Phát triển hạ tầng năng lượng, đáp ứng yêu cầu tăng trưởng cao

Chiều 13/10, tại Hà Nội đã diễn ra buổi họp báo thông tin về kết quả Đại hội đại biểu Đảng bộ Chính phủ lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030.

Bảo đảm an ninh năng lượng, đầu tư nhà máy điện hạt nhân quy mô phù hợp

Tại họp báo, phóng viên nêu câu hỏi liên quan đến nội dung: báo cáo chính trị của Ban chấp hành Đảng bộ Chính phủ đã nêu ra mục tiêu nhiệm kỳ tới là tăng trưởng từ 10% trở lên và đạt GDP bình quân đầu người là 8.500 USD. Trong đó, Chính phủ đã xác định những ngành và lĩnh vực nào sẽ là ưu tiên phát triển để nhằm tạo sự đột phá, khơi thông các nguồn lực, đặc biệt là nguồn lực trong xã hội, trong tư nhân để đưa đất nước phát triển vào kỷ nguyên mới?

Liên quan đến vấn đề trên Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Quốc Phương cho biết, bám sát các quan điểm lãnh đạo, chỉ đạo của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Đại hội đại biểu Đảng bộ Chính phủ lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030 đã xác định các lĩnh vực ưu tiên, đột phá cần tập trung chỉ đạo điều hành để đưa đất nước tự cường, tự tin tiến vào kỷ nguyên phát triển mới.

Thứ nhất, tập trung hoàn thiện nhanh thể chế phát triển, giải phóng sức sản xuất, huy động mọi nguồn lực và tạo động lực mới cho phát triển. Tạo đột phá, tháo gỡ các điểm nghẽn về thể chế, kịp thời xóa bỏ rào cản, quy định không còn phù hợp với hoạt động đầu tư kinh doanh, nhanh chóng cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh. Đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính theo hướng công khai, minh bạch, giảm chi phí tuân thủ pháp luật; tạo thuận lợi cao nhất cho mọi hoạt động bình thường trong khuôn khổ pháp luật của người dân, tổ chức, doanh nghiệp, xóa bỏ triệt để cơ chế "xin - cho".

Xây dựng nhanh nền hành chính hiện đại, dựa trên chất lượng của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, nhất là người đứng đầu.

Phát huy đầy đủ chức năng, vai trò của các khu vực kinh tế. Phát triển kinh tế nhà nước thật sự giữ vai trò chủ đạo trong việc bảo đảm các cân đối lớn, định hướng chiến lược, dẫn dắt nền kinh tế, phát triển kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng nhất của nền kinh tế quốc gia, kinh tế hợp tác, kinh tế tập thể, kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài và các loại hình kinh tế khác giữ vai trò quan trọng.

Thứ hai, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, cơ cấu lại nền kinh tế, xác lập mô hình tăng trưởng mới, lấy khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số làm động lực chính.

Xây dựng và thực thi cơ chế, chính sách đột phá, ưu tiên nguồn lực phát triển hạ tầng khoa học, công nghệ, các cơ sở nghiên cứu và phát triển các ngành công nghệ cao, công nghệ chiến lược, công nghệ lõi, công nghệ nguồn, công nghệ số. Thúc đẩy chuyển đổi số, thực hiện số hóa toàn diện trong mọi lĩnh vực kinh tế - xã hội gắn với bảo đảm an ninh, an toàn, khuyến khích đổi mới sáng tạo. Hình thành và phát triển một số doanh nghiệp công nghệ số chiến lược trong nước quy mô lớn.

Đẩy nhanh xây dựng nền kinh tế tự chủ, tập trung nâng cao năng lực sản xuất một số ngành công nghiệp chiến lược, công nghiệp nền tảng, công nghiệp mũi nhọn, công nghiệp mới nổi, công nghiệp hỗ trợ… tiến tới tự lực, tự chủ, tự cường về khoa học, công nghệ để chủ động tham gia sâu, hiệu quả vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Cơ cấu lại các ngành dịch vụ theo hướng hiện đại, ứng dụng công nghệ cao, ưu tiên phát triển một số ngành, sản phẩm dịch vụ có lợi thế cạnh tranh. Xây dựng và phát triển một số trung tâm dịch vụ, du lịch chất lượng cao; một số trung tâm tài chính quốc tế, khu thương mại tự do thế hệ mới; các trung tâm logistics lớn gắn với các cảng biển, cảng hàng không trung chuyển quốc tế, các cửa khẩu quốc tế lớn, hiện đại.

Thứ ba, thực hiện đột phá về phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại, thông minh.

Phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông đồng bộ trên cơ sở phát huy ưu thế của các phương thức vận tải, góp phần giảm thiểu chi phí logistics, nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế. Hoàn thành mục tiêu đến năm 2030 cả nước có 5.000 km đường bộ cao tốc; hoàn thành tuyến đường bộ ven biển. Xây dựng đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam, đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, đường sắt đô thị tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh, đường sắt kết nối cảng hàng không quốc tế Long Thành, một số tuyến đường sắt kết nối quốc tế, cảng biển cửa ngõ quốc tế. Ưu tiên phát triển các cảng biển trọng điểm kết hợp trung chuyển quốc tế.

Phát triển hạ tầng năng lượng đáp ứng yêu cầu tăng trưởng cao trong giai đoạn mới, bảo đảm an ninh năng lượng, đầu tư một số nhà máy điện hạt nhân với quy mô phù hợp, công nghệ mới, an toàn, đẩy mạnh phát triển năng lượng tái tạo, năng lượng mới. Ưu tiên đầu tư, hiện đại hóa hạ tầng số; phát triển đồng bộ các cơ sở dữ liệu quốc gia, các cơ sở dữ liệu lớn, trung tâm dữ liệu lớn bảo đảm kết nối liên thông, tích hợp, chia sẻ và khai thác phục vụ hiệu quả công tác quản lý nhà nước, tạo nền tảng phát triển kinh tế số, xã hội số.

Thứ tư, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, phát triển các lĩnh vực văn hóa, xã hội, bảo vệ môi trường.

Đẩy nhanh quá trình đổi mới căn bản, toàn diện, hiệu quả giáo dục, đào tạo theo hướng hiện đại, áp dụng mô hình tiên tiến, phát triển toàn diện năng lực, phẩm chất người học. Tập trung đào tạo nhân lực chất lượng cao trong các lĩnh vực, ngành, nghề trọng điểm, chiến lược. Đào tạo, đào tạo lại, chuẩn bị nguồn nhân lực số, kỹ năng số cho chuyển đổi số để phát triển kinh tế số, xã hội số. Chú trọng phát triển giáo dục vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi và giáo dục cho các nhóm đối tượng yếu thế.

Thứ năm, củng cố, tăng cường quốc phòng, an ninh, nâng cao hiệu quả công tác đối ngoại và hội nhập quốc tế, tạo môi trường hòa bình, ổn định và thuận lợi cho phát triển đất nước.

Động lực mới cơ cấu lại nền kinh tế

Tại cuộc họp báo, một số phóng viên quan tâm đến nội dung Đại hội đại biểu Đảng bộ Chính phủ lần thứ nhất đã xác định phải đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, cơ cấu lại nền kinh tế, xác lập mô hình tăng trưởng mới lấy khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là động lực chính. Vậy đâu là những giải pháp quan trọng để thực hiện nhiệm vụ này, đưa đất nước phát triển nhanh, bền vững trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Theo Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Mạnh Hùng, công nghiệp hóa, hiện đại hóa, cơ cấu lại nền kinh tế cũng như đổi mới mô hình tăng trưởng luôn là mục tiêu của chúng ta qua các nhiệm kỳ. Nhưng mỗi giai đoạn phát triển sẽ có những động lực mới để thực hiện các mục tiêu này.

Giai đoạn hiện nay, động lực mới của chúng ta là bộ ba: Khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Đây cũng là cách tiếp cận rất độc đáo của Việt Nam. Khoa học, công nghệ đi với đổi mới sáng tạo và đặt trong bối cảnh chuyển đổi số. Khoa học, công nghệ cung cấp tri thức, công cụ; đổi mới sáng tạo chuyển hóa các tri thức ấy vào đời sống; chuyển đổi số khuếch đại tri thức, lan tỏa nhanh, phổ cập, kết nối. Chuyển đổi số tạo ra mảnh đất mới, môi trường mới, giúp khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo diễn ra nhanh hơn.

Về giải pháp để khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trở thành động lực chính thúc đẩy mạnh mẽ công nghiệp hóa, hiện đại hóa, cơ cấu lại nền kinh tế, xác lập mô hình tăng trưởng mới, Chính phủ có một số giải pháp sau đây:

Thứ nhất là tạo ra đột phá về thể chế và cơ chế tài chính cho phát triển khoa học, công nghệ. Chuyển từ cấp phát ngân sách sang đặt hàng, khoán theo kết quả và quản lý theo mục tiêu, chuyển từ kiểm tra hóa đơn chứng từ sang kết quả nghiên cứu, chuyển từ quản lý đầu vào sang quản lý đầu ra; các tổ chức nghiên cứu hiệu quả, thương mại hóa được các kết quả nghiên cứu thì sẽ được cấp ngân sách nhiều hơn, và ngược lại.

Thứ hai là phát triển nhân lực chất lượng cao và nhân tài số. Giai đoạn này, tri thức, kỹ năng và nhân tài sẽ là trung tâm. Chúng ta sẽ thực hiện chương trình một triệu kỹ năng số, 100.000 kỹ sư công nghệ cao, 10.000 chuyên gia AI và bán dẫn. Có cơ chế trọng dụng chuyên gia Việt Nam trên phạm vi toàn cầu. Cùng với phát triển nhân tài là xây dựng quốc gia đổi mới sáng tạo, đưa đổi mới sáng tạo trở thành lối sống, phong cách sống của mọi người dân và mọi tổ chức. Với sự trợ giúp của công nghệ số, chúng ta sẽ đưa ra mô hình doanh nghiệp một người: Ai cũng có thể kinh doanh và là một doanh nghiệp. Xây dựng văn hóa đổi mới sáng tạo, khuyến khích khám phá và đặc biệt là khoan dung với thất bại.

Thứ ba là xây dựng hạ tầng dữ liệu và các nền tảng số. Dữ liệu, nền tảng số là hạ tầng mới của công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Đây cũng là hạ tầng mới để cơ cấu lại nền kinh tế và xác lập mô hình tăng trưởng mới. Chuyển từ đầu tư mạnh vào hạ tầng công nghệ sang dữ liệu và nhân lực phân tích.

Thứ tư  là xây dựng hệ sinh thái nghiên cứu phát triển với hạt nhân là liên kết "ba nhà": Nhà nước, viện, trường và doanh nghiệp. Thực hiện việc Nhà nước đặt hàng công nghệ chiến lược (11 nhóm công nghệ chiến lược đã công bố), đặt hàng các sản phẩm chiến lược rồi giao cho doanh nghiệp làm tổng thầu, viện, trường tham gia nghiên cứu với định hướng là chuyển nghiên cứu cơ bản về đại học, chuyển nghiên cứu công nghệ về các doanh nghiệp.

Thứ năm là xây dựng quốc gia số toàn diện. Sau 5 năm khởi động chuyển đổi số, chúng ta bắt đầu tiến vào giai đoạn xây dựng Việt Nam số một cách toàn diện, bao gồm Chính phủ số, kinh tế số và xã hội số, lấy công dân số làm trung tâm.

Từ chuyển đổi số sang chuyển đổi AI, từ số hóa quy trình hành chính sang quản trị quốc gia bằng dữ liệu và nền tảng số. Chính phủ sẽ làm hình mẫu về đổi mới quản trị số. Mỗi năm Nhà nước sẽ công bố một số bài toán về Chính phủ số (từ đến 50 đến 100 bài toán) có tính đổi mới đột phá để cho các doanh nghiệp trong nước phát triển, sau đó Chính phủ sẽ triển khai mua sắm dựa trên kết quả để kích cầu trong nước, kích cầu công nghệ trong nước. Như vậy là một mũi tên trúng hai đích, vừa phát triển được Chính phủ số của Việt Nam, vừa phát triển doanh nghiệp công nghệ số của Việt Nam