Ngày 21/8, Tạp chí Nông nghiệp và Môi trường và Cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) phối hợp tổ chức Hội nghị "Tuyên truyền, phổ biến Luật Địa chất và Khoáng sản số 54/2024/QH15 và các văn bản hướng dẫn thi hành".
Hoàn thiện thể chế khoáng sản, bảo đảm nguồn lực cho hạ tầng quốc gia
Phát biểu khai mạc và chỉ đạo tại hội nghị, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Quý Kiên nhấn mạnh: Luật Địa chất và Khoáng sản 54/2024/QH15, cùng Nghị định số 193/2025/NĐ-CP và 7 Thông tư hướng dẫn thi hành là kết quả của quá trình nghiên cứu công phu, tổng kết thực tiễn quản lý tài nguyên, đồng thời tiếp thu chọn lọc kinh nghiệm quốc tế. Đây là bộ công cụ pháp lý quan trọng nhằm hoàn thiện hệ thống quản lý nhà nước, nâng cao hiệu quả khai thác, sử dụng tiết kiệm và bền vững nguồn tài nguyên khoáng sản - một loại tài sản đặc biệt, hữu hạn và không thể tái tạo của quốc gia.
Ông Trần Quý Kiên, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường phát biểu tại hội nghị. Ảnh: Sỹ Tùng
Năm 2022, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 10-NQ/TW về định hướng chiến lược phát triển địa chất, khoáng sản và công nghiệp khai khoáng, thay thế Nghị quyết số 02-NQ/TW, ngày 25/4/2011. Luật Địa chất và Khoáng sản năm 2024 là bước cụ thể hóa quan điểm chỉ đạo của Nghị quyết 10-NQ/TW.
Trong quá trình xây dựng, Bộ đã kịp thời tiếp thu ý kiến từ thực tiễn, phản ánh của các tổ chức, cá nhân trong ngành, cũng như chỉ đạo của Đảng và Nhà nước. Đáng chú ý, lần đầu tiên, Quốc hội cho phép một số điều khoản của Luật có hiệu lực từ ngày 1/1/2025, trước khi Luật Địa chất và Khoáng sản 2024 áp dụng toàn diện từ ngày 1/7/2025. Ngay sau đó, Nghị định số 10/2025/NĐ-CP của Chính phủ về Sửa đổi, bổ sung một số điều của các Nghị định trong lĩnh vực khoáng sản cũng đã được ban hành đã tháo gỡ nhiều điểm nghẽn, tạo chuyển biến tích cực trong quản lý và phát triển lĩnh vực địa chất, khoáng sản.
“Hai ngày trước, Thủ tướng Chính phủ cùng lãnh đạo Đảng, Nhà nước đã khánh thành và khởi công 250 công trình trọng điểm quốc gia trên cả nước. Trong thành tựu chung đó, ngành địa chất và khoáng sản đã đóng góp quan trọng khi kịp thời cung cấp nguyên vật liệu, nhất là cho các dự án hạ tầng giao thông”, Thứ trưởng Trần Quý Kiên thông tin.
Cũng theo Thứ trưởng Trần Quý Kiên, thực tế cho thấy, ngay cả những nguồn vật liệu tưởng chừng dồi dào cũng có nguy cơ thiếu hụt nếu công tác quản lý chưa đồng bộ. Điển hình, dù Đồng Nai có trữ lượng lớn đá xây dựng, nhưng xây dựng sân bay Long Thành vẫn phải điều tiết nguồn cung nguyên liệu từ địa phương khác. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết phải hoàn thiện pháp luật và siết chặt quản lý để bảo đảm nguồn vật liệu cho phát triển.
Thứ trưởng nhấn mạnh, việc tuyên truyền, phổ biến những điểm mới, điểm quan trọng nhất của Luật Địa chất và Khoáng sản 2024 sẽ được các báo cáo viên trình bày chi tiết. Quan trọng hơn, nhận thức về quản lý tài nguyên phải được nhìn nhận như một quá trình liên tục, từ nghiên cứu, xây dựng luật, nghị định đến ban hành thông tư, nhằm đáp ứng yêu cầu thực tiễn và chỉ đạo của Đảng, Nhà nước, đưa đất nước bước vào giai đoạn phát triển mới.
