Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền và xóa bỏ cơ chế “xin - cho”
Theo Bộ Tài chính, mục tiêu của Luật Đầu tư (thay thế) là kịp thời tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc, điểm nghẽn về thể chế. Đồng thời, đơn giản trình tự, thủ tục đầu tư; rà soát cắt giảm các yêu cầu, điều kiện đầu tư không cần thiết để tạo thuận lợi cho nhà đầu tư, doanh nghiệp khơi thông và thu hút các nguồn lực cho đầu tư phát triển.
Mục tiêu của Luật Đầu tư thay thế là tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, điểm nghẽn về thể chế. Ảnh minh họa
Cùng với đó, hoàn thiện chính sách ưu đãi, hỗ trợ và bảo đảm đầu tư để tạo cơ sở pháp lý thu hút đầu tư trong các ngành, lĩnh vực ưu tiên; các dự án lớn, trọng điểm; phát triển khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, kinh doanh hiệu quả, bền vững.
Cũng theo Bộ Tài chính, Luật Đầu tư (thay thế) hướng đến mục tiêu đẩy mạnh phân cấp quản lý đối với các dự án đầu tư trên cơ sở tăng cường và thực hiện hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát đối với hoạt động đầu tư, kinh doanh.
Theo đó, 5 chính sách dự kiến sẽ được để xuất tại Luật Đầu tư (thay thế). Thứ nhất: Hoàn thiện, đơn giản hóa thủ tục đầu tư kinh doanh, tiếp tục tăng cường phân cấp thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư. Thứ hai: Hoàn thiện quy định về ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện. Thứ ba: Hoàn thiện quy định về ngành, nghề ưu đãi đầu tư, địa bàn ưu đãi đầu tư, chính sách ưu đãi đầu tư, hỗ trợ đặc biệt. Thứ tư, quản lý hoạt động đầu tư ra nước ngoài phù hợp với mục tiêu, nhu cầu quản lý của nhà nước và quyền tự do đầu tư kinh doanh của nhà đầu tư. Thứ năm: Hoàn thiện quy định về triển khai, thực hiện dự án, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc phát sinh từ thực tiễn liên quan đến triển khai, thực hiện dự án đầu tư.
Đặc biệt, các chính sách trong Luật Đầu tư (thay thế) phù hợp với Nghị quyết số 66-NQ/TW của Bộ Chính trị về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới; Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân, tạo môi trường kinh doanh thông thoáng, minh bạch, an toàn… kịp thời xây dựng, hoàn thiện pháp luật và cơ chế, chính sách đột phá để phát triển kinh tế tư nhân và đặt ra các nhiệm vụ đổi mới tư duy xây dựng và tổ chức thực thi pháp luật, giảm thiểu sự can thiệp và xóa bỏ các rào cản hành chính, cơ chế “xin-cho”, tư duy “không quản được thì cấm”.
Nghị quyết 66/NQ-CP của Chính phủ về Chương trình cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính liên quan đến hoạt động sản xuất, kinh doanh năm 2025 và 2026. Mục tiêu năm 2025 là “cắt giảm, đơn giản hóa ngay thủ tục hành chính liên quan đến hoạt động sản xuất, kinh doanh bảo đảm bãi bỏ ít nhất 30% điều kiện kinh doanh không cần thiết; giảm ít nhất 30% thời gian giải quyết của các thủ tục hành chính, 30% chi phí tuân thủ thủ tục hành chính.
Luật Đầu tư thay thế cần cải thiện môi trường kinh doanh, giảm thiểu gánh nặng hành chính cho doanh nghiệp. Ảnh minh họa
Cần tạo khung khổ pháp lý thông thoáng, hấp dẫn cho nhà đầu tư
Góp ý về dự thảo Luật Đầu tư (thay thế) của Bộ Tài chính, Luật sư Nguyễn Hồng Chung, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Liên chi hội Tài chính Khu công nghiệp Việt Nam (VIPFA) cho rằng: Về phạm vi, đối tượng áp dụng, dự thảo cần phân biệt rõ ràng, rành mạch nhà đầu tư trong nước và nhà đầu tư nước ngoài.
