Lai Châu: Giảm nghèo bền vững từ mô hình nông nghiệp hiệu quả

Xanh màu nương đồi - đổi thay đời sống vùng cao

Trên những triền đồi xanh mướt ở xã Khun Há, tỉnh Lai Châu, những ngày cuối tháng 9, người dân tất bật thu hái chè búp tươi. Hình ảnh những gùi chè nặng trĩu trên vai, tiếng cười nói rộn ràng trong nắng sớm, như minh chứng sống động cho sự đổi thay của vùng đất từng nhiều khó khăn. Nhờ lợi thế khí hậu ôn hòa, thổ nhưỡng màu mỡ, người dân Khun Há đã biết khai thác thế mạnh, biến cây chè thành cây trồng chủ lực, mở rộng diện tích qua từng năm.

Anh Cứ A Chinh ở bản Sàn Phàng Cao nhớ lại những ngày đầu chuyển đổi cây trồng. Từ diện tích đất trồng cây màu kém hiệu quả, anh mạnh dạn đưa chè vào sản xuất. Được Nhà nước hỗ trợ giống và kỹ thuật, cộng thêm sự chủ động áp dụng máy móc vào sản xuất, gia đình anh giờ có hơn 5.000m² chè, mỗi lứa thu về 5 - 7 tạ búp tươi, mang lại nguồn thu nhập ổn định. Anh tâm sự, nhờ chè mà gia đình thoát nghèo, đời sống ngày càng khấm khá.

Hiện toàn xã Khun Há có hơn 436 ha chè, tập trung tại các bản Thèn Thầu, Sàn Phàng Cao. Từ cây chè, diện mạo vùng cao từng bước đổi thay, hàng trăm hộ dân có thêm nguồn thu vững chắc. Bên cạnh đó, nhiều hộ còn phát triển mô hình kinh tế tổng hợp, kết hợp trồng trọt và chăn nuôi.

Gia đình ông Cứ A Lồng là một ví dụ. Dù đã ngoài 60 tuổi, ông vẫn năng động, mạnh dạn đưa các loại cây, con giá trị vào sản xuất. Với hơn 1 ha chè, 20 thùng ong lấy mật, 40 con thỏ và ao cá, mô hình của ông mỗi năm mang lại hơn 80 triệu đồng. Ông Lồng cười hiền noi: “Làm nông nghiệp vất vả, nhưng nếu biết đa dạng hóa sản xuất, học hỏi thêm kỹ thuật, thì thành quả thu về rất đáng kể”.

Khun Há còn chú trọng phát triển đàn gia súc, gia cầm và thủy sản. Địa hình thuận lợi, đồng cỏ rộng, các hộ được vận động làm chuồng trại kiên cố, lựa chọn con giống tốt, phòng dịch bệnh thường xuyên. Toàn xã hiện có hơn 4.100 con gia súc, 18.400 con gia cầm và gần 30 ha thủy sản. Không chỉ vậy, xã còn mở rộng diện tích dược liệu với hơn 440 ha thảo quả, gần 30 ha sâm Lai Châu. Đây là hướng đi lâu dài, vừa mang lại hiệu quả kinh tế, giảm nghèo bền vững, vừa bảo vệ màu xanh của núi rừng.

Những con đường bê tông sạch đẹp, những ngôi nhà khang trang xen giữa ruộng nương phủ màu xanh của lúa, ngô, chè, chanh leo… cho thấy sức sống mới của nông thôn vùng cao. Tiếng cười rạng rỡ của bà con trong mùa thu hoạch chính là minh chứng rõ ràng cho sự đổi thay từ những mô hình nông nghiệp hiệu quả.

Không chỉ Khun Há, xã Tả Lèng cũng tìm thấy hướng đi mới từ cây khoai sọ. Trước kia, trên những thửa ruộng chỉ cấy được một vụ lúa hay ngô năng suất thấp, người dân chuyển sang trồng khoai sọ và nhanh chóng nhận thấy hiệu quả vượt trội. Bản Sì Thâu Chải là nơi tiên phong, với gần 3 ha khoai sọ phủ xanh nương đồi, mang lại thu nhập ổn định.

Anh Phàn A Đánh là một trong những hộ mạnh dạn thử nghiệm. Năm 2022, anh trồng 1.000m² khoai sọ, thu hoạch khả quan nên quyết định mở rộng. Năm 2024, diện tích lên tới 7.000m², giúp anh lãi hơn 40 triệu đồng. Năm 2025, anh trồng hơn 1 ha, cây phát triển tốt, hứa hẹn vụ mùa thắng lợi. Anh chia sẻ, khoai sọ dễ trồng, ít sâu bệnh, thời gian sinh trưởng khoảng 8 - 9 tháng, đầu ra thuận lợi vì thương lái thu mua ngay tại ruộng.

