Chiều ngày 5/11, Quốc hội tiến hành thảo luận tại Tổ, theo đó góp ý vào dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi) và dự thảo Luật Quản lý thuế (sửa đổi), một số đại biểu đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Bắc Ninh cho rằng, việc sửa đổi luật là cần thiết, thể hiện chủ trương đúng đắn nhằm hoàn thiện thể chế, tạo cơ sở pháp lý phù hợp với sự phát triển kinh tế - xã hội và trao quyền chủ động hơn cho Chính phủ trong điều hành chính sách thuế.
Tuy nhiên, các đại biểu cũng nêu lên một số vấn đề cần được xem xét thấu đáo để bảo đảm tính công bằng, hợp lý và khả thi trong thực tiễn.
Người kinh doanh nhỏ lẻ, yếu thế lại phải nộp thuế nhiều hơn
Thảo luận về dự án Luật Thuế Thu nhập cá nhân (sửa đổi), đại biểu Trần Văn Lâm đã nêu ba vấn đề cần được xem xét thấu đáo để bảo đảm tính công bằng, hợp lý và khả thi trong thực tiễn.
Đại biểu Trần Văn Lâm - đoàn Bắc Ninh. Ảnh: ĐBND
Thứ nhất, cần tính lại mức thuế suất khi chuyển từ thuế khoán sang thuế theo doanh thu. Đại biểu cho biết, việc bỏ hình thức nộp thuế khoán và chuyển sang nộp thuế trên doanh thu, bao gồm cả giá trị gia tăng (VAT) và thuế thu nhập cá nhân, là bước đi phù hợp xu hướng minh bạch hóa hoạt động kinh doanh.
“Tuy nhiên, mức thuế suất hiện dự thảo đưa ra (từ 0,5% đến 5% trên doanh thu tùy từng ngành hàng) là rất cao, khiến cho nhiều hộ kinh doanh nhỏ lẻ vốn là nhóm yếu thế trên thị trường bị thiệt thòi”- đại biểu cho hay.
Đại biểu phân tích, nếu so sánh tổng số thuế mà doanh nghiệp nộp (thuế thu nhập doanh nghiệp) chia cho doanh thu thực tế thì tỷ lệ này thường thấp hơn rất nhiều so với mức thuế khoán 1- 5% áp cho hộ kinh doanh. Điều này tạo ra sự bất công, bởi các hộ nhỏ chỉ kinh doanh để mưu sinh, lợi nhuận thực tế rất thấp, nhưng lại chịu thuế tương đương hoặc cao hơn doanh nghiệp lớn có hệ thống kế toán bài bản.
Đại biểu Trần Văn Lâm đề nghị xác định lại cơ sở tính thuế theo hướng tương đồng giữa hai khu vực, doanh nghiệp hạch toán đầy đủ và hộ kinh doanh nộp thuế theo doanh thu để bảo đảm công bằng. Đồng thời, cần công khai căn cứ khoa học và pháp lý cho việc lựa chọn mức thuế suất.
Thứ hai điều chỉnh ngưỡng miễn thuế cho phù hợp với thực tế thu nhập
Theo dự thảo, ngưỡng miễn thuế thu nhập cá nhân đối với hộ kinh doanh là 200 triệu đồng doanh thu/năm, tương tự với ngưỡng miễn thuế giá trị gia tăng (VAT). Đại biểu cho rằng cách tính này là bất hợp lý và không phản ánh đúng thực tế thu nhập.
Theo đại biểu, với doanh thu 200 triệu đồng/năm, bình quân mỗi tháng là 16 triệu đồng. Nếu tỷ suất lợi nhuận 10%, thu nhập thực tế của hộ kinh doanh chỉ khoảng 1,6 triệu đồng/tháng, đây là mức rất thấp so với ngưỡng chịu thuế 10-11 triệu đồng/tháng áp cho người làm công ăn lương.
Toàn cảnh phiên họp tại Tổ 8 (đoàn ĐBQH tỉnh Bắc Ninh và Đoàn ĐBQH tỉnh Cà Mau) chiều 5/11. Ảnh: ĐBND
“Điều đó có nghĩa những người kinh doanh nhỏ lẻ, vốn yếu thế hơn, lại phải nộp thuế sớm hơn, nhiều hơn, trong khi họ vẫn phải nuôi con, chăm sóc cha mẹ như mọi đối tượng khác”- đại biểu cho hay.
“Chúng ta không thể để chính sách thuế trở thành gánh nặng đối với người yếu thế. Khi Nhà nước đang khuyến khích phát triển kinh tế tư nhân theo tinh thần Nghị quyết 68, thì không thể có một chính sách thuế đi ngược lại mục tiêu hỗ trợ, bảo vệ người kinh doanh nhỏ lẻ”, ông nhấn mạnh.
