Hình thành chuỗi liên kết, nâng giá trị nông sản chủ lực
Những năm gần đây, tỉnh Lào Cai đã xác định rõ các ngành hàng nông nghiệp chủ lực gồm chè, chuối, dứa, dược liệu, quế và chăn nuôi lợn. Mục tiêu đến năm 2025 là mở rộng diện tích, gia tăng sản lượng và nâng giá trị lên hàng trăm tỷ đồng. Ví dụ, diện tích chè dự kiến đạt 8.420 ha, sản lượng 70.000 tấn, giá trị hơn 700 tỷ đồng; dứa đạt 2.500 ha, sản lượng 63.000 tấn, giá trị trên 500 tỷ đồng vào năm 2030, hướng đến xuất khẩu sang EU; cây dược liệu phát triển gắn với các nhà máy chế biến theo tiêu chuẩn GACP-WHO tại Bắc Hà, Sa Pa, Bát Xát.
Lào Cai đã xây dựng được nhiều chuỗi liên kết sản xuất gắn với tiêu thụ sản phẩm (Ảnh: Báo Lào Cai)
Để có được nguồn sản phẩm chất lượng, tỉnh xác định liên kết chuỗi là điều kiện vô cùng quan trọng. Theo đó, tỉnh đã triển khai nhiều giải pháp nhằm xây dựng chuỗi nông sản bền vững cho địa phương. Đến nay, tỉnh đã vận hành 39 chuỗi sản phẩm nông sản an toàn đã được xác nhận, với 189 dòng sản phẩm của hơn 40 doanh nghiệp và hợp tác xã.
Nhiều sản phẩm đã gắn tem truy xuất nguồn gốc điện tử như gạo Séng Cù, miến đao, tương ớt, rau củ an toàn, giúp nâng cao uy tín với người tiêu dùng. Các chuỗi liên kết chuyên sâu hình thành vùng sản xuất tập trung: rau củ quả của HTX Nông nghiệp Mai Anh (xã Tả Van) cung ứng cho Hà Nội và các tỉnh; thịt lợn cám thảo dược của Công ty Hùng Dũng (xã Bảo Thắng); chè Ô Long hướng xuất khẩu; mật ong và phấn hoa của Công ty Thanh Xuân (xã Bảo Yên). Những mô hình này không chỉ tạo đầu ra ổn định, mà còn nâng chuẩn chất lượng, đáp ứng yêu cầu thị trường trong và ngoài nước.
Từ nền tảng chuỗi liên kết, nhiều hợp tác xã đã vươn lên thành hạt nhân kinh tế địa phương (Ảnh: Mai Dương)
Từ nền tảng chuỗi liên kết, nhiều hợp tác xã đã vươn lên thành hạt nhân kinh tế địa phương. HTX Nông nghiệp Nhà Páo Ly ở Mù Cang Chải liên kết bà con dân tộc Mông trồng hoa hồng, mỗi ha cho lợi nhuận khoảng 350 triệu đồng/năm, tạo việc làm cho 40 lao động với thu nhập 6-15 triệu đồng/người/tháng.
HTX hữu cơ Mù Cang Chải, HTX T&D… đã áp dụng khoa học kỹ thuật và quy trình sản xuất sạch, tham gia chương trình OCOP, xây dựng vùng hàng hóa đặc hữu. Một hộ tham gia HTX hữu cơ có thể đạt thu nhập gần 40 triệu đồng/năm chỉ với 3.000 m² rau sạch. Đây là một con số đáng kể đối với vùng núi cao.
HTX Kinh doanh sản xuất dịch vụ tổng hợp Hưng Thùy ở xã Trạm Tấu lại biến khoai sọ nương trước đây chỉ là cây chống đói thành sản phẩm OCOP 3 sao, có nhãn hiệu, được tiêu thụ qua sàn thương mại điện tử và siêu thị. Các mô hình sản xuất theo chuỗi khép kín từ đầu vào đến bao tiêu sản phẩm đã được triển khai ở nhiều địa bàn. Không chỉ tập trung vào kỹ thuật, các HTX còn gắn trách nhiệm thị trường, nhờ vậy năng suất tăng 10-15%, sản phẩm bảo đảm an toàn và mang lại hiệu quả kinh tế rõ rệt.
