Xu thế tất yếu
Để hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng hai con số giai đoạn 2026-2030, Việt Nam cần một cú hích đổi mới mô hình tăng trưởng, trong đó kinh tế tuần hoàn giữ vai trò then chốt, gắn với chuyển đổi xanh, chuyển đổi số và nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực.
Doanh nghiệp sản xuất dệt may chủ động chuyển đổi xanh để phát triển bền vững
Khác với mô hình tăng trưởng tuyến tính dựa trên khai thác - sản xuất - tiêu dùng - thải bỏ, kinh tế tuần hoàn hướng tới tối ưu hóa vòng đời tài nguyên, biến chất thải thành tài nguyên, qua đó giảm áp lực môi trường và nâng cao hiệu quả.
Đồng thời, kinh tế tuần hoàn mở ra các ngành công nghiệp mới có giá trị gia tăng cao như tái chế, công nghiệp sinh thái, năng lượng tái tạo. Quan trọng hơn, mô hình này góp phần thu hút dòng vốn đầu tư chất lượng cao, nâng cấp vị thế của Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu.
Các dự báo quốc tế cho thấy, kinh tế tuần hoàn có thể giúp Việt Nam giảm 30-34% chất thải đô thị, cắt giảm 40-70% phát thải khí nhà kính trong giai đoạn 2030-2060, tạo thêm việc làm và giảm sự phụ thuộc vào nhập khẩu nguyên liệu thô.
Ông Hoàng Mạnh Cầm, Trưởng nhóm Nghiên cứu chiến lược, Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex) khẳng định, ngành dệt may Việt Nam là một ngành định hướng xuất khẩu và đang khẳng định vị thế thứ 2 trên chuỗi xuất khẩu toàn cầu (sau Trung Quốc). Các quy định về kinh tế tuần hoàn không còn là lựa chọn mà tiến tới là bắt buộc trong thời gian trung và dài hạn sắp tới. Đây là xu hướng chúng ta không thể tránh được.
Theo ông Cầm, trong những năm trở lại đây, sau thời kỳ Covid-19, thị trường gặp khó khăn, người tiêu dùng tại các thị trường lớn siết tiêu dùng lại. Song, các sản phẩm liên quan đến tuần hoàn, bền vững, xanh nhìn chung thường có giá cao hơn.
Ông Lê Thanh Tùng, Thành viên Hội đồng quản trị VietinBank chia sẻ, chiến lược của VietinBank hướng tới phát triển an toàn, hiệu quả và bền vững. Chúng tôi cũng xác định chuyển đổi xanh và chuyển đổi số là những trụ cột quan trọng định hướng tất cả các lĩnh vực.
"Trong bối cảnh đất nước đẩy mạnh tăng trưởng xanh, tài chính xanh đóng một vai trò quan trọng trong thu hút nguồn vốn và điều phối nguồn vốn đến các hoạt động thân thiện môi trường, góp phần thúc đẩy các doanh nghiệp chuyển đổi xanh, phát triển kinh tế tuần hoàn, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững" - ông Lê Thanh Tùng nhấn mạnh.
Chia sẻ các giải pháp tài chính xanh toàn diện Ngân hàng đang triển khai, ông Tùng nêu rõ, ở sản phẩm cho vay, VietinBank đã nỗ lực đơn giản hóa thủ tục, chuyển đổi số để tạo sự thuận tiện trong các khâu thiết lập vốn cho doanh nghiệp. Sau hướng dẫn của Ngân hàng Nhà nước, chúng tôi cũng đưa tiêu chí xanh và bền vững vào trong tiêu chí cấp tín dụng. Theo đó, các doanh nghiệp đạt tiêu chí xanh sẽ được ưu tiên cấp tín dụng hơn so với các doanh nghiệp chưa đạt tiêu chí này.
Ở sản phẩm huy động vốn, VietinBank phát hành tiền gửi xanh, nhằm kết nối giữa người gửi tiền với người chọn vốn xanh. Ngân hàng cũng nỗ lực làm việc với các tổ chức quốc tế để triển khai, tìm kiếm huy động các nguồn vốn cho các mục tiêu phát triển bền vững tại Việt Nam.
VietinBank còn tổ chức các hội thảo, chương trình trình đào tạo hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao nhận thức xây dựng lộ trình chuyển đổi xanh, tìm kiếm cơ hội xuất khẩu và tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu.
