Giá gạo tăng nhưng thị trường vẫn tiềm ẩn rủi ro
Chia sẻ tại Hội nghị Thủ tướng Chính phủ đối thoại với nông dân năm 2025, diễn ra sáng 10/12, ông Đỗ Hà Nam, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Intimex và Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VPA), cho biết, giá trị nông sản Việt Nam những năm gần đây tăng trưởng ấn tượng. Lợi nhuận nhiều mặt hàng cao vượt trội như: sầu riêng tăng 3–5 lần so với chi phí sản xuất, cà phê và tiêu tăng trên 2 lần, gạo cũng tăng trên 2 lần. Tuy nhiên, thách thức lớn vẫn là sâu bệnh và năng suất.
Quang cảnh hội nghị
Ông Nam cho biết, mặc dù từ đầu năm 2025 Việt Nam đã xuất khẩu gạo đạt khoảng 4 triệu tấn, tuy nhiên việc xuất khẩu gần đây gặp khó khăn do biến động từ thị trường nước ngoài. “Một thị trường lớn như Philippines từng đóng cửa 3 tháng, sau đó mở cửa cho nhập 300.000 tấn rồi lại đóng cửa. Nếu tình trạng này kéo dài, giá gạo sẽ có nguy cơ giảm, gây khó khăn cho nông dân. Đáng chú ý, lợi nhuận tiềm năng khi xuất khẩu sang thị trường này có thể lên tới 400%, nhưng giá thực tế vẫn bị kìm hãm”, ông Nam nhấn mạnh. Để ổn định thị trường, ông Nam đề xuất cho phép các doanh nghiệp lớn và doanh nghiệp nhà nước tham gia mua hàng, nhằm tránh tình trạng gạo chất lượng tốt bị bán giá thấp.
Về chiến lược thị trường, Việt Nam đang hướng tới các thị trường Tây Á như Iraq, Syria, đồng thời đã ký một phần thỏa thuận với Chính phủ Bangladesh. Về dài hạn, Việt Nam nỗ lực xây dựng thương hiệu gạo. Chiến lược phát triển thương hiệu gạo đến năm 2030 cùng “Đề án phát triển bền vững 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long” được kỳ vọng nâng cao vị thế và giá trị gạo Việt trên thị trường quốc tế.
Ông Nam cũng cho biết, khoảng 635.000 kiều bào Việt Nam đang sinh sống và làm việc tại các thị trường tiềm năng, đặc biệt ở Tây Á, rất mong muốn tiếp cận các sản phẩm nông nghiệp Việt Nam. Do đó, ông Nam đề xuất Chính phủ và Bộ Nông nghiệp và Môi trường đẩy mạnh chiến dịch mở rộng thị trường xuất khẩu, đặc biệt đối với gạo, nhằm khai thác hiệu quả tiềm năng và nâng cao giá trị nông sản Việt.
Tại Hội nghị, liên quan đến vấn đề xuất khẩu gạo, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng cho biết, mặc dù gần đây gặp một số khó khăn do biến động tại thị trường Philippines, nhìn chung thị trường vẫn ổn định và Việt Nam không cần quá lo lắng. "Thị phần gạo toàn cầu rất lớn, với hơn 200 thị trường và sản lượng khoảng 60 triệu tấn/năm, trong khi xuất khẩu gạo của Việt Nam đạt 7–8 triệu tấn/năm, nên vẫn có thị trường vững chắc", ông Trần Đức Thắng nói.
Bộ trưởng Trần Đức Thắng cũng đề nghị doanh nghiệp không chỉ kiến nghị chung mà cần chủ động khai thác các thị trường tiềm năng, như châu Phi và các nước Đông Nam Á. Đồng thời, Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao tại Đồng bằng sông Cửu Long được kỳ vọng khi hoàn thành vào năm 2025 sẽ giúp Việt Nam tiếp cận mạnh mẽ thị trường Nhật Bản. Đây là thị trường khó tính nhưng ổn định, cho phép tiêu thụ sản phẩm với giá cao, tương xứng với chất lượng gạo hàng đầu Việt Nam.
