Ngay từ những ngày đầu lập nước, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã sớm nhận thức sâu sắc giá trị đặc biệt của tài liệu lưu trữ đối với sự nghiệp cách mạng. Ngày 3/1/1946, Người ký ban hành Thông đạt số 01C-VP - văn bản đầu tiên của Chính phủ về công tác văn thư, lưu trữ, thể hiện tầm nhìn chiến lược trong việc gìn giữ tài liệu phục vụ kiến thiết quốc gia.
Lễ kỷ niệm 80 năm ngày Lưu trữ Việt Nam (3/1/1946 - 3/1/2026). Ảnh: Hải Long
Phát biểu tại Lễ kỷ niệm 80 năm ngày Lưu trữ Việt Nam (3/1/1946 - 3/1/2026) diễn ra ngày 31/12/2025, ông Đặng Thanh Tùng - Cục trưởng Cục Văn thư và Lưu trữ Nhà nước khẳng định, ngành lưu trữ Việt Nam được hình thành sớm cùng với Nhà nước cách mạng, gắn bó mật thiết với hoạt động lãnh đạo của Đảng, quản lý và điều hành của Nhà nước, khẳng định vai trò gìn giữ ký ức dân tộc và bảo vệ bằng chứng lịch sử, pháp lý.
Một dấu mốc quan trọng là năm 2024, Quốc hội thông qua Luật Lưu trữ, trong đó quy định rõ ngày 3/1 hàng năm là Ngày Lưu trữ Việt Nam. Việc luật hóa Ngày Lưu trữ không chỉ mang ý nghĩa nghề nghiệp mà còn thể hiện sự ghi nhận chính thức về mặt pháp lý, chính trị và xã hội đối với công tác lưu trữ và đội ngũ những người làm nghề.
Theo Cục trưởng Cục Văn thư và Lưu trữ Nhà nước, cùng với việc hoàn thiện thể chế, hệ thống tổ chức lưu trữ từ Trung ương đến địa phương từng bước được kiện toàn theo hướng thống nhất, chuyên nghiệp và hiện đại. Đội ngũ cán bộ lưu trữ không ngừng trưởng thành, được đào tạo bài bản, kế thừa liên tục qua các thế hệ.
Hiện nay, lưu trữ Việt Nam đã hình thành một chỉnh thể thống nhất, đa dạng và ngày càng chuyên nghiệp. Trong đó, các cơ quan lưu trữ Trung ương giữ vai trò trụ cột; lưu trữ quốc phòng, công an, ngoại giao bảo vệ tài liệu gắn với an ninh, chủ quyền; lưu trữ lịch sử cấp tỉnh giữ gìn ký ức lịch sử - văn hóa địa phương; các hội nghề nghiệp và doanh nghiệp lưu trữ tạo động lực xã hội hóa và đổi mới công nghệ.
Trong giai đoạn phát triển mới, Thứ trưởng Bộ Nội vụ Cao Huy nhấn mạnh, để tiếp tục khẳng định vai trò của lưu trữ Việt Nam trong công cuộc xây dựng, bảo vệ và phát triển đất nước, Cục Văn thư và Lưu trữ Nhà nước cùng Cục Lưu trữ của Đảng cần tiếp tục phối hợp chặt chẽ trong nghiên cứu, tham mưu ban hành các quy định pháp luật và hướng dẫn nghiệp vụ, bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ trong toàn hệ thống từ Trung ương đến địa phương.
Bên cạnh đó, Hội Văn thư - Lưu trữ Việt Nam được đề nghị phát huy hơn nữa vai trò là "cánh tay nối dài" của cơ quan quản lý nhà nước, đồng thời làm tốt chức năng kết nối các thế hệ cán bộ trong ngành, lan tỏa đạo đức nghề nghiệp, tinh thần trách nhiệm và giá trị phụng sự, góp phần gìn giữ bản sắc và uy tín của nghề lưu trữ trong xã hội.
Đối với Hội Doanh nghiệp lưu trữ và các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực này, Đảng và Nhà nước khuyến khích tham gia cung cấp dịch vụ lưu trữ nhằm hình thành thị trường dịch vụ chuyên nghiệp, ứng dụng các giải pháp khoa học, hiện đại, an toàn, bảo đảm an ninh, an toàn thông tin.