Thúc đẩy thực hiện kinh tế tuần hoàn
Ở góc độ Bộ Công Thương, bà Nguyễn Thị Lâm Giang, Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công cho biết, từ năm 2024, Bộ trưởng Bộ Công Thương đã có Chỉ thị về việc thúc đẩy thực hiện kinh tế tuần hoàn trong ngành Công Thương với 8 nội dung chính.
Nhiều doanh nghiệp ứng dụng kinh tế tuần hoàn để tiết kiệm chi phí, gia tăng giá trị chuỗi sản xuất
Cụ thể, nghiên cứu, rà soát, gắn kết kinh tuần hoàn vào chính sách phát triển các lĩnh vực ngành Công Thương; thúc đẩy áp dụng các mô hình kinh tế tuần hoàn trong ngành Công Thương; từng bước phát triển thị trường nguyên vật liệu, công nghệ, sản phẩm đáp ứng tiêu chí về kinh tế tuần hoàn; chú trọng đẩy mạnh nghiên cứu khoa học, ứng dụng các giải pháp, công nghệ tiên tiến hiện đại nhằm thúc đẩy áp dụng kinh tế tuần hoàn.
Cùng với đó, đào tạo nâng cao năng lực về kinh tế tuần hoàn cho các doanh nghiệp, các nhà quản lý, nhà chính sách và các bên liên quan trọng ngành Công Thương; đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến kiến thức pháp luật, các mô hình, điển hình tốt về kinh tế tuần hoàn; tăng cường hợp tác quốc tế; quản lý, cập nhật thông tin, dữ liệu về kinh tế tuần hoàn.
Sau Quyết định số 222/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ban hành Kế hoạch hành động quốc gia thực hiện kinh tế tuần hoàn đến năm 2035, vào tháng 10/2025, Bộ Công Thương đã có Quyết định số 3187/QĐ-BCT ban hành Kế hoạch hành động thực hiện kinh tế tuần hoàn trong ngành Công Thương đến năm 2035.
Quyết định này tập trung vào 5 nhiệm vụ trọng tâm: Nâng cao nhận thức, kiến thức, kỹ năng và phát triển các thực hành tốt về thực hiện kinh tế tuần hoàn; xây dựng, hoàn thiện thể chế, chính sách, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về thực hiện kinh tế tuần hoàn nhất là các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật để khuyến khích thực hiện kinh tế tuần hoàn; hỗ trợ thúc đẩy áp dụng kinh tế tuần hoàn trong hoạt động sản xuất, kinh doanh và tiêu dùng; tăng cường quản lý chất thải để thực hiện kinh tế tuần hoàn; đẩy mạnh liên kết, hợp tác, giám sát, đánh giá thực hiện kinh tế tuần hoàn.
Bên cạnh đó, các nhiệm vụ áp dụng các mô hình kinh tế tuần hoàn trong các lĩnh vực ngành Công Thương được đẩy mạnh. Trong khuôn khổ thực hiện Chương trình hành động quốc gia về sản xuất và tiêu dùng bền vững giai đoạn 2021-2030, Chương trình quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả giai đoạn 2019-2030, Bộ Công Thương, với vai trò là cơ quan đầu mối, đã phối hợp với các Bộ, ngành và địa phương, các tổ chức trong nước và quốc tế tổ chức triển khai các nhiệm vụ về xây dựng áp dụng các mô hình kinh tế tuần hoàn có tiềm năng như mô hình sản xuất sạch hơn và hiệu quả tài nguyên, thiết kế sản phẩm bền vững, mô hình cụm công nghiệp sinh thái, mô hình giảm thiểu tái sử dụng tái chế chất thải trong một số lĩnh vực ngành ưu tiên như da giày, thực phẩm, bao bì đồ uống.
Ngoài ra, các hoạt động hỗ trợ nâng cao năng lực, đào tạo truyền thông về kinh tế tuần hoàn trong các lĩnh vực ngành Công Thương cũng đã được chú trọng triển khai.
Tại Chỉ thị số 14/CT-BCT về việc thúc đẩy thực hiện kinh tế tuần hoàn trong ngành Công Thương nêu, tại Việt Nam, kinh tế tuần hoàn được xác định là giải pháp trọng tâm để đổi mới mô hình tăng trưởng, nâng cao chất lượng, hiệu quả, năng lực cạnh tranh, cải thiện năng suất lao động, tạo ra các chuỗi giá trị gia tăng mới, hiệu quả cao, hài hòa mối quan hệ giữa tăng trưởng kinh tế với bảo vệ môi trường.