Ngày 6/12, tại Hà Nội, Tạp chí Năng lượng Mới (PetroTimes) tổ chức Tọa đàm “Petrovietnam trong hành trình phát triển cùng đất nước", quy tụ nhiều chuyên gia kinh tế, năng lượng.
Tọa đàm là cơ hội để các chuyên gia, nhà quản lý chia sẻ góc nhìn đa chiều về vai trò của Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng Quốc gia Việt Nam (Petrovietnam) trong suốt 50 năm hình thành và phát triển.
Tham dự tọa đàm có TS. Nguyễn Quốc Thập - Chủ tịch Hội Dầu khí Việt Nam; bà Phạm Thúy Chinh - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Quốc hội; ông Nguyễn Văn Phụng, nguyên Cục trưởng Cục Thuế doanh nghiệp lớn (Bộ Tài chính); cùng PGS.TS Nguyễn Thường Lạng - nhà kinh tế học.
Toàn cảnh buổi Tọa đàm “Petrovietnam trong hành trình phát triển cùng đất nước”.
Trụ cột chiến lược của nền kinh tế và an ninh quốc gia
Phát biểu tại tọa đàm, TS. Nguyễn Quốc Thập nhấn mạnh trong 50 năm xây dựng và trưởng thành, Petrovietnam đã đảm đương một trọng trách nặng nề và vẻ vang: vừa là trụ cột năng lượng quốc gia, vừa là lực lượng kinh tế chủ lực, đồng thời là biểu tượng của bản lĩnh Việt Nam trên biển. Từ hơn 440 triệu tấn dầu được khai thác và xuất bán đến gần 200 tỷ m³ khí được đưa vào bờ, từ các nhà máy đạm Phú Mỹ, Cà Mau đến chuỗi nhà máy điện - khí - lọc hóa dầu, Petrovietnam luôn duy trì đóng góp ổn định và bền vững cho ngân sách Nhà nước, ngay cả trong những giai đoạn thị trường dầu khí toàn cầu biến động mạnh.
TS. Nguyễn Quốc Thập - Chủ tịch Hội Dầu khí Việt Nam phát biểu tại tọa đàm
Không chỉ mang sứ mệnh kinh tế, Petrovietnam còn đảm nhận nhiệm vụ chiến lược thông qua việc thực thi “5 An”: an ninh năng lượng, an ninh kinh tế, an ninh lương thực, an ninh quốc phòng và chủ quyền quốc gia trên biển. Từ hệ thống mỏ khai thác xa bờ đến các công trình công nghiệp trọng điểm, ngành dầu khí đã góp phần quan trọng bảo vệ chủ quyền, củng cố tiềm lực quốc phòng và bảo đảm an sinh xã hội trên diện rộng.
Trên cơ sở thực hiện sứ mệnh đó, Tập đoàn đã khẳng định vị thế của một doanh nghiệp kinh tế hàng đầu với loạt thành tựu nổi bật. Tổng tài sản hợp nhất vượt 1 triệu tỷ đồng, vốn chủ sở hữu hơn 556 nghìn tỷ đồng. Trong nhiều năm, Petrovietnam duy trì mức nộp ngân sách trung bình khoảng 160 nghìn tỷ đồng/năm, chiếm hơn 80% tổng nộp ngân sách của 18 tập đoàn, tổng công ty Nhà nước. Lợi nhuận giai đoạn 2020-2025 đạt 316 nghìn tỷ đồng, bình quân khoảng 2,2 tỷ USD/năm. Tập đoàn cũng là doanh nghiệp duy nhất nhiều lần nhận các giải thưởng cao quý về khoa học - công nghệ, gồm 6 Giải thưởng Hồ Chí Minh và 4 Giải thưởng Nhà nước, cùng hàng chục sáng chế trong và ngoài nước. Đặc biệt, hoạt động an sinh xã hội được duy trì liên tục với tổng giá trị hơn 5,13 nghìn tỷ đồng trong giai đoạn 2020-2025.
Trong khi đó, bà Phạm Thúy Chinh, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Quốc hội cho rằng: Petrovietnam là một thành tố then chốt trong nhiều cấu phần cốt lõi của nền kinh tế và an ninh quốc gia.
