PC Lai Châu đẩy mạnh chuyển đổi số, hướng tới lưới điện thông minh

Chuyển đổi số tạo dấu ấn trong vận hành và dịch vụ

Với đặc thù địa bàn miền núi rộng lớn, địa hình phức tạp, khối lượng tài sản phải quản lý không hề nhỏ: 438 km đường dây 110kV, 4 trạm biến áp 110kV công suất 148 MVA, hơn 2.350 km đường dây trung áp, gần 2.000 km đường dây hạ áp cùng gần 1.400 trạm biến áp phân phối, phục vụ gần 118.000 khách hàng. Chính vì vậy, việc đẩy mạnh ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số đã giúp Công ty Điện lực Lai Châu (PC Lai Châu) từng bước vượt qua thách thức, nâng cao độ tin cậy, an toàn và chất lượng dịch vụ cung cấp điện.

Thực tế triển khai cho thấy, công nghệ số đã mang lại những chuyển biến rõ nét trong công tác vận hành lưới điện. Hệ thống SCADA/DMS tại Trung tâm Điều khiển xa cho phép giám sát, điều khiển toàn bộ thiết bị 110kV và trung áp, thay thế phần lớn thao tác thủ công trước đây. Nhờ đó, khi xảy ra sự cố, việc khoanh vùng, cô lập đã nhanh chóng và chính xác hơn nhiều, giúp cải thiện đáng kể các chỉ số độ tin cậy. Chỉ trong 6 tháng đầu năm 2025, SAIDI đã giảm gần 97 phút và SAIFI giảm hơn 1,3 lần so với cùng kỳ.

Song song với đó, việc thu thập và phân tích dữ liệu vận hành theo thời gian thực đã mở ra hướng tối ưu hóa hệ thống một cách khoa học. Các bất thường trên lưới được phát hiện sớm, phụ tải được dự báo chính xác, từ đó giúp xây dựng phương án điều hành hợp lý. Nhờ vậy, tỷ lệ tổn thất điện năng duy trì ở mức 2,56%, giảm 0,06% so với cùng kỳ năm trước, một con số đáng ghi nhận trong điều kiện địa hình chia cắt.

Trong lĩnh vực dịch vụ khách hàng, bước tiến nổi bật chính là việc hoàn thành lắp đặt 100% công tơ điện tử đo xa. Công nghệ này không chỉ hỗ trợ ghi chỉ số và lập hóa đơn điện tử mà còn phát hiện, cảnh báo kịp thời những trường hợp bất thường. Đi kèm với đó là hệ thống thanh toán trực tuyến, ứng dụng chăm sóc khách hàng, chatbot và tổng đài ảo, tạo nên trải nghiệm dịch vụ minh bạch, tiện lợi và hiện đại.

Không dừng lại ở đó, PC Lai Châu còn triển khai đồng bộ nhiều giải pháp công nghệ. Các phần mềm quản lý như CMIS, PMIS, ERP, ECP, QLMBA hay DOffice đã giúp hệ thống vận hành trơn tru, liên thông và minh bạch. Bản đồ số GIS với hình ảnh trực quan 2D/3D giúp quản lý toàn bộ tài sản lưới điện, kết nối chặt chẽ với SCADA và công tơ đo xa. Các công cụ phân tích như NEMO, SmartSimulator hỗ trợ tính toán tổn thất, so sánh với số liệu thực tế để tối ưu hiệu quả. Hạ tầng viễn thông, CNTT với mạng truyền dẫn cáp quang OPGW trên toàn bộ tuyến 110kV đã đảm bảo việc kết nối các TBA 110kV ở chế độ không người trực; các thiết bị thông minh trên lưới điện Recloser, LBS,…được kết nối điều khiển tại Trung tâm Điều khiển xa góp phần nâng cao an toàn, tin cậy cho lưới điện. Đặc biệt, công ty đã hoàn thành 6 mạch vòng trung áp, lập trình thiết bị theo DAS/DMS để tự động phát hiện, cô lập sự cố và nhanh chóng khôi phục cấp điện.

Một điểm nhấn khác là việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong giám sát và cảnh báo. Camera nhiệt và cảm biến online được lắp đặt tại các trạm 110kV để giám sát nhiệt độ thiết bị. UAV kết hợp AI giúp phân tích hình ảnh, phát hiện hư hỏng trên đường dây, hành lang tuyến, dây dẫn, cách điện. AI cũng được ứng dụng để phân tích dữ liệu từ cảm biến, camera, đo chất lượng điện năng nhằm dự báo sự cố, cảnh báo sớm. Khi tích hợp vào SCADA, những công nghệ này đã rút ngắn đáng kể thời gian xử lý, giảm thiểu sự cố, tiết kiệm chi phí và nâng cao mức độ hài lòng của khách hàng.

Định hướng xây dựng lưới điện thông minh, bền vững

Trên nền tảng những kết quả đã đạt được, PC Lai Châu xác định giai đoạn tới sẽ tiếp tục đẩy mạnh chuyển đổi số toàn diện trên nhiều lĩnh vực: từ kỹ thuật – vận hành, an toàn lao động, kinh doanh, dịch vụ khách hàng đến đầu tư xây dựng và quản lý nguồn lực.

Cụ thể, công ty sẽ tập trung triển khai hệ thống GIS thế hệ mới để quản lý 100% tài sản lưới điện trên nền bản đồ trực quan; đồng thời hoàn thiện hạ tầng viễn thông, CNTT bằng việc bổ sung cáp quang OPGW trên tất cả các tuyến 110kV, từng bước chuyển kênh truyền kết nối các thiết bị thông minh trên lưới điện Recloser, LBS,,… từ 4G/5G APN sang sử dụng kênh truyền bằng cáp quang để tăng tính ổn định. Bên cạnh đó, hệ thống điều khiển (OT) sẽ được nâng cấp nhằm đảm bảo an toàn, ổn định lâu dài, đi đôi với việc siết chặt công tác an toàn thông tin và an ninh mạng.

Một hướng đi quan trọng là đẩy mạnh ứng dụng AI và Big Data trong giám sát, điều hành, từng bước chuyển đổi từ mô hình bảo trì định kỳ sang bảo trì dự đoán. Đây là giải pháp không chỉ giúp giảm tổn thất điện năng, tối ưu chi phí sản xuất, kinh doanh mà còn nâng cao tính chủ động trong quản trị. Công ty cũng đặt mục tiêu tích hợp hiệu quả các nguồn năng lượng tái tạo như thủy điện, điện mặt trời mái nhà, bảo đảm cân bằng phụ tải, nguồn phát và đáp ứng nhu cầu phát triển xanh, bền vững.

Theo ông Quách Văn Biên, Phó Giám đốc PC Lai Châu: Mục tiêu cuối cùng của chuyển đổi số là xây dựng lưới điện thông minh với tỷ lệ tự động hóa cao, dịch vụ khách hàng ngày càng minh bạch, tiện lợi, hiện đại. Đây sẽ là nền tảng quan trọng để Công ty không chỉ nâng cao hiệu quả sản xuất, kinh doanh mà còn đóng góp thiết thực cho phát triển kinh tế, xã hội của tỉnh trong giai đoạn tới.