Khơi thông nguồn lực khoáng sản, tạo động lực cho tăng trưởng kinh tế
Chia sẻ tại hội nghị, ông Trần Bình Trọng, Cục trưởng Cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam, cho biết, Luật Địa chất và Khoáng sản số 54/2024/QH15 được Quốc hội thông qua ngày 29/11/2024 và chính thức có hiệu lực từ ngày 1/7/2025. Luật nhằm thể chế hóa các chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước về đổi mới mô hình tăng trưởng, phát triển kinh tế tuần hoàn, chuyển đổi xanh, hướng tới quản trị tài nguyên hiệu quả, bền vững.
Toàn cảnh hội nghị. Ảnh: Sỹ Tùng
Điểm mới nổi bật là Luật không chỉ điều chỉnh khoáng sản như trước mà mở rộng phạm vi sang lĩnh vực địa chất - lần đầu tiên được quy định có hệ thống, đồng bộ. Điều này đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng của toàn bộ hệ thống quản lý nhà nước, từ Trung ương tới địa phương, cũng như các tổ chức, cá nhân liên quan.
Tại hội nghị, Cục Địa chất và Khoáng sản đã làm rõ những điểm mới, điểm thay đổi căn bản của Luật Địa chất và Khoáng sản số 54/2024/QH15, đặc biệt là các quy định về điều tra cơ bản địa chất, phân vùng địa chất, bảo vệ địa chất, phân nhóm khoáng sản, thăm dò - khai thác khoáng sản, phân quyền quản lý, trách nhiệm tổ chức thực hiện…
Giới thiệu hệ thống văn bản dưới luật đã được Bộ Nông nghiệp và Môi trường chủ trì xây dựng, trong đó có Nghị định 193/2025/NĐ-CP quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật và 7 Thông tư hướng dẫn cụ thể từng nhóm nội dung quản lý.
Thống nhất nhận thức, cách tiếp cận và phương pháp tổ chức triển khai tại các địa phương, để các Sở Nông nghiệp và Môi trường - là lực lượng trực tiếp thực hiện - có đủ thông tin, công cụ và hành lang pháp lý rõ ràng khi áp dụng Luật.
Giải đáp những vướng mắc bước đầu từ thực tiễn triển khai Luật của 34 Sở Nông nghiệp và Môi trường, các tổ chức, cá nhân. Đồng thời tiếp thu toàn diện những phản ánh, kiến nghị để tiếp tục hoàn thiện chính sách, văn bản hướng dẫn, quy trình thực thi trong thời gian tới.
Năm 2025, Chính phủ lần thứ ba điều chỉnh chỉ tiêu tăng trưởng, nâng từ 6,5-7% lên 8% và đề xuất 8,3-8,5%. Đây được coi là bước đệm để giai đoạn 2026-2030 Việt Nam hướng tới tăng trưởng hai con số, tiến gần mục tiêu trở thành nước có thu nhập trung bình cao. Để đạt được mục tiêu, Chính phủ nhấn mạnh yêu cầu cải cách hành chính, huy động mọi nguồn lực, trong đó có tài nguyên khoáng sản - lĩnh vực được xác định là đóng góp trực tiếp cho tăng trưởng.
Bộ Nông nghiệp và Môi trường hiện đang hoàn thiện hai văn bản quan trọng gồm: Dự thảo Nghị quyết của Chính phủ về một số cơ chế, chính sách đặc thù tháo gỡ khó khăn trong triển khai Luật Địa chất và Khoáng sản năm 2024 và dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung Luật Địa chất và Khoáng sản 2024 dự kiến trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 10, Thứ trưởng Trần Quý Kiên cũng đề nghị các địa phương vừa triển khai Luật hiện hành, vừa chủ động nghiên cứu, đề xuất sửa đổi để hoàn thiện thể chế.
Tài nguyên khoáng sản là tài sản vô giá của quốc gia, là nguồn lực quan trọng phục vụ phát triển bền vững đất nước. Luật Địa chất và Khoáng sản cùng các văn bản hướng dẫn thi hành đã tạo ra hành lang pháp lý hiện đại, minh bạch. Nhưng để Luật thực sự đi vào cuộc sống, rất cần sự chung tay quyết liệt, đồng bộ từ Trung ương đến địa phương, từ cơ quan quản lý đến từng tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp.
Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Việt Nam hiện có gần 10 loại khoáng sản chiến lược. Nếu quản lý, khai thác hiệu quả, đây sẽ là nguồn lực quan trọng để thúc đẩy tăng trưởng, đồng thời nâng cao vị thế quốc gia trong hợp tác và đàm phán quốc tế.