Nhà báo lão thành Hà Đăng: Đạo đức nghề báo phải được đặt lên hàng đầu

Tài năng và sự rèn luyện không ngừng

Nhà báo Hà Đăng, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, nguyên Trưởng ban Tư tưởng – Văn hóa Trung ương, nguyên Tổng Biên tập Báo Nhân Dân, nguyên Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản, chia sẻ rằng sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn coi đạo đức là gốc. Người cách mạng phải có đạo đức, nếu không thì dù tài giỏi đến mấy cũng không thể lãnh đạo được nhân dân hay hoàn thành nhiệm vụ lớn lao.

Theo ông, điều ấy đối với nghề báo càng có ý nghĩa sâu sắc. Đạo đức của nhà báo không chỉ thể hiện ở cách sống trong sạch, ở mối quan hệ với đồng nghiệp, mà quan trọng hơn cả là mối quan hệ với sự nghiệp cách mạng, với Tổ quốc và nhân dân. Báo chí cách mạng Việt Nam được xác định là một mặt trận, còn người làm báo là chiến sĩ. Vì thế, đạo đức nghề báo phải được đặt lên hàng đầu, là nền tảng hình thành nhân cách và tạo nên sức mạnh ngòi bút.

Nhà báo Hà Đăng dẫn lại lời Bác Hồ tại Đại hội III Hội Nhà báo Việt Nam năm 1962: “Nhiệm vụ của báo chí là phục vụ nhân dân, phục vụ cách mạng. Để làm tròn nhiệm vụ vẻ vang của mình, cán bộ báo chí cần phải tu dưỡng đạo đức cách mạng”. Đó là chân lý bất biến, soi sáng cho sự phát triển của báo chí Việt Nam qua nhiều thế hệ.

Ông cho rằng những người làm báo nói chung, Báo Công Thương nói riêng, nhiều năm qua đã cụ thể hóa tinh thần ấy bằng “Quy định về đạo đức nghề nghiệp của người làm báo Việt Nam”, trong đó xác định sự trung thành tuyệt đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc dưới sự lãnh đạo của Đảng. Nhà báo phải gắn bó mật thiết với nhân dân, hành nghề trung thực, khách quan, tôn trọng sự thật, không vụ lợi, gương mẫu chấp hành pháp luật và phát huy trách nhiệm xã hội.

Nhấn mạnh đạo đức không phải để phủ định tài năng, Nhà báo Hà Đăng khẳng định đức và tài là hai thành tố gắn bó hữu cơ, thiếu một thì không thể có một nhà báo giỏi. Đạo đức là gốc rễ để nhà báo không bị cuốn vào chủ nghĩa cơ hội, còn tài năng là cánh bay để báo chí làm tròn sứ mệnh phục vụ nhân dân.

Nhà báo Hà Đăng cho rằng tài năng của người làm báo được thể hiện trên ba phương diện. Thứ nhất là năng lực nắm vững lý luận cách mạng, hiểu đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước. Thứ hai là năng lực đi vào thực tiễn, bám sát đời sống, phát hiện những vấn đề nóng hổi của xã hội. Thứ ba là năng lực vận dụng nghiệp vụ báo chí để sáng tạo những tác phẩm có giá trị phản ánh và định hướng dư luận.

Trong đó, năng lực nghiệp vụ có ý nghĩa rất quan trọng. Nhà báo có đạo đức nhưng thiếu nghiệp vụ thì khó có thể tạo ra những tác phẩm báo chí hấp dẫn, có sức thuyết phục. Bác Hồ từng căn dặn cụ thể về nghề làm báo: Viết cho ai, viết cái gì, viết như thế nào, cách lấy tư liệu ra sao. Những chỉ dẫn đó không chỉ nói về lý tưởng mà còn là những bài học thực tiễn sâu sắc về kỹ năng nghề nghiệp.

Nhà báo Hà Đăng chia sẻ, tài năng không phải là thứ từ trên trời rơi xuống mà là kết quả của cả quá trình đào tạo và rèn luyện gian khổ. Các trường báo chí có thể cung cấp nền tảng, nhưng sự trưởng thành thật sự đến từ lao động nghề nghiệp, từ sự tự học và tự rèn luyện liên tục. Những nhà báo thành danh qua các thời kỳ đều là những người đã trải qua quá trình tự rèn luyện không ngừng.

Ông nói, lớp nhà báo đi trước ít được đào tạo chính quy, nhưng họ trưởng thành nhờ thực tiễn và sự bền bỉ tự học. Lớp trẻ ngày nay có điều kiện học tập bài bản, cả trong nước và quốc tế, song nếu thiếu sự tự rèn luyện thì vẫn khó trưởng thành. Học nghề báo phải là quá trình suốt đời. Nhà báo phải học từ đồng nghiệp, từ thực tiễn, từ bạn đọc, từ sách báo. Một ngày không học là một ngày lạc hậu. Tri thức báo chí thay đổi từng ngày, và còn làm báo thì còn phải học.

Từ kinh nghiệm nhiều thập kỷ gắn bó với nghề, ông cho rằng học tập và rèn luyện là cách duy nhất để ngòi bút không bị cùn mòn. Sự chủ quan, tự mãn là kẻ thù lớn nhất của nhà báo. Chỉ bằng sự khiêm tốn, cầu tiến, người làm báo mới có thể nâng cao tay nghề, giữ vững bản lĩnh, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của công chúng.

Giữ trọn niềm tin với nhân dân

Nhà báo Hà Đăng cho rằng trong bối cảnh thông tin bùng nổ, báo chí đang đứng trước những thách thức chưa từng có. Vì thế, thế hệ nhà báo trẻ cần kiên định 3 điều cốt lõi:

Một là, giữ vững đạo đức nghề nghiệp, luôn trung thực và tận tụy vì nhân dân. Hai là, không ngừng nâng cao trình độ, làm chủ công nghệ, nắm vững kỹ năng hiện đại.
Ba là, đặt niềm tin của nhân dân lên trên hết, bởi niềm tin ấy chính là sức sống còn của báo chí cách mạng.

Ông nhấn mạnh, báo chí không chỉ phản ánh sự thật mà còn phải định hướng dư luận xã hội, tạo động lực cho công cuộc xây dựng và phát triển đất nước. Để làm được điều đó, mỗi người làm báo phải vừa có đức vừa có tài, vừa rèn luyện nhân cách vừa trau dồi nghiệp vụ. Khi hội tụ đủ hai yếu tố ấy, ngòi bút mới thực sự có sức mạnh chiến đấu và lan tỏa.

Nhân dịp Báo Công Thương kỷ niệm 80 năm thành lập, Nhà báo Hà Đăng bày tỏ tin tưởng rằng với truyền thống cách mạng và sự rèn luyện không ngừng, Báo Công Thương sẽ tiếp tục khẳng định bản lĩnh của nền báo chí cách mạng Việt Nam, xứng đáng là cơ quan ngôn luận của Bộ Công Thương, là tiếng nói của cộng đồng doanh nghiệp và người lao động, đồng thời là địa chỉ tin cậy của bạn đọc cả nước.

Nhà báo Hà Đăng: Nhà báo phải gắn bó mật thiết với nhân dân, hành nghề trung thực, khách quan, tôn trọng sự thật, không vụ lợi, gương mẫu chấp hành pháp luật và phát huy trách nhiệm xã hội.