Thứ nhất, Petrovietnam là một trong những trụ cột quan trọng của tăng trưởng và ổn định kinh tế vĩ mô. Tập đoàn duy trì đóng góp ngân sách và GDP ở mức cao, ổn định trong nhiều năm; đồng thời tạo việc làm trực tiếp và gián tiếp cho hàng chục nghìn lao động. Chuỗi giá trị dầu khí - từ thăm dò, khai thác, chế biến đến phân phối các sản phẩm năng lượng - giúp nền kinh tế có được nguồn cung chiến lược, qua đó hỗ trợ tăng trưởng và ổn định giá cả.
Thứ hai, Petrovietnam đóng góp rất quan trọng trong thực hiện Chiến lược kinh tế biển bền vững và bảo đảm an ninh - quốc phòng. Hoạt động dầu khí diễn ra chủ yếu tại các vùng biển xa bờ; quá trình tìm kiếm - thăm dò - khai thác giúp khẳng định và thực thi chủ quyền quốc gia. Bên cạnh đó, nhiều dự án dầu khí kéo theo phát triển hạ tầng cảng biển, logistics và các ngành công nghiệp hỗ trợ, tạo chuỗi giá trị lan tỏa mạnh mẽ cho cả vùng kinh tế biển.
Thứ ba, Petrovietnam là nhân tố then chốt bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia. Trong bối cảnh thế giới có nhiều biến động khó lường, Petrovietnam vẫn duy trì ổn định nguồn cung xăng dầu, khí, điện, đạm… cho nền kinh tế. Năng lực vận hành các nhà máy lọc hóa dầu, nhà máy điện - đạm và hệ thống khí đã giúp Việt Nam tránh được các cú sốc đột biến về năng lượng như nhiều quốc gia khác.
Thứ tư, Petrovietnam là lực lượng tiên phong trong đổi mới sáng tạo, khoa học - công nghệ và chuyển đổi số. Tập đoàn tích cực triển khai các chương trình chuyển đổi công nghệ, nâng cao năng lực quản trị và hướng đến yêu cầu phát triển mới theo tinh thần Nghị quyết 57-NQ/TW của Trung ương. Đổi mới công nghệ không chỉ nâng sức cạnh tranh của doanh nghiệp mà còn tạo thêm năng lực nội sinh cho quốc gia trong lĩnh vực năng lượng - công nghiệp.
“Cuối cùng, khi nhìn lại chặng đường 50 năm, có thể khẳng định Petrovietnam đã phát triển toàn diện và trở thành doanh nghiệp số 1 của Việt Nam. Tập đoàn luôn nằm trong nhóm dẫn đầu về doanh thu, nộp ngân sách, hiệu quả sản xuất kinh doanh, và ngày càng thể hiện rõ vai trò trụ cột kinh tế. Trong bối cảnh biến động toàn cầu và yêu cầu chuyển đổi ngày càng lớn, Petrovietnam tiếp tục là lực lượng quan trọng góp phần bảo đảm tăng trưởng bền vững của đất nước” - bà Phạm Thúy Chinh nhấn mạnh.
Bà Phạm Thúy Chinh - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội phát biểu tại tọa đàm.
3 yếu tố then chốt khẳng định năng lực tài chính bền vững
Để hiểu đúng vai trò của Petrovietnam, theo PGS. TS Nguyễn Thường Lạng không thể chỉ nhìn vào những tấn dầu thô được khai thác, mà cần phải nhìn rộng hơn vào hệ sinh thái và giá trị lan tỏa mà Tập đoàn đã tạo dựng trong nền kinh tế. PGS.TS Nguyễn Thường Lạng cho rằng: Sau nửa thế kỷ xây dựng và trưởng thành, Petrovietnam đang bước vào một giai đoạn phát triển mới. Hệ sinh thái của Tập đoàn không chỉ tiếp tục vận hành mà còn mở rộng, nâng cao giá trị, đóng góp vào những động lực tăng trưởng mới của nền kinh tế Việt Nam trong bối cảnh chuyển dịch năng lượng và yêu cầu phát triển bền vững.
Tiến trình phát triển của một ngành công nghiệp bao giờ cũng đi từng bước, từ non trẻ đến trưởng thành. Petrovietnam cũng như vậy: Bắt đầu từ những ngày công nghiệp sơ khai với các giàn khoan ngoài khơi, sau đó dần tích lũy và khẳng định nội lực để phát triển một hệ sinh thái công nghiệp dầu khí và công nghiệp năng lượng hoàn chỉnh, bao trùm.
