Phó Thống đốc NHNN: Dữ liệu quý giá nhưng khách hàng mới là trung tâm

Ngành Ngân hàng trước áp lực dữ liệu và an ninh số

Hội thảo và Triển lãm cấp cao thường niên ngành Ngân hàng - Smart Banking 2025 diễn ra sáng 25/9 đã thu hút sự quan tâm đặc biệt của giới tài chính.

Phát biểu tại sự kiện, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Phạm Tiến Dũng thông tin, dữ liệu và khách hàng tuy độc lập nhưng không thể tách rời. Đồng thời khẳng định, không có khách hàng thì không có dữ liệu và dữ liệu nếu không được sử dụng, cũng không có giá trị. Đây chính là câu chuyện cốt lõi của ngành Ngân hàng.

Theo Phó Thống đốc, Ngân hàng Nhà nước là một trong số ít bộ, ngành ban hành hệ thống thông tư điều chỉnh toàn bộ quá trình thu thập, tổng hợp, phân tích dữ liệu. Mọi dữ liệu trong ngành đều nằm trong khuôn khổ pháp lý từ báo cáo thống kê, giám sát thông tin tín dụng, hệ thống CIC, phòng, chống rửa tiền cho tới các ứng dụng nghiệp vụ. Hành lang pháp lý này không chỉ bảo đảm sự tuân thủ mà còn tạo nền tảng phát triển dài hạn.

Lãnh đạo Ngân hàng Nhà nước cho rằng, dữ liệu trong ngành Ngân hàng phải gắn liền với phương châm “Đúng - đủ - sạch - sống”, đồng thời giải quyết hai yêu cầu then chốt là khai thác hiệu quả và xây dựng ứng dụng tiện ích, thông minh, thuận tiện cho người dùng. Việc tích hợp sâu với Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư cùng với Thông tư về Open API đã đưa ngành Ngân hàng tiến thêm bước dài trong việc mở rộng kết nối, phát huy giá trị dữ liệu. Tuy nhiên, khách hàng mới là trung tâm.

Phó Thống đốc nhấn mạnh ba yếu tố bắt buộc trong thời đại số là: tạo nên ứng dụng tốt, hỗ trợ hiệu quả và bảo vệ quyền lợi khách hàng. Theo ông, ứng dụng ngân hàng phải thật sự tốt, thông minh, dễ dùng; bảo vệ khách hàng phải nhanh chóng, vừa an toàn vừa tiện ích; cùng với đó là việc đào tạo, hướng dẫn, vận hành phải đồng bộ, trơn tru, bảo đảm trải nghiệm mượt mà.

“Bảo đảm an ninh, duy trì hoạt động an toàn, liên tục là vấn đề trọng yếu được ngành Ngân hàng đặc biệt quan tâm”; và kỳ vọng hội thảo sẽ tập trung bàn về giải pháp cụ thể, không chỉ dừng ở lý thuyết: "Ví như khi bàn về ô tô, không chỉ nói về cửa hay điều hòa, mà hãy bàn về xe chở tiền của ngành Ngân hàng cần gì. Giải pháp cụ thể là làm sao bảo vệ khách hàng, làm sao để họ hạnh phúc nhất khi sử dụng dịch vụ", Phó Thống đốc cho hay.

Theo báo cáo của Ngân hàng Nhà nước, hiện 98% khách hàng đã thực hiện giao dịch trên kênh số. Mỗi ngày, hệ thống ghi nhận hơn 30 triệu giao dịch liên chi nhánh với giá trị khoảng 900.000 tỷ đồng, tương đương 40 tỷ USD. Con số này khẳng định quy mô và tốc độ phát triển, đồng thời đặt ra yêu cầu an ninh và sự vận hành liên tục, không gián đoạn.

Chỉ rõ tầm quan trọng chiến lược của dữ liệu, Thiếu tướng Nguyễn Ngọc Cương - Giám đốc Trung tâm Dữ liệu quốc gia, Bộ Công an, đồng thời là Phó Chủ tịch Hiệp hội Dữ liệu quốc gia ví von, dữ liệu như “tài nguyên mới”, tư liệu sản xuất thiết yếu, nhân tố cốt lõi giúp quốc gia bứt phá phát triển. Trong lĩnh vực tài chính - ngân hàng, mọi hoạt động từ cấp tín dụng, quản trị rủi ro đến thiết kế sản phẩm đều gắn liền với dữ liệu.

Tuy vậy, thách thức vẫn hiện hữu, đó là chất lượng dữ liệu chưa đồng bộ, còn trùng lặp, sai lệch; hạ tầng chia sẻ chưa liên thông; khai thác giá trị mới chỉ phục vụ nội bộ; thị trường dữ liệu tài chính chưa hình thành rõ rệt. Đặc biệt, vấn đề bảo mật và quyền riêng tư cá nhân ngày càng khắt khe. Vì thế, hoàn thiện cơ chế chia sẻ, chuẩn hóa dữ liệu và tăng cường an ninh mạng được coi là ưu tiên hàng đầu.