Tại thị trấn Bát Xát, mô hình liên kết sản xuất lúa Séng Cù gắn với thị trường tiêu thụ được đánh giá là rất thành công (Ảnh: Châu Giang)
Tại thị trấn Bát Xát, mô hình liên kết sản xuất lúa Séng Cù gắn với thị trường tiêu thụ được đánh giá là thành công. Theo đó, Hợp tác xã Nông nghiệp và Dịch vụ Lào Cai đã liên kết với các hộ nông dân xã Bản Xèo xây dựng mô hình liên kết sản xuất lúa với diện tích 165 ha. Hợp tác xã cung ứng lúa giống, hướng dẫn nông dân kỹ thuật gieo mạ, cấy lúa, chăm sóc, phòng trừ sâu bệnh cho lúa theo hướng hữu cơ và ký hợp đồng bao tiêu toàn bộ sản phẩm với giá ổn định.
Bà Trần Thị Thanh, xã Bản Xèo chia sẻ: Nhờ liên kết sản xuất, chúng tôi có cơ hội tiếp cận khoa học - kỹ thuật, đầu ra sản phẩm ổn định, mang lại thu nhập cao hơn so với trước đây. Trước kia, gia đình bán thóc tươi với giá 9 nghìn đồng/kg, từ khi tham gia liên kết với doanh nghiệp, giá bán thóc ổn định ở mức 12 - 14 nghìn đồng/kg, giúp nâng cao thu nhập, ổn định sản xuất.
Theo ông Bùi Văn Khôi, Giám đốc Hợp tác xã Nông nghiệp và Dịch vụ Lào Cai, để tăng sự ràng buộc trong liên kết, đơn vị ký hợp đồng với từng hộ bằng những điều khoản chặt chẽ. Hợp tác xã cam kết đảm bảo quyền lợi của người dân khi tham gia liên kết, mong muốn người dân nâng cao trách nhiệm, giữ chữ tín.
Đầu tư hạ tầng, mở rộng thị trường bền vững
Để giải quyết nút thắt đầu ra, Lào Cai đã đầu tư hàng chục tỷ đồng cải tạo, xây mới hệ thống chợ vùng cao, đồng thời dành hơn 7 tỷ đồng cho xúc tiến thương mại, kết nối cung cầu. Các phiên chợ vùng cao hiện đại và Tuần lễ quảng bá sản phẩm nông sản thu hút đông đảo HTX và doanh nghiệp, mở rộng cơ hội tiếp cận thị trường. Nhờ đó, các sản phẩm như gạo Séng Cù, chè Shan tuyết, mật ong rừng, dược liệu quý (đương quy, tam thất…) đã thâm nhập hệ thống siêu thị và các thành phố lớn như Hà Nội, Đà Nẵng.
Song song đó, tỉnh hỗ trợ xây dựng thương hiệu, chỉ dẫn địa lý, thiết kế bao bì, chuẩn hóa quy trình sản xuất và kết nối doanh nghiệp bao tiêu, giúp nhiều nông sản vùng cao có chỗ đứng vững chắc. Những chuỗi liên kết ở Lào Cai đã và đang trở thành chiếc cầu nối đưa nông sản từ đất bản lên bàn ăn của các gia đình thành thị, thậm chí vươn tới thị trường quốc tế. Người dân không chỉ cải thiện thu nhập, mà còn được tiếp cận kỹ thuật mới, quản lý sản xuất chuyên nghiệp hơn.
Tầm nhìn đến 2025 - 2030 của Lào Cai là tiếp tục mở rộng diện tích, nâng cao chất lượng, đẩy mạnh xuất khẩu chính ngạch, xây dựng thương hiệu mạnh cho nông sản vùng cao. Đây không chỉ là câu chuyện kinh tế, mà còn là hành trình bảo tồn văn hóa, giữ nghề truyền thống và tạo sinh kế bền vững cho đồng bào.