Đặt khoa học và công nghệ làm động lực thúc đẩy tăng trưởng mới
Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Hưng Yên nhiệm kỳ 2025-2030 xác định rõ khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là đột phá chiến lược đầu tiên, giữ vai trò động lực chủ yếu để nâng cao năng suất lao động, chất lượng tăng trưởng và sức cạnh tranh của nền kinh tế. Tinh thần ấy cũng nhất quán với Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ và chuyển đổi số quốc gia.
Trong những năm qua, tỉnh Hưng Yên đã thể chế hóa nhanh chóng các chủ trương lớn, triển khai quyết liệt nhiệm vụ, tạo nền móng khoa học công nghệ ngày càng vững chắc. Chỉ số đổi mới sáng tạo cấp tỉnh (PII) liên tục tăng: năm 2023 xếp thứ 18/63, đến năm 2024 vươn lên vị trí 14/63. Đóng góp của khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo qua TFP giai đoạn 2020-2025 đạt trên 50%, khẳng định hiệu quả thực chất của các nỗ lực ứng dụng công nghệ trong sản xuất kinh doanh.
Cùng với đó, chỉ số chuyển đổi số DTI của tỉnh tăng trưởng đều qua từng năm, cho thấy nền tảng số, từ hạ tầng, dữ liệu đến năng lực người dân và doanh nghiệp đang được xây dựng ngày một đồng bộ, hiện đại. Tỉnh đã giao Sở Khoa học và Công nghệ chủ trì tham mưu Chương trình hành động phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo đến 2030, tầm nhìn 2045 với những mục tiêu rất cụ thể: kinh tế số đạt 30% GRDP, chính quyền số 100% dịch vụ công trực tuyến mức độ 4, 90% hồ sơ xử lý trực tuyến, xã hội số với 80% người dân sử dụng dịch vụ tài chính - thanh toán số và 90% lao động được đào tạo kỹ năng số cơ bản.
Đây chính là cam kết mạnh mẽ nhằm đưa Hưng Yên trở thành tỉnh công nghiệp hiện đại năm 2035 và trở thành thành phố thông minh, sinh thái vào năm 2045.
Bên cạnh khung chính sách cấp tỉnh, lực lượng doanh nghiệp khoa học và công nghệ (KHCN) của Hưng Yên cũng đang gia tăng vai trò. Hiện toàn tỉnh có 14 doanh nghiệp KHCN, bao gồm các doanh nghiệp được Cục Phát triển thị trường và doanh nghiệp khoa học công nghệ cấp chứng nhận như: Công ty cổ phần Môi trường Huy Hoàng Eco, Công ty TNHH Năm Sao Việt, Công ty cổ phần ThaiBinh Seed… cùng 8 doanh nghiệp do Sở KHCN cấp giấy chứng nhận.
Buổi tập huấn giới thiệu quy định, chính sách hỗ trợ, phát triển doanh nghiệp khoa học công nghệ tỉnh Hưng Yên
Các doanh nghiệp KHCN đã trở thành lực lượng tiên phong tiếp nhận và thương mại hóa kết quả nghiên cứu khoa học: đầu tư mạnh mẽ vào cơ sở vật chất, nâng cao năng lực công nghệ, phát triển sản phẩm mới và gia tăng giá trị. Đến nay, tỉnh đã có 42 sản phẩm chủ lực được bảo hộ sở hữu trí tuệ, 337 đơn đăng ký nhãn hiệu, 23 yêu cầu cấp bằng độc quyền kiểu dáng công nghiệp, 2 sáng chế và 4 kiểu dáng công nghiệp được cấp bằng độc quyền. Những con số này cho thấy năng lực công nghệ đang dần trở thành nền tảng mới cho sự phát triển của doanh nghiệp.
Tuy vậy, kết quả thương mại hóa sản phẩm khoa học và công nghệ vẫn chưa tương xứng. Một số doanh nghiệp chưa khai thác hết ưu đãi chính sách; kết nối, hợp tác và chuyển giao công nghệ còn hạn chế; tài sản trí tuệ chưa được sử dụng như tài sản thế chấp vay vốn; các cơ chế, chính sách ưu đãi hỗ trợ cho các doanh nghiệp khoa học và công nghệ còn chưa được thực hiện hiệu quả. Đây đều là những “nút thắt” cần được tháo gỡ kịp thời.
Hoàn thiện thể chế, hạ tầng, nhân lực để thúc đẩy đổi mới sáng tạo doanh nghiệp
Để mở rộng lực lượng doanh nghiệp đổi mới sáng tạo và nâng cao năng lực doanh nghiệp KHCN, Hưng Yên đứng trước yêu cầu phải triển khai nhiều giải pháp đồng bộ.
