Bứt phá nhờ dược liệu và cây công nghiệp
Làng Xốp Dùi (xã Xốp, tỉnh Quảng Ngãi) có 800 nhân khẩu với 245 hộ dân đang chung tay gây dựng một hướng đi mới đó là đưa sâm và các loại dược liệu thành cây trồng chủ lực, mở ra tương lai đổi thay cho cả cộng đồng.
Làng Xốp Dùi (xã Xốp, tỉnh Quảng Ngãi) nhìn từ trên cao. Ảnh: N.Ngọc
A Đoan, Trưởng thôn Xốp Dùi chia sẻ, ở đây có khoảng 90% dân làng đều trồng dược liệu. Đáng chú ý nhất là thanh niên A Khem, người trồng nhiều nhất. Từ 200 gốc ban đầu, nay vườn sâm Ngọc Linh của anh đã có hơn 1.000 gốc. Năm ngoái, chỉ bán một luống, anh thu về 200 triệu đồng.
Câu chuyện của A Khem trở thành niềm cảm hứng cho bà con. Không giữ riêng cho mình, anh sẵn sàng bán giống, chia sẻ kỹ thuật trồng sâm để cả làng cùng phát triển. Chính tinh thần sẻ chia ấy đã biến Xốp Dùi thành một cộng đồng đoàn kết, cùng nhau thoát nghèo.
Bản thân Trưởng thôn A Đoan cũng trồng vài trăm gốc sâm. Ông chia sẻ, trước kia, người dân Xốp Dùi chỉ quen với gùi trên vai, cuốc trên nương, gieo hạt theo tập quán chọc tỉa. Nay, bà con đã biết sử dụng máy cày, máy tuốt lúa, làm lúa hai vụ, bán lúa cũ để ăn lúa mới. “Cái nghèo từng bám riết giờ chỉ còn sót lại vài hộ. Cả thôn giờ chỉ còn 7 hộ nghèo thôi”, A Đoan cho hay.
Không chỉ có sâm, những đồi cà phê cũng bắt đầu xanh mướt. Người dân mạnh dạn tái canh 15 ha cà phê mới, xen lẫn là những rẫy mắc ca thẳng tắp. Sự chuyển mình này có dấu ấn thầm lặng của ông Trương Trọng Ngọc, người đàn ông 65 tuổi, cả đời gắn bó với Xốp Dùi.
Ông Ngọc sở hữu 4 - 5 ha cà phê, mắc ca, dược liệu. Nhưng thay vì giữ riêng, ông mở cửa vườn, tạo việc làm, trả công cho bà con, tận tình truyền dạy kỹ thuật chăm sóc cây trồng. Với người dân, ông là “người gieo chữ xanh” cho đất Xốp Dùi, không chỉ gieo cây mà còn gieo niềm tin vào tương lai tươi sáng.
Xã Xốp định hướng mở rộng diện tích mắc ca, dược liệu, đặc biệt là sâm Ngọc Linh để cùng với các xã lân cận hình thành vùng dược liệu trọng điểm của khu vực. Ảnh: UBND Xã Xốp
Ông Lê Hải Lâm, Chủ tịch UBND xã Xốp nhận định, bà con ở Xốp Dùi đã biết xóa bỏ cách canh tác lạc hậu, chuyển sang trồng cây dược liệu, cà phê, mắc ca. Đây là hướng đi bền vững để nâng cao đời sống, thoát nghèo lâu dài.
Song song phát triển kinh tế, xã cũng triển khai Đề án phục dựng Di tích lịch sử Làng kháng chiến Xốp Dùi, gắn với bảo tồn văn hóa và phát triển du lịch cộng đồng giai đoạn 2025 - 2030. Đó không chỉ là sự trở về cội nguồn, mà còn là cơ hội để Xốp Dùi vươn mình thành điểm đến du lịch độc đáo, vừa giữ gìn bản sắc, vừa nâng cao thu nhập cho người dân.
Từ một ngôi làng nghèo, Xốp Dùi hôm nay đang trỗi dậy mạnh mẽ, mang dáng dấp của một vùng đất mới. Những luống sâm, rẫy cà phê, mắc ca nối dài không chỉ là cây trồng, mà còn là hy vọng, là khát vọng vươn lên thoát nghèo, làm giàu.
