt những kết quả ấn tượng trong hiện tại mà còn tạo dựng khát vọng phát triển lâu dài. Giảm nghèo ở Thái Nguyên không đơn thuần là một nhiệm vụ chính trị, mà là hành trình nhân văn, hướng đến một xã hội công bằng, thịnh vượng, nơi mọi người dân đều có cơ hội vươn lên bằng sức lao động của mình.