Một là, hoàn thiện hệ thống thể chế, chính sách nhằm tạo môi trường thuận lợi để doanh nghiệp đầu tư cho khoa học và công nghệ. Tỉnh cần tiếp tục xây dựng các cơ chế khuyến khích nghiên cứu, phát triển và đổi mới sáng tạo; ưu đãi về thuế cho doanh nghiệp đầu tư công nghệ cao, công nghiệp sáng tạo và công nghiệp hỗ trợ; triển khai các mô hình thí điểm sandbox; tăng cường hợp tác giữa doanh nghiệp – viện nghiên cứu – trường đại học. Đây là giải pháp then chốt giúp doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư vào công nghệ mới, tạo ra sản phẩm có giá trị gia tăng cao.
Hai là, đổi mới cơ chế hoạt động của các tổ chức khoa học - công nghệ theo hướng gắn nghiên cứu với nhu cầu thị trường và doanh nghiệp. Tỉnh cần đẩy mạnh cơ chế hợp tác công - tư, đồng tài trợ nhiệm vụ khoa học, thực hiện giao quyền sở hữu kết quả nghiên cứu có sử dụng ngân sách nhà nước cho cơ quan chủ trì, tháo gỡ vướng mắc về tài sản hình thành từ nhiệm vụ khoa học.
Ba là, đổi mới cơ chế quản lý, phương thức đầu tư và tài chính, trong đó chú trọng đặt hàng, đấu thầu nhiệm vụ khoa học, khoán kinh phí theo sản phẩm đầu ra. Đồng thời hỗ trợ doanh nghiệp nhập khẩu công nghệ nguồn, thuê chuyên gia, mua thiết kế và tiếp thu các tiến bộ công nghệ tiên tiến.
Bốn là, phát triển mạnh thị trường khoa học công nghệ. Trong đó, Sàn giao dịch công nghệ tỉnh Hưng Yên cần trở thành kênh kết nối hiệu quả để doanh nghiệp tiếp cận nhanh nhất các công nghệ mới, kết nối chuyển giao, xúc tiến ươm tạo doanh nghiệp KHCN và thúc đẩy tinh thần khởi nghiệp sáng tạo trong cộng đồng doanh nghiệp.
Năm là, nâng cao hiệu lực thực thi chính sách và hoàn thiện hệ thống hỗ trợ doanh nghiệp, từ Luật Đầu tư, Luật Doanh nghiệp đến Luật Hỗ trợ DNNVV. Tỉnh cần xây dựng các mô hình hỗ trợ DN đầu tư phát triển KHCN, đổi mới sáng tạo, tham gia chuỗi cung ứng; đồng thời khuyến khích thành lập quỹ phát triển KHCN tại doanh nghiệp.
Hội thảo Giải pháp thúc đẩy phát triển mô hình kinh tế tuần hoàn đảm bảo phát triển bền vững, nâng cao chất lượng, năng lực cạnh tranh các sản phẩm ngành dệt may, da giày tỉnh Hưng Yên
Các giải pháp trên có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, bởi theo đánh giá trong tài liệu nghiên cứu, doanh nghiệp ở Hưng Yên đa phần có quy mô nhỏ và vừa, tiềm lực tài chính hạn chế, khả năng đầu tư cho khoa học công nghệ còn yếu. Muốn nâng năng suất lao động, đổi mới mô hình tăng trưởng, doanh nghiệp buộc phải lấy đổi mới sáng tạo làm nền tảng cốt lõi.
Việc Hưng Yên được xác định là “vùng tăng trưởng số”, “kinh tế dữ liệu” nằm trong vùng tam giác kinh tế Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh đòi hỏi tỉnh phải có lực lượng doanh nghiệp công nghệ mạnh, năng lực sáng tạo cao, đủ sức tham gia chuỗi giá trị quốc gia và quốc tế.
Lợi thế về vị trí địa lý, mạng lưới khu công nghiệp - khu kinh tế, cùng định hướng xây dựng Khu kinh tế tự do trở thành “đặc khu số hóa - xanh - thông minh” sẽ tạo ra nhu cầu lớn về công nghệ, dữ liệu và nhân lực số. Đây là cơ hội cho doanh nghiệp KHCN phát triển mạnh mẽ hơn cả về quy mô lẫn trình độ.
Nhìn lại truyền thống của vùng đất địa linh nhân kiệt, quê hương của Lê Quý Đôn, Lê Hữu Trác, Chu Mạnh Trinh, Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh… tinh thần đổi mới đã trở thành giá trị bền sâu trong phát triển Hưng Yên. Trong bối cảnh mới, ngành khoa học và công nghệ cùng cộng đồng doanh nghiệp đang tiếp tục viết tiếp tinh thần ấy bằng quyết tâm đổi mới sáng tạo, nâng cao năng lực cạnh tranh, đưa tỉnh trở thành trung tâm công nghiệp hiện đại, thành phố thông minh trong tương lai gần.