Hình thành vùng dược liệu trọng điểm
Xã Xốp đặt mục tiêu đến năm 2030, tổng diện tích gieo trồng cây chủ yếu đạt 2.800 ha. Trong đó, cây trồng hàng năm là 1.418 ha; cây trồng lâu năm là 1.382 ha (gồm: sâm Ngọc Linh 17 ha; cà phê 745 ha; mắc ca 200 ha; bời lời 350 ha; cây ăn quả 70 ha).
Cùng với đó, địa phương duy trì và phát triển 5 hợp tác xã và 5 tổ hợp tác; phát triển trên 8 sản phẩm đạt tiêu chuẩn OCOP (gồm cà phê, mắc ca, hồng đẳng sâm, chè, dược liệu, thủy sản…). Xã cũng đặt mục tiêu thành lập mới 3 hợp tác xã trong các lĩnh vực nuôi trồng thủy sản, chăn nuôi và trồng cây nguyên liệu thuốc lá.
Ông Trần Trọng Từ, Bí thư Đảng ủy xã Xốp cho biết, thời gian tới, địa phương sẽ đẩy mạnh thành lập các tổ hợp tác, hợp tác xã liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị, gắn với Đề án Mỗi xã một sản phẩm (OCOP). Đồng thời, quy hoạch và xây dựng các vùng sản xuất hồng đẳng sâm, sâm Ngọc Linh, cà phê Arabica và nuôi trồng thủy sản. Xã chú trọng nâng cao giá trị, xây dựng thương hiệu riêng cho các sản phẩm như cà phê, mắc ca...
Ngoài ra, xã tập trung phát triển đàn gia súc; cải tạo vườn tạp; chuyển đổi cây trồng kém hiệu quả sang mắc ca, chè, cà phê xứ lạnh. Đặc biệt, xã đẩy mạnh xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững.
Người dân trên địa bàn xã Xốp đã chú trọng chuyển đổi sang một số cây trồng có giá trị kinh tế cao. Ảnh: Xã Xốp
Theo ông Từ, xã Xốp chú trọng phát triển kinh tế hộ gia đình làm trọng tâm để nâng cao đời sống người dân; kinh tế tư nhân là động lực quan trọng để tăng trưởng. Xã hỗ trợ phát triển kinh tế hộ theo mô hình “cầm tay chỉ việc”, đồng thời quan tâm đến kinh tế nông nghiệp, nông thôn.
Trong đó, chú trọng hình thành vùng trồng cây có hiệu quả kinh tế cao, gắn với phát triển công nghiệp chế biến nông - lâm sản. Xã khuyến khích mở rộng diện tích, tái canh cà phê xứ lạnh Arabica, đặc biệt trên diện tích cây bời lời, sắn (mì) kém hiệu quả.
Song song, xã tổ chức trồng thí điểm để tiến tới mở rộng diện tích một số cây trồng tiềm năng (như cây nguyên liệu thuốc lá); khai thác hiệu quả mặt nước lớn để phát triển nuôi trồng thủy sản; đẩy mạnh ứng dụng tiến bộ khoa học trong canh tác; huy động tốt nguồn lực Nhà nước và nội lực nhân dân, hỗ trợ vốn vay cho bà con, nhất là đồng bào dân tộc thiểu số, phát triển diện tích cà phê xứ lạnh.
Đáng chú ý, xã định hướng mở rộng diện tích mắc ca, dược liệu, đặc biệt là sâm Ngọc Linh để cùng với các xã lân cận hình thành vùng dược liệu trọng điểm của khu vực…
Thời gian qua, người dân trên địa bàn xã Xốp (tỉnh Quảng Ngãi) đã chú trọng chuyển đổi sang một số cây trồng có giá trị kinh tế cao, góp phần từng bước hình thành các vùng chuyên canh cây công nghiệp nổi bật. Dự kiến đến cuối 2025, tổng diện tích gieo trồng cây hằng năm trên địa bàn xã đạt 1.557ha; diện tích cây lâu năm đạt 1.374ha; diện tích cây dược liệu đạt 20ha.