“Từ điểm xuất phát là một ngành khai thác tài nguyên đơn thuần, Petrovietnam đã xây dựng được một hệ sinh thái công nghiệp - năng lượng có cấu trúc hoàn chỉnh và gắn kết theo chiều sâu. Đây là điều không phải quốc gia nào cũng làm được, và càng không dễ nếu nhìn lại điều kiện lịch sử của chúng ta trong giai đoạn đầu. Sự “thăng hạng” này cho thấy rõ ở nội lực của Tập đoàn, được phản ánh trong các bảng xếp hạng quốc tế”- PGS.TS Nguyễn Thường Lạng chia sẻ.
Đặc biệt, điều này còn thể hiện ở sự thay đổi tư duy về mô hình quản trị: Từ quản trị theo chỉ tiêu khai thác dầu thô đơn thuần, chuyển sang mô hình quản trị hệ sinh thái, nơi các cấu phần cộng sinh và tạo ra sức lan tỏa mạnh. Nội lực chính là yếu tố quyết định tạo nên thành công này.
Sự thăng hạng của Petrovietnam còn ở sức lan tỏa rất lớn, từ thượng nguồn đến trung nguồn và hạ nguồn, tạo ra năng lượng và nguyên liệu cho nhiều ngành công nghiệp khác. Mỗi lĩnh vực không chỉ tạo ra giá trị kinh tế riêng, mà quan trọng hơn là tạo tính liên kết và lan tỏa, góp phần nâng tầm cấu trúc, năng suất và sức cạnh tranh của nền kinh tế Việt Nam.
“Hơn thế nữa, Tập đoàn đã bắt kịp xu hướng thời đại: Năng lượng xanh - sạch, amoniac, điện gió ngoài khơi, hydrogen… Đó là sự tích lũy trong 50 năm qua, như một chiếc lò xo nén lại đến thời điểm bùng lên”- PGS.TS Nguyễn Thường Lạng nhấn mạnh.
PGS. TS Nguyễn Thường Lạng chia sẻ tại tọa đàm.
Chính từ sự thăng hạng này, dưới góc độ tài khóa và quản lý doanh nghiệp, chia sẻ tại tọa đàm ông Nguyễn Văn Phụng - chuyên gia cao cấp về thuế cho rằng Petrovietnam là điển hình về kỷ luật tài chính và quản trị dòng tiền. Trong hơn 20 năm theo dõi Tập đoàn, ông đánh giá Petrovietnam là một trong số ít doanh nghiệp mà cơ quan thuế “có thể hoàn toàn yên tâm” về số liệu và minh bạch tài chính. Dòng tiền, đầu tư, phân bổ ngân sách và các báo cáo hoạt động đều đáp ứng chuẩn mực cao, qua đó giúp Nhà nước dự báo chính xác nguồn thu và duy trì ổn định tài khóa.
Chia sẻ sâu hơn, ông Phụng cho rằng có ba yếu tố then chốt lý giải cho năng lực tài chính bền vững của Petrovietnam. Thứ nhất là kỷ luật tài chính và quản trị dòng tiền rất nghiêm ngặt. Petrovietnam là doanh nghiệp hiếm hoi mà cơ quan thuế có thể hoàn toàn yên tâm về “doanh nghiệp thật - số liệu thật”. Dòng tiền, đầu tư, phân bổ ngân sách, thu - chi đều được quản trị chặt chẽ, minh bạch, tiệm cận chuẩn mực quốc tế. Điều này tạo nền tảng để Nhà nước tin tưởng vào tính chính xác, ổn định và dự báo được của nguồn thu.