Liên kết và mở rộng thị trường, nâng tầm gạo Việt
Tại Hội nghị, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cho biết, qua khảo sát tại nhiều quốc gia xuất khẩu nông sản, các nước Trung Đông như UAE sẵn sàng cung cấp giống gạo để Việt Nam sản xuất, đồng thời hợp tác đảm bảo an ninh lương thực, đáp ứng nhu cầu thị trường. Tại Mỹ Latinh và châu Phi, nhiều quốc gia cũng sẵn sàng cho Việt Nam thuê đất để trồng lúa và chè, mở ra cơ hội xuất khẩu lớn. Do đó, chúng ta không chỉ cần liên kết trong nước mà cả liên kết quốc tế, đồng thời những vướng mắc hiện nay phải được giải quyết kịp thời để tận dụng cơ hội.
Về mở rộng thị trường, Thủ tướng nhấn mạnh, sản phẩm nông nghiệp phải gắn liền với thị trường, khai thác hiệu quả các cơ hội xuất khẩu. Bộ Công Thương cần chủ trì dẫn dắt việc mở rộng thị trường theo các hiệp định đã ký với các nước, đồng thời các doanh nghiệp phải chủ động khai thác cơ hội. Tuy nhiên, Nhà nước vẫn giữ vai trò chỉ đạo chủ đạo, bởi riêng từng doanh nghiệp hay nông dân khó có thể tự thực hiện hiệu quả. Thị trường Philippines và Indonesia với hơn 400 triệu dân cần được khai thác hiệu quả; chậm trễ triển khai là điều đáng tiếc, ảnh hưởng đến giá trị nông sản.
Về ổn định giá lúa gạo, Thủ tướng chỉ đạo, khi giá xuống thấp, Nhà nước phải mua tạm trữ cho nông dân, phối hợp với các doanh nghiệp lớn như Vinafood 1 và Vinafood 2, nhằm vừa dự trữ, vừa chuẩn bị cho xuất khẩu. Đây là chỉ đạo xuyên suốt, không để nông dân bị bỏ mặc, bởi chu kỳ sản xuất lúa ngắn, chỉ khoảng 4 tháng. Việc mua kịp thời giúp nông dân tiếp tục sản xuất, đồng thời chủ động chế biến và mở rộng thị trường, tránh để lúa tồn trên ruộng.
Ông Đỗ Hà Nam cho biết thêm, việc xây dựng thương hiệu gạo Việt không chỉ giúp tăng giá trị sản phẩm, mà còn tạo sức cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Các doanh nghiệp đang phối hợp với nông dân nâng cao tiêu chuẩn sản xuất, áp dụng công nghệ mới và đảm bảo an toàn thực phẩm, hướng tới sản phẩm gạo sạch, chất lượng, thương hiệu Việt.
“Việc mở rộng thị trường và xây dựng thương hiệu là yếu tố sống còn. Nếu thực hiện đồng bộ, Việt Nam sẽ nâng cao giá trị xuất khẩu, ổn định đời sống nông dân và tăng sức cạnh tranh của gạo Việt trên thị trường quốc tế”, Chủ tịch VPA nhấn mạnh.
Theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, khối lượng xuất khẩu gạo tháng 11/2025 ước đạt 320 nghìn tấn, tương ứng giá trị 169,8 triệu USD. Luỹ kế 11 tháng đầu năm 2025, Việt Nam xuất khẩu khoảng 7,5 triệu tấn gạo, đạt 3,83 tỷ USD, giảm 11,5% về khối lượng và 27,7% về giá trị so với cùng kỳ năm trước.
Giá gạo xuất khẩu bình quân 11 tháng đầu năm 2025 ước đạt 512,1 USD/tấn, giảm 18,3% so với cùng kỳ. Về thị trường, Philippines là thị trường tiêu thụ gạo lớn nhất, chiếm 39,8% thị phần. Ghana và Bờ Biển Ngà đứng thứ hai và thứ ba với thị phần tương ứng 12,8% và 11,5%.