Luật Điện lực năm 2024 cùng các nghị định hướng dẫn thi hành đã tạo nền tảng pháp lý đầy đủ cho quá trình phân cấp trong lĩnh vực điện lực. Theo quy định, Luật xác định hai nhiệm vụ liên quan đến định giá dịch vụ vận chuyển khí thiên nhiên bằng đường ống và dịch vụ tồn trữ, tái hóa, vận chuyển, phân phối khí thiên nhiên hóa lỏng phục vụ sản xuất điện. Tiếp đó, Nghị định số 61/2025/NĐ-CP ngày 4/3/2025 của Chính phủ đã cụ thể hóa 15 nhiệm vụ trong cấp giấy phép hoạt động điện lực, trong đó có 5 nhiệm vụ thuộc lĩnh vực phân phối điện và 10 nhiệm vụ thuộc lĩnh vực bán buôn, bán lẻ điện. Các nhiệm vụ này đều bao gồm cấp mới, sửa đổi, bổ sung, cấp lại, gia hạn và thu hồi giấy phép, phản ánh sự phân cấp toàn diện và đồng bộ.
Phân cấp cấp phép điện lực giúp giảm gánh nặng cho Trung ương, tăng vai trò địa phương, rút ngắn thủ tục, giảm chi phí cho doanh nghiệp và bảo đảm an ninh năng lượng. Ảnh: Báo Chính phủ
Đặc biệt, Điều 43 Nghị định số 146/2025/NĐ-CP ngày 12/6/2025 tiếp tục quy định rõ phân cấp nhiệm vụ, quyền hạn của Bộ Công Thương trong việc triển khai các nội dung của Nghị định 61/2025/NĐ-CP, nhằm đảm bảo sự thống nhất trong quản lý nhà nước và tuân thủ các quy định tại Luật Điện lực 2024. Nguyên tắc chung khi thực hiện thủ tục hành chính về giấy phép điện lực là phải tuân thủ đầy đủ pháp luật, bảo đảm minh bạch, đồng bộ và tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp. Qua đó, nâng cao hiệu quả quản lý ngành điện lực trong bối cảnh thị trường đang phát triển nhanh và phức tạp.
Một điểm nhấn quan trọng của Nghị định số 61/2025/NĐ-CP chính là việc trao nhiều thẩm quyền cho Ủy ban nhân dân cấp tỉnh. Thay vì tập trung toàn bộ về Bộ Công Thương, nay các địa phương được quyền trực tiếp thực hiện cấp phép đối với những hoạt động phân phối điện có phạm vi từ hai tỉnh trở lên hoặc ở cấp điện áp từ 110 kV trở lên, cũng như hoạt động bán buôn và bán lẻ điện có phạm vi từ hai tỉnh trở lên hoặc ở cấp điện áp từ 22 kV trở lên. Việc phân cấp này không chỉ giảm tải công việc cho các cơ quan trung ương mà còn giúp địa phương chủ động hơn trong quản lý, đồng thời rút ngắn thời gian giải quyết thủ tục cho doanh nghiệp.
Quy trình xử lý hồ sơ được thiết kế chặt chẽ và minh bạch. Trong vòng ba ngày làm việc kể từ khi tiếp nhận hồ sơ, cơ quan cấp phép phải kiểm tra tính hợp lệ và đầy đủ của giấy tờ. Nếu hồ sơ đáp ứng yêu cầu, cơ quan có trách nhiệm tiến hành thẩm định trong vòng 14 ngày đối với cấp mới và 10 ngày đối với sửa đổi, bổ sung, cấp lại hoặc gia hạn. Trong trường hợp hồ sơ phức tạp, thời hạn có thể được gia hạn thêm nhưng không quá 10 ngày và phải có thông báo bằng văn bản nêu rõ lý do. Hồ sơ có thể được nộp trực tiếp, gửi qua dịch vụ bưu chính hoặc trực tuyến trên cổng thông tin điện tử của cơ quan cấp phép. Việc này tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các tổ chức, doanh nghiệp trong quá trình thực hiện thủ tục.