Thứ ba, không nên đánh thuế vào vàng tiết kiệm của người dân
Về đề xuất đánh thuế đối với giao dịch vàng miếng, đại biểu Trần Văn Lâm thừa nhận mục tiêu của chính sách là chống đầu cơ, ổn định thị trường, song ông cho rằng cần phân biệt rõ giữa đầu cơ và tích lũy tiết kiệm hợp pháp.
Ông tiếp tục phân tích, phần lớn vàng trong dân hiện nay là vàng tiết kiệm do dành dụm nhiều năm để tích lũy tài sản, phòng khi khó khăn hoặc dùng cho các mục đích chính đáng như xây nhà, lo cho con cái. Nếu áp dụng thuế với mọi giao dịch vàng, người dân sẽ bị thiệt thòi kép “thuế chồng thuế”, vì doanh nghiệp kinh doanh vàng đã nộp thuế rồi, người dân bán vàng lại tiếp tục bị đánh thuế.
Đại biểu đề xuất, nếu thực hiện chính sách này, cần xác định mức khởi điểm đánh thuế hợp lý, chỉ áp dụng với các giao dịch lớn mang tính đầu cơ, chẳng hạn tương đương giá trị một căn nhà ở xã hội (700 triệu đến 1 tỷ đồng).
“Không thể để người dân bán vài chỉ vàng tích góp mà cũng phải nộp thuế, như vậy là quá thiệt thòi cho những người tiết kiệm chân chính”, ông nhấn mạnh.
Cần quy định rõ trách nhiệm thuế khi chuyển nhượng dự án
Liên quan đến dự thảo Luật Quản lý thuế (sửa đổi), góp ý vào khoản 7 Điều 17 về hoàn thành nghĩa vụ thuế khi chuyển nhượng dự án đầu tư, đại biểu Trần Văn Tuấn – Phó Trưởng đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bắc Ninh cho rằng, quy định vẫn chưa rõ ràng và có thể gây bất lợi cho doanh nghiệp, đặc biệt là bên nhận chuyển nhượng.
Theo dự thảo, “trường hợp chưa hoàn thành nghĩa vụ thuế tại thời điểm chuyển nhượng thì tổ chức nhận chuyển nhượng có trách nhiệm kế thừa toàn bộ nghĩa vụ thuế liên quan đến dự án đầu tư sau khi chuyển nhượng”.
Đại biểu Trần Văn Tuấn - đoàn Bắc Ninh. Ảnh: ĐBND
Ông Tuấn phân tích: Về nguyên tắc, nghĩa vụ thuế phát sinh từ hoạt động chuyển nhượng dự án đầu tư thuộc về bên chuyển nhượng, vì đây là chủ thể có thu nhập phát sinh từ giao dịch. Trong khi đó, bên nhận chuyển nhượng không thể xác định, kiểm soát hoặc chịu trách nhiệm thay cho nghĩa vụ thuế của bên bán. Nếu áp dụng như dự thảo, quy định này sẽ làm tăng rủi ro pháp lý, ảnh hưởng đến tính thương mại và sự minh bạch của các giao dịch đầu tư.
Do vậy, đại biểu Trần Văn Tuấn đề nghị Ban soạn thảo cần quy định cụ thể: Nghĩa vụ thuế chưa hoàn thành bao gồm những sắc thuế nào, trình tự và thủ tục xác nhận hoàn thành nghĩa vụ thuế trước khi chuyển nhượng ra sao. Cách quy định rõ ràng sẽ giúp bảo đảm quyền và nghĩa vụ của các bên, tránh tình trạng đùn đẩy trách nhiệm hoặc tranh chấp phát sinh sau khi giao dịch hoàn tất.
Liên quan đến khoản 6 Điều 6 của dự thảo Luật, đại biểu đồng tình với chủ trương khuyến khích người tiêu dùng lấy hóa đơn điện tử và khen thưởng người tố giác vi phạm, xem đây là một sáng kiến mang tính thực tiễn, góp phần chống thất thu thuế.
Tuy nhiên, đại biểu đề nghị giao Bộ Tài chính quyết định mức chi ngân sách hằng năm để thực hiện chính sách này là chưa phù hợp với Luật Ngân sách Nhà nước, vì thẩm quyền phân bổ và quyết định chi thuộc về Quốc hội.
Đồng thời, đại biểu đề nghị sửa đổi quy định theo hướng: Chính phủ trình Quốc hội quyết định mức kinh phí cụ thể hằng năm để triển khai biện pháp khuyến khích người tiêu dùng lấy hóa đơn, còn Bộ Tài chính chỉ ban hành hướng dẫn về trình tự, thủ tục chi trả. Cách thiết kế này vừa bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp, vừa duy trì hiệu quả tuyên truyền và tính khuyến khích của chính sách.
Thuế thu nhập cá nhân không chỉ là công cụ tài chính mà còn là thước đo niềm tin xã hội vào chính sách phân phối công bằng. Đa số các đại biểu đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục nghiên cứu, tiếp thu và chỉnh lý cụ thể hơn để đạo luật này thực sự công bằng, minh bạch, hiện đại và nuôi dưỡng nguồn thu bền vững.