"Việc phân biệt này không nhằm tạo sự phân biệt đối xử mà để làm cơ sở pháp lý vững chắc cho việc áp dụng các chính sách ưu đãi, hỗ trợ đầu tư riêng biệt, phù hợp với cam kết hội nhập quốc tế và mục tiêu phát triển kinh tế của Việt Nam" - ông Nguyễn Hồng Chung nêu quan điểm.
Đồng thời, Luật Đầu tư (thay thế) phải có các chính sách đột phá, mang tính cạnh tranh quốc tế, đủ sức hấp dẫn để thu hút đầu tư nước ngoài có chất lượng cao, đặc biệt là các dự án công nghệ cao, R&D (nghiên cứu và phát triển) và thân thiện môi trường, góp phần vào sự phát triển bền vững của đất nước.
Liên quan đến thủ tục đầu tư, luật sư Nguyễn Hồng Chung đề xuất, để cải thiện môi trường kinh doanh và giảm thiểu gánh nặng hành chính cho doanh nghiệp, luật Đầu tư thay thế cần đơn giản hóa thủ tục hành chính: Rà soát, cắt giảm các thủ tục không cần thiết, chồng chéo. Xây dựng một quy trình thủ tục đầu tư tinh gọn, minh bạch, đặc biệt là việc áp dụng hệ thống một cửa liên thông trên nền tảng số hóa để rút ngắn thời gian cấp phép, đăng ký đầu tư.
Cùng với đó, cần chuyển đổi mạnh mẽ từ cơ chế tiền kiểm sang hậu kiểm. Theo đó, nhà đầu tư được thực hiện dự án theo đăng ký và các cơ quan quản lý nhà nước sẽ tập trung vào công tác giám sát, kiểm tra sau khi dự án đi vào hoạt động. Điều này giúp giảm gánh nặng thủ tục ban đầu, tăng tính tự chủ và năng động cho doanh nghiệp.
Liên quan đến chính sách ưu đãi, hỗ trợ đầu tư, đại diện VIPFA cho rằng, Luật Đầu tư thay thế cần bổ sung chính sách đột phá, ưu đãi vượt trội như ưu đãi về thuế thu nhập doanh nghiệp, tiền thuê đất, hỗ trợ đào tạo nguồn nhân lực... dành cho các dự án đầu tư chiến lược, công nghệ cao, các ngành công nghiệp mũi nhọn. Các chính sách này cần được quy định cụ thể, rõ ràng và đảm bảo tính ổn định, lâu dài.
Cùng với đó, cần hoàn thiện các quy định về chính sách ưu đãi hiện có, đảm bảo tính công bằng, minh bạch và khả thi. Các tiêu chí để được hưởng ưu đãi phải rõ ràng, dễ hiểu, tránh tình trạng áp dụng tùy tiện, gây khó khăn cho nhà đầu tư.
Việc sửa đổi Luật Đầu tư lần này là cơ hội để Việt Nam tạo ra một khung khổ pháp lý thông thoáng, hiện đại, hấp dẫn hơn cho các nhà đầu tư. "Đặc biệt, nếu các nội dung Bộ Tài chính đề xuất trong sửa đổi Luật Đầu tư được thông qua, đặc biệt là rút gọn thủ tục, phân cấp thẩm quyền, nâng chuẩn minh bạch và ổn định chính sách, môi trường đầu tư Việt Nam sẽ hấp dẫn hơn đáng kể" - luật sư Nguyễn Hồng Chung khẳng định.
Luật sư Nguyễn Hồng Chung: Làm sao để các chính sách trong Luật Đầu tư (thay thế) sẽ vừa "giữ chân" dòng vốn FDI hiện hữu, vừa mở ra khả năng đón làn sóng dịch chuyển đầu tư mới trong bối cảnh tái cấu trúc chuỗi cung ứng toàn cầu.