Giấy phép hoạt động điện lực sau khi được cấp sẽ gồm ba bản gốc. Một bản giao cho đơn vị được cấp, hai bản lưu tại cơ quan cấp phép, đồng thời Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có trách nhiệm gửi một bản sao về Bộ Công Thương để phục vụ công tác theo dõi, giám sát. Trường hợp phải thu hồi giấy phép, cơ quan có thẩm quyền phải ban hành quyết định trong vòng 10 ngày kể từ thời điểm xác định hành vi vi phạm thuộc diện thu hồi.
Quyết định thu hồi sẽ được gửi cho tổ chức liên quan, Bộ Công Thương, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh nơi doanh nghiệp đăng ký và các đơn vị điện lực có liên quan. Trong vòng 5 ngày kể từ khi nhận quyết định, tổ chức bị thu hồi giấy phép phải nộp lại bản gốc cho cơ quan đã ban hành quyết định. Quy định này góp phần bảo đảm tính ràng buộc trách nhiệm, sự minh bạch và tính nghiêm minh của pháp luật.
Giải đáp thắc mắc từ thực tế triển khai
Trong quá trình triển khai phân cấp, nhiều tình huống thực tiễn đã phát sinh và cần sự hướng dẫn kịp thời của Bộ Công Thương. Một trong những vướng mắc thường gặp là khi các công ty điện lực sáp nhập hoặc hợp nhất, câu hỏi đặt ra là giấy phép hoạt động điện lực cũ có còn hiệu lực hay không. Theo Nghị quyết số 190/2025/QH15, các văn bản, giấy tờ đã được cấp trước khi sắp xếp tổ chức bộ máy mà chưa hết hiệu lực thì vẫn tiếp tục được áp dụng cho đến khi hết thời hạn hoặc được sửa đổi, bổ sung, thay thế, hủy bỏ hoặc thu hồi. Như vậy, giấy phép của các công ty điện lực cũ sau khi sáp nhập vẫn có thể sử dụng hợp pháp trong thời hạn quy định, bảo đảm sự ổn định và tính liên tục của hoạt động sản xuất, kinh doanh điện lực.
Một vấn đề khác liên quan đến thẩm quyền chủ trì khi cấp giấy phép cho hoạt động phân phối, bán buôn hoặc bán lẻ điện có phạm vi trên hai tỉnh. Dù thẩm quyền này đã được phân cấp cho Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, nhưng hiện chưa có quy định cụ thể về việc địa phương nào sẽ chủ trì và địa phương nào sẽ tham gia phối hợp. Bộ Công Thương cho biết sẽ phối hợp với các cơ quan liên quan, báo cáo cấp có thẩm quyền để ban hành hướng dẫn trong năm 2025. Qua đó, bảo đảm sự thống nhất và hạn chế chồng chéo trong quản lý.
Từ những phân tích trên có thể thấy, việc phân cấp trong lĩnh vực cấp giấy phép hoạt động điện lực mang lại nhiều lợi ích rõ rệt. Không chỉ giảm bớt gánh nặng cho cơ quan trung ương, cơ chế mới còn tăng cường vai trò và trách nhiệm của địa phương, rút ngắn thời gian xử lý thủ tục hành chính, giảm chi phí cho doanh nghiệp. Quan trọng hơn, sự phân cấp này tạo ra một hành lang pháp lý minh bạch, đồng bộ, góp phần củng cố niềm tin của nhà đầu tư và doanh nghiệp trong lĩnh vực điện lực, đồng thời góp phần bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia.
Chi tiết tài liệu tập huấn chuyên sâu về phân cấp trong lĩnh vực điện lực về giấy phép hoạt động điện lực của Cục Điện lực: Tại đây.
Có thể thấy, việc phân cấp trong lĩnh vực điện lực không chỉ tạo điều kiện cho địa phương chủ động hơn, mà còn thúc đẩy cải cách thủ tục hành chính, hỗ trợ doanh nghiệp giảm chi phí, thời gian. Đồng thời, với cơ chế giám sát của Bộ Công Thương, quá trình phân cấp vẫn đảm bảo tuân thủ pháp luật, giữ vững an ninh năng lượng quốc gia.