Để AI và dữ liệu trở thành “đòn bẩy”

Đánh giá về vai trò ngày càng lớn của trí tuệ nhân tạo (AI), ông Phạm Anh Tuấn - Vụ trưởng Vụ Thanh toán Ngân hàng Nhà nước cho rằng, AI cùng dữ liệu lớn và công nghệ học máy đang trở thành nền tảng giúp tổ chức tín dụng đổi mới sản phẩm, tối ưu vận hành và tăng cường quản trị rủi ro.

Hệ thống cảnh báo sớm SIMO được nêu như minh chứng điển hình, đã ngăn chặn hàng trăm nghìn giao dịch rủi ro, bảo vệ quyền lợi khách hàng.

"AI đang đưa ngân hàng tới mô hình vận hành thông minh. Nhưng để AI phát huy trọn vẹn hiệu quả, ngành Ngân hàng cần thể chế đồng bộ, hạ tầng hiện đại, nhân lực chất lượng cao và hợp tác quốc tế để nắm bắt xu hướng. Định hướng đến 2030, AI sẽ trở thành một trụ cột trong hệ sinh thái số của ngành, không chỉ dừng ở vai trò công cụ hỗ trợ", ông Tuấn nhận định.

Đồng quan điểm, TS.Cấn Văn Lực - chuyên gia kinh tế, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ đánh giá, AI là nhiệm vụ chiến lược.

Ông Lực kiến nghị sớm ban hành văn bản hướng dẫn thực thi Luật Công nghiệp công nghệ số, Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân; tiếp cận cởi mở hơn với công nghệ mới, khuyến khích thử nghiệm và chấp nhận rủi ro có kiểm soát; và đề xuất ban hành Luật AI vào năm 2026, nhằm tạo hành lang pháp lý đầy đủ cho các tổ chức tài chính.

Đối với ngân hàng, vị chuyên gia cho rằng, cần gắn AI gắn với chuyển đổi số tổng thể, tập trung vào quản trị rủi ro, phân tích dữ liệu, cá nhân hóa dịch vụ. Song song đó, đầu tư mạnh vào hạ tầng công nghệ thông tin, an ninh mạng, phát triển nhân lực, đặc biệt là đội ngũ chuyên gia AI và dữ liệu. Sự hợp tác với công ty công nghệ, fintech trong và ngoài nước sẽ giúp ngân hàng đón đầu xu hướng, khai thác tiềm năng AI, bảo đảm an toàn và bền vững lâu dài.

Trong vai trò, Phó Chủ tịch Hiệp hội Dữ liệu quốc gia, Thiếu tướng Nguyễn Ngọc Cương, nêu quan điểm: “Ngân hàng thông minh trước hết phải là ngân hàng hiểu biết dữ liệu”. Trên thế giới, nhiều định chế tài chính hàng đầu đã coi mình như “công ty dữ liệu”, đầu tư lớn vào kho dữ liệu, nền tảng AI và đội ngũ chuyên gia. Ở Việt Nam, việc ứng dụng căn cước công dân gắn chip để xác thực, kết nối với cơ sở dữ liệu dân cư, hay tận dụng dữ liệu lớn từ viễn thông và mạng xã hội để chấm điểm tín dụng, chống gian lận là minh chứng rõ nét.

Tuy nhiên, để AI và dữ liệu thật sự trở thành “đòn bẩy”, theo Thiếu tướng Nguyễn Ngọc Cương, cần khắc phục hạn chế về chất lượng dữ liệu, xây dựng hạ tầng chia sẻ liên thông, hình thành thị trường dữ liệu tài chính minh bạch. Khi đó ngành Ngân hàng sẽ phát huy trọn vẹn giá trị dữ liệu, bảo vệ tốt nhất quyền và lợi ích hợp pháp của khách hàng trong kỷ nguyên số.

Theo thống kê của Ngân hàng Nhà nước, đến nay, có gần 87% người Việt Nam trưởng thành có tài khoản ngân hàng; giá trị thanh toán không dùng tiền mặt gấp 25 lần GDP. Trong 7 tháng đầu năm 2025 so với cùng kỳ năm 2024, giao dịch không dùng tiền mặt qua mã QR tăng 66,73% về số lượng và 159% về giá trị. Việt Nam cũng tiên phong kết nối thanh toán bán lẻ xuyên biên giới qua mã QR với Thái Lan, Campuchia và Lào, hướng tới mở rộng trong khu vực châu Á.