Trên cánh đồng bản Sì Thâu Chải, màu xanh khoai sọ trải dài khiến ai đi qua cũng ấn tượng. Nhiều hộ dân như anh Lù A Man cũng chuyển đổi từ lúa, dong riềng sang trồng khoai sọ, vừa luân canh cây trồng, vừa bảo vệ đất. Năm nay, toàn xã Tả Lèng trồng hơn 5 ha khoai sọ, năng suất bình quân trên 13 tấn/ha, giá bán từ 14.000 - 16.000 đồng/kg, có lúc lên đến 20.000 - 22.000 đồng/kg. Những con số này đủ sức khẳng định khoai sọ đã trở thành cây trồng tiềm năng, mang lại thu nhập cao gấp nhiều lần so với lúa, ngô.

Ông Trương Đình Trung, Phó trưởng Phòng Kinh tế xã Tả Lèng, nhận định: Sau vài năm bén rễ trên đất địa phương, khoai sọ chứng minh là loại cây phù hợp, dễ chăm sóc, năng suất ổn định, giá bán tốt. Người dân vì vậy yên tâm mở rộng diện tích, coi đây là cây trồng chủ lực mới trên hành trình thoát nghèo.

Trụ đỡ cho mục tiêu giảm nghèo bền vững

Những mô hình chè ở Khun Há, khoai sọ ở Tả Lèng hay kinh tế tổng hợp của các hộ gia đình chính là những mảnh ghép sinh động cho bức tranh phát triển nông nghiệp ở Lai Châu. Nhưng hơn thế, tỉnh đang đi những bước dài và chắc chắn để biến nông nghiệp thành trụ đỡ của nền kinh tế, gắn liền với mục tiêu giảm nghèo bền vững.

Ngày 12/4/2023, Tỉnh ủy Lai Châu ban hành Chương trình hành động số 32-CTr/TU nhằm thực hiện Nghị quyết số 19-NQ/TW của Trung ương về nông nghiệp, nông dân, nông thôn đến năm 2030, tầm nhìn 2045. Theo đó, Lai Châu xác định phát triển nông nghiệp bền vững, đảm bảo vững chắc an ninh lương thực, đẩy mạnh nông nghiệp hàng hóa tập trung dựa trên lợi thế địa phương, bảo vệ môi trường sinh thái và thích ứng biến đổi khí hậu.

Trong nhiệm kỳ 2025 - 2030, ngành Nông nghiệp, Môi trường Lai Châu đặt mục tiêu tiếp tục phát triển sản phẩm nông nghiệp chủ lực, xây dựng nền nông nghiệp tích hợp đa giá trị, tái cơ cấu sản xuất theo hướng hiện đại. Để thực hiện, Sở Nông nghiệp và Môi trường đề xuất 7 nhiệm vụ trọng tâm: đổi mới tư duy phát triển từ “sản xuất” sang “kinh tế nông nghiệp”; cơ cấu lại nông nghiệp theo vùng, địa phương; tăng cường đào tạo và chuyển giao khoa học kỹ thuật; tháo gỡ khó khăn, thu hút doanh nghiệp đầu tư; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp xanh, hữu cơ, tuần hoàn; ban hành chính sách hỗ trợ phát triển hàng hóa tập trung; huy động nguồn lực, đầu tư hạ tầng đồng bộ.

Những định hướng này vừa mang tầm chiến lược, vừa gắn với thực tế đang diễn ra ở cơ sở. Từ những luống chè mướt xanh trên triền đồi Khun Há, đến ruộng khoai sọ trĩu củ ở Tả Lèng, tất cả đều là minh chứng cho sức sống của nông nghiệp Lai Châu. Đó không chỉ là câu chuyện thoát nghèo của từng hộ, từng bản, mà còn là con đường đưa cả tỉnh đi lên bền vững.

Trong tiếng cười giòn tan của người dân ngày mùa, trong sắc xanh trải dài trên ruộng đồng, có thể thấy rõ nông nghiệp đã và đang trở thành trụ cột nâng bước Lai Châu vững vàng tiến về phía trước. Con đường giảm nghèo bền vững nơi đây được xây dựng từ chính những giá trị bản địa, từ sự dấn thân của người nông dân và sự đồng hành định hướng của tỉnh. Một Lai Châu xanh, no đủ và giàu khát vọng đang dần hiện hữu từ những mô hình nông nghiệp hiệu quả hôm nay.

Lai Châu đã hình thành các vùng sản xuất hàng hóa tập trung, sản phẩm chủ lực như: Vùng lúa hàng hóa gần 4.000 ha; vùng chè gần 11.000 ha; vùng quế gần 13.000 ha; mắc ca trên 7.400 ha; cây ăn quả trên 8.000 ha; thể tích nuôi cá lồng lòng hồ tập trung gần 144.000 m3; trên 18.000 đàn ong nuôi tập trung; trên 100 ha sâm Lai Châu...