Thứ hai là cấu trúc chuỗi giá trị rộng, có khả năng bù trừ rủi ro theo chu kỳ kinh tế. Petrovietnam không chỉ khai thác dầu thô. Tập đoàn vận hành một hệ sinh thái hoàn chỉnh: thăm dò - khai thác, khí - điện - đạm, lọc hóa dầu, dịch vụ kỹ thuật. Khi giá dầu giảm, các lĩnh vực điện - đạm, khí, lọc hóa dầu tiếp tục tạo nguồn thu ổn định, giúp cân bằng rủi ro. Đây cũng là đặc trưng của các tập đoàn năng lượng quốc gia lớn trên thế giới: chuỗi giá trị càng hoàn chỉnh thì đóng góp ngân sách càng bền vững và ít biến động. Hệ sinh thái đó còn kéo theo nhiều hiệu ứng lan tỏa: công nghiệp hỗ trợ, dịch vụ kỹ thuật, an ninh - quốc phòng, sinh kế người dân (ví dụ người nông dân hưởng lợi trực tiếp từ chương trình “Hạt ngọc mùa vàng” trong ngành phân bón). Nguồn thu ngân sách không chỉ đến từ dầu khí mà còn từ toàn bộ chuỗi hoạt động công nghiệp được hình thành xung quanh ngành.
Thứ ba là năng lực dự báo, lập kế hoạch và hoạch toán kinh doanh rất cao. Petrovietnam luôn xây dựng các kịch bản giá dầu, sản lượng, chi phí và dòng tiền sát với thực tế thị trường. Năng lực này ngày càng hoàn thiện: Nhà máy Dung Quất trước đây chỉ thiết kế để lọc dầu thô Bạch Hổ nhưng nay đã có thể vận hành với dầu từ hơn 30 quốc gia khác - đó là minh chứng cho trình độ dự báo, thích ứng và tối ưu hóa sản xuất. Trong các giai đoạn khủng hoảng như 2008-2012, Petrovietnam vẫn duy trì đóng góp lớn cho ngân sách. “Một miếng khi đói bằng một gói khi no”, do đó vai trò của dầu khí trong những năm khó khăn cho thấy giá trị tích lũy của ngành đối với ổn định tài khóa quốc gia.
Các diễn giả tại tọa đàm đều khẳng định trong suốt 50 năm hình thành và phát triển, Petrovietnam đã khẳng định vị thế doanh nghiệp số 1 của Việt Nam về quy mô, đóng góp ngân sách, hiệu quả sản xuất kinh doanh và năng lực đổi mới sáng tạo. Trước yêu cầu chuyển đổi lớn của thế giới và những kỳ vọng mới của nền kinh tế, Tập đoàn tiếp tục giữ vai trò trụ cột, đóng góp quan trọng vào tăng trưởng bền vững của đất nước, xứng đáng với vị thế một biểu tượng của bản lĩnh Việt Nam trên biển và trong công cuộc phát triển kinh tế - công nghiệp quốc gia.
Tiến sĩ Nguyễn Quốc Thập cho rằng: Giá trị tinh thần cốt lõi tạo nên bản sắc người lao động Petrovietnam có 4 điều: Thứ nhất là sự kiên trì và kiên cường, kiên trì nghiên cứu, tìm tòi, thi công khoan thành công để tìm ra dầu và khí trong đều kiện thiếu thốn gần như tất cả; Kiên cường bám trụ trên những con tàu khảo sát giữa sóng to gió lớn trên biển để hoàn thành nhiệm vụ khảo sát và xây lắp những công trình giữa biển khơi.
Thứ hai là tri thức và khát vọng làm chủ công nghệ: Ngành công nghiệp dầu khí Việt Nam sinh ra bởi tầm nhìn vĩ đại của Chủ tịch Hồ Chí Minh, các thế hệ lãnh đạo cao cấp của Đảng, nhưng trưởng thành và phát triển như ngày hôm nay là nhờ tri thức, bản lĩnh và khát vọng của đội ngũ làm dầu khí. Đó là khát vọng làm chủ khoa học và công nghệ.
Thứ ba là khả năng hiện thực hóa các mục tiêu chiến lược quốc gia và của ngành. Biết sử dụng một cách linh hoạt các nguồn lực từ con người (trong nước và quốc tế) tới thu hút đầu tư và chia sẻ rủi ro.
Thứ tư, có lẽ là điều lớn nhất, đó là say mê nghề nghiệp, tương thân, tương ái giữa các đồng nghiệp, tinh thần đoàn kết, khả năng kết nối trí tuệ, kết nối các thế hệ cán bộ, người lao động. Không có những con người ấy, không thể có ngành dầu khí Việt Nam và Petrovietnam ngày hôm nay.