Sáng 9/12/2025, tại Hà Nội, Viện Nghiên cứu Chiến lược, Chính sách Công Thương đã tổ chức "Hội nghị phổ biến Sổ tay hướng dẫn cho các doanh nghiệp Việt Nam đáp ứng các quy định, chính sách liên quan đến biến đổi khí hậu trong thương mại quốc tế đối với một số ngành hàng xuất nhập khẩu chủ lực của Việt Nam".
Hội nghị do ThS. Lê Hải An, Phó Viện trưởng, Viện Nghiên cứu Chiến lược, Chính sách Công Thương chủ trì. Tham dự hội nghị còn có các chuyên gia, các nhà khoa học, lãnh đạo các Phòng, Ban của Viện, đại diện Hiệp hội Cà phê Ca cao, Hiệp hội Thủy sản Việt Nam, Hiệp hội xi măng Việt Nam..., các doanh nghiệp xuất nhập khẩu và các đại biểu quan tâm đến dự.
ThS. Lê Hải An, Phó Viện trưởng, Viện Nghiên cứu Chiến lược, Chính sách Công Thương phát biểu tại hội nghị
Phát biểu khai mạc, diễn ra dưới cả hai hình thức trực tiếp và trực tuyến, ThS. Lê Hải An, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược, Chính sách Công Thương nhấn mạnh biến đổi khí hậu đã vượt ra khỏi phạm vi môi trường, trở thành "luật chơi" kinh tế - kỹ thuật then chốt trong thương mại quốc tế.
Theo Phó Viện trưởng Lê Hải An, cam kết Netzero vào năm 2050 của Việt Nam tại COP26 đặt ra nỗ lực chuyển đổi năng lượng nội tại, nhưng thách thức lớn hơn đến từ các thị trường nhập khẩu chủ lực như EU, Hoa Kỳ, Nhật Bản.
Phó Viện trưởng Lê Hải An bày tỏ tin tưởng Sổ tay sẽ là nền tảng quan trọng giúp doanh nghiệp Việt không chỉ vượt qua rào cản kỹ thuật mà còn biến thách thức thành động lực để đổi mới công nghệ, xanh hóa sản xuất; nâng cao năng lực cạnh tranh, tiếp cận nguồn vốn xanh; nâng tầm vị thế và giá trị thương hiệu Việt Nam trên bản đồ thương mại quốc tế.
Các quy định như CBAM (chống rò rỉ carbon), EUDR (truy xuất nguồn gốc địa lý nông sản, yêu cầu không gây mất rừng đối với cà phê, gỗ, cao su...) hay các tiêu chuẩn về Báo cáo phát triển bền vững, kiểm kê khí nhà kính (GHG Inventory) đang tạo ra áp lực kép chưa từng có. Nếu không kịp thích ứng, hàng hóa Việt Nam đối diện nguy cơ bị áp thuế bổ sung, mất lợi thế cạnh tranh và bị loại khỏi chuỗi cung ứng toàn cầu.
Qua khảo sát thực tế, Ban biên soạn nhận thấy nhiều doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là khối vừa và nhỏ (SMEs), đang gặp khó khăn trong việc tiếp cận thông tin, thiếu công cụ đo lường kỹ thuật chuẩn xác và chưa nắm rõ lộ trình tuân thủ cụ thể.
Nhận thức rõ sự cấp bách này, Viện Nghiên cứu Chiến lược, Chính sách Công Thương đã phối hợp với các chuyên gia và tham vấn từ các hiệp hội và doanh nghiệp ngành hàng để biên soạn Sổ tay.
Tại hội nghị, ông Ngô Đức Thanh, Phó trưởng phòng Nghiên cứu năng lượng, đại diện nhóm biên soạn, đã trình bày tổng quan các quy định biến đổi khí hậu trong thương mại quốc tế và khả năng đáp ứng của các ngành hàng xuất khẩu Việt Nam.
Bên cạnh đó, TS. Hồ Trung Thanh, chuyên gia Viện, đã trình bày tóm tắt nội dung Số tay, bao gồm 3 phần trọng tâm.
Một là, tổng quan về các quy định biến đổi khí hậu trong thương mại quốc tế của các thị trường lớn gồm EU, Hoa Kỳ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc, Anh.
Hai là, hướng dẫn từng bước giúp doanh nghiệp đánh giá phát thải, xây dựng hệ thống quản lý carbon, lập Báo cáo Khí nhà kính (GHG Inventory) và xây dựng kế hoạch chuyển đổi xanh phù hợp với 10 nhóm ngành hàng xuất khẩu chủ lực.
Ba là, hướng dẫn đối với các mặt hàng (công nghệ, máy móc) nhập khẩu vào Việt Nam.
Tại phiên thảo luận, các đại biểu đánh giá cao sự công phu, nghiêm túc của Sổ tay nhưng cũng thẳng thắn chỉ ra những "nút thắt" cần tháo gỡ cấp bách, bao gồm khó khăn trong thu thập dữ liệu phát thái và thiếu hụt công nghệ đo lường, nhu cầu hỗ trợ về vốn để chuyển đổi xanh, đặc biệt là việc tiếp cận quỹ tín dụng xanh từ ngân hàng, sự lúng túng của các SMEs trong việc áp dụng các tiêu chuẩn "xanh".
Đồng thời, các đại biểu kiến nghị được đưa ra tập trung vào việc ưu đãi hoặc giảm phí nhập khẩu đối với công nghệ xanh; mở rộng các chương trình đào tạo, tập huấn về sản xuất xanh và tăng cường hỗ trợ kỹ thuật - tài chính cho khối doanh nghiệp vừa và nhỏ.