BESS trở thành giải pháp cho lưới điện
Bên lề hội thảo “Lưu trữ năng lượng BESS: Tiềm năng - thách thức” do Cục Điện lực (Bộ Công Thương) tổ chức mới đây, ông Nguyễn Danh Đức, Trưởng ban Kỹ thuật Tổng công ty Điện lực miền Bắc (EVNNPC) đã thông tin về công tác triển khai lắp đặt hệ thống lưu trữ năng lượng (BESS) trên lưới điện EVNNPC.
Theo ông Đức, EVNNPC hiện là tổng công ty phân phối có quy mô quản lý vận hành lớn nhất trong 5 tổng công ty phân phối, với sản lượng điện thương phẩm và công suất cực đại (Pmax) luôn đứng đầu. Việc đảm bảo an ninh cung ứng điện cho miền Bắc, đặc biệt là cho khu vực phụ tải do Tổng công ty Điện lực miền Bắc quản lý, đang đối mặt với nhiều thách thức to lớn. Trong bối cảnh đó, hệ thống BESS nổi lên như một giải pháp then chốt, mang tính chiến lược.
Ông Nguyễn Danh Đức, Trưởng ban Kỹ thuật EVNNPC
Chia sẻ về tiềm năng và vai trò chiến lược của BESS, đại diện EVNNPC cho biết, theo định hướng của Quy hoạch điện VIII điều chỉnh, tỷ trọng các nguồn năng lượng tái tạo như điện gió, điện mặt trời sẽ tăng cao.
“Các nguồn này có tính gián đoạn, phụ thuộc vào thời tiết và có quán tính hệ thống thấp, do đó gây ra nhiều thách thức cho vận hành hệ thống điện. Các hệ thống điều khiển linh hoạt như hệ thống BESS đóng vai trò quan trọng để giải quyết vấn đề này. Theo Quy hoạch điện VIII điều chỉnh, tổng công suất BESS được lắp đặt đến năm 2030 dự kiến ~ 10.000 - 16.300 MW. Đến năm 2035, tổng công suất ~ 20.287 MW và đến năm 2050 đạt ~ 95.983 - 96.120 MW”, Trưởng ban Kỹ thuật EVNNPC nói.
Bên cạnh đó, ông Đức cho hay, với đặc điểm có khả năng chủ động lưu trữ năng lượng trong các container pin và khả năng điều chỉnh công suất phát linh hoạt và nhanh chóng, hệ thống lưu trữ năng lượng BESS có các tiềm năng ứng dụng vô cùng to lớn trong việc vận hành lưới điện.
Một là, dịch chuyển phụ tải và cắt đỉnh. Đây là lợi ích trực tiếp và cấp bách nhất. BESS sẽ sạc vào giờ thấp điểm (đêm) và phát công suất vào giờ cao điểm (trưa, chiều tối). Việc này giúp giảm tải cho máy biến áp, đường dây, giảm nguy cơ quá tải cục bộ và giảm nhu cầu đầu tư nâng cấp lưới tốn kém.
Hai là, hỗ trợ điều tần và điều áp. Với khả năng đáp ứng gần như tức thời, BESS là công cụ lý tưởng để tham gia điều chỉnh tần số sơ cấp và ổn định điện áp, tuân thủ các yêu cầu kỹ thuật, đặc biệt khi lưới điện có sự thâm nhập lớn của năng lượng tái tạo.
Ba là, tăng cường độ ổn định và quán tính hệ thống. Các bộ biến tần của BESS với công nghệ tạo lưới có thể cung cấp quán tính tổng hợp cho hệ thống. Đây là yếu tố tối quan trọng khi các nhà máy điện truyền thống giảm dần, giúp hệ thống và khả năng phục hồi tốt hơn sau sự cố.
Bốn là, BESS có thể được sử dụng như nguồn điện tại chỗ để cung cấp điện tự dùng cho các trạm biến áp hoặc hỗ trợ quá trình khởi động đen, khôi phục lưới điện sau sự cố.
Nhiều thách thức kỹ thuật và pháp lý
Thông tin về kế hoạch triển khai của EVNNPC, ông Đức cho biết, nhận diện rõ vai trò của BESS, EVNNPC đã rất chủ động và tích cực nghiên cứu, triển khai các bước chuẩn bị. Theo đó, ngay sau khi có chỉ đạo của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) vào tháng 8/2025, EVNNPC đã lập tức ban hành văn bản chỉ đạo các đơn vị thành viên khẩn trương rà soát, khảo sát mặt bằng tại các trạm biến áp 110kV. Đồng thời, Tổng công ty đã tổ chức cuộc họp chuyên đề và giao nhiệm vụ cụ thể cho từng đơn vị thành viên.
Mô hình hệ thống BESS. Ảnh minh họa
“Tính đến tháng 9/2025, EVNNPC đã xác định được 84 trạm biến áp 110kV có đủ điều kiện về mặt bằng và khả năng đấu nối, với tổng công suất lắp đặt BESS tiềm năng lên tới 530 MW/1.060MWh”, ông Đức nói.
Song song với công tác khảo sát, EVNNPC đã chủ động nghiên cứu sâu về kỹ thuật. Ban Kỹ thuật đã làm việc với các nhà cung cấp, tham khảo ý kiến chuyên gia và đã xây dựng, đề xuất một bộ hồ sơ mời thầu khung chi tiết. Bộ khung này đặt ra các yêu cầu kỹ thuật cao, tiệm cận với tiêu chuẩn quốc tế, như: Công nghệ; yêu cầu vận hành; cam kết hiệu suất…
Theo Trưởng ban Kỹ thuật mặc dù EVNNPC đã sẵn sàng về mặt kỹ thuật và quy mô để triển khai, tuy nhiên vẫn gặp phải những khó khăn và thách thức. Về phòng cháy, chữa cháy, an toàn cháy nổ là rủi ro lớn nhất của BESS. Tuy nhiên, hiện nay vẫn chưa có các hướng dẫn và quy định chi tiết về yêu cầu và thủ tục thẩm định hệ thống phòng cháy chữa cháy của BESS.
Ngoài ra, về quản lý vòng đời thiết bị, đối với các sản phẩm trong quá trình sử dụng đó là các hệ thống pin lưu trữ, đây là các chất thải nguy hại, tuy nhiên, hành lang pháp lý và hạ tầng tái chế pin tại Việt Nam hiện chưa có.
Cũng theo ông Đức, việc tích hợp hệ thống quản lý năng lượng của BESS vào hệ thống SCADA/DMS hiện hữu của EVNNPC cần phải có được các yêu cầu cụ thể để đảm bảo tính vận hành của hệ thống. Ngoài ra còn có các thách thức khác về đảm bảo an ninh mạng.
“Hệ thống BESS là một hệ thống phức tạp, được tích hợp rất nhiều các công nghệ từ công nghệ pin, công nghệ điều khiển… Ngoài ra, do hệ thống chưa từng được triển khai ở Việt Nam do đó về các quy định liên quan đến đánh giá, kiểm tra kiểm soát chất lượng hệ thống còn gặp nhiều thách thức”, đại diện EVNNPC nhấn mạnh.
Đồng thời, về công nghệ, đặc biệt là công nghệ pin đang có sự thay đổi rất nhanh. Do đó, đặt ra các thách thức to lớn cho các đơn vị được giao nhiệm vụ chủ đầu tư các dự án BESS này.
Theo ông Đức, hệ thống BESS không còn là một lựa chọn, mà là một thành phần bắt buộc để đảm bảo an ninh vận hành hệ thống điện miền Bắc trong bối cảnh thực thi Quy hoạch điện VIII. EVNNPC đã nhận diện rõ tiềm năng, xác định được quy mô cần thiết và chủ động chuẩn bị về mặt kỹ thuật cho việc triển khai các hệ thống BESS. Chúng tôi kỳ vọng sẽ nhận được sự quan tâm chỉ đạo và tháo gỡ kịp thời những vướng mắc về cơ chế, chính sách từ Chính phủ và các Bộ, ngành. Đây là điều kiện quan trọng để các dự án BESS sớm được đưa vào vận hành, qua đó góp phần bảo đảm an ninh cung ứng điện bền vững và ổn định cho